Inventory number IRN Number of state registration
0321РК00964 AP09259876-KC-21 0121РК00289
Document type Terms of distribution Availability of implementation
Краткие сведения Gratis Number of implementation: 0
Not implemented
Publications
Native publications: 1
International publications: 0 Publications Web of science: 0 Publications Scopus: 0
Patents Amount of funding Code of the program
0 18600000 AP09259876
Name of work
Физика компактных звездных объектов
Type of work Source of funding Report authors
Fundamental Такибаев Нургали Жабагаевич
0
0
3
2
Customer МНВО РК
Information on the executing organization
Short name of the ministry (establishment) МНВО РК
Full name of the service recipient
Некоммерческое акционерное общество "Казахский национальный университет имени аль-Фараби"
Abbreviated name of the service recipient НАО "КазНУ им. аль-Фараби"
Abstract

Объектами исследования проекта является процессы и реакции в условиях экстремального состояния вещества нейтронных звезд и белых карликов, провоцирующие быстрое охлаждение и генерацию излучения высоких энергий.

Жобаның зерттеу объектілері нейтрондық жұлдыздар мен ақ ергежейлі заттардың экстремалды күйі жағдайында жылдам салқындатуға және жоғары энергиялық сәулеленуді тудыратын процестер мен реакциялар болып табылады.

Целью проекта является исследование эволюции материи компактных звездных объектов, таких как нейтронные звезды, белые карлики, плерионы, и постзвёздных туманностей. В частности, моделирование процессов, провоцирующих быстрое охлаждение компактных звезд и генерацию ими излучения высоких энергий, и расчеты каскадов реакций с ядрами и ядерными кластерами в условиях экстремального состояния вещества.

Жоба мақсаты нейтрондық жұлдыздар, ақ ергежейлілер, плериондар және жұлдыздардан кейінгі тұмандықтар сияқты шағын жұлдызды нысандар материясының эволюциясын зерттеу. Сонымен қоса шағын жұлдыздардың жылдам сууына және олардың жоғары энергиялы сәулелену генерациясына әкелетін процесстерді моделдеу, және заттың экстремалды күй жағдайында ядролармен және ядролық кластерлермен реакцияларының каскадтарын есептеу.

Основными научными методами исследования в решении задач проекта являются современные методы теоретической физики и ядерной астрофизики, применительно к ядерным реакциям и процессам, протекающим в недрах компактных звездных объектов. Так, теоретические методы расчета возбужденных состояний легких ядер основаны на нескольких теоретических подходах: алгебраический метод резонирующих групп в теории кластеров, аналитическое описание полюсов и разрезов в комплексной плоскости энергий, отвечающих кластерным состояниям, и аналитические решения и оценки квантовых резонансных уровней с использованием уравнений Фаддеева для систем трех и большего числа взаимодействующих тел (ядер, нуклонов или кластеров).

Жобаның мәселелерін шешудегі негізгі ғылыми зерттеу әдістері теориялық физика және ядролық астрофизиканың шағын жұлдызды нысандардың қабаттарында жүретін ядролық реакциялар мен процестерге қолданылатын, заманауи әдістері болып табылады. Осылайша, жеңіл ядролардың қозған күйін есептеудің теориялық әдістері бірнеше теориялық тәсілдерге негізделген: кластерлік теориядағы резонанстық топтардың алгебралық әдісі, кластерлер күйіне сәйкес келетін энергияның күрделі жазықтығындағы полюстер мен кесулердің аналитикалық сипаттамасы және үш жүйелер үшін Фаддеев теңдеулерін қолдана отырып аналитикалық шешімдер мен кванттық резонанстық деңгейлер және өзара әрекеттесетін денелердің көп мөлшері (ядролар, нуклондар немесе кластерлер).

За 2021 год были получены следующие результаты: 1) Cоздан классификатор компактных звездных объектов по ключевым характеристикам (порядка 300 объектов); 2) Cоздан атлас основных и возбужденных состояний атомных ядер и ядерных кластеров в условиях экстремального состояния вещества нейтронных звезд и белых карликов. 3) Опубликована 1 (одна) статья в рецензируемом зарубежном или отечественном издании, рекомендованном КОКСОН.

2021 жылға келесі нәтижелер алынды: 1) Негізгі сипаттамалары бойынша жинақы жұлдызды объектілердің классификаторы құрылды (300-ге жуық нысан); 2) Нейтрондық жұлдыздар мен ақ ергежейлі заттардың экстремалды күйі жағдайында атом ядролары мен ядролық кластерлердің негізгі және қозған күйлерінің атласы жасалды. 3) БҒССҚК ұсынған шетелдік немесе отандық рецензияланған басылымда 1 (бір) мақала жарияланған.

Классификатор компактных звездных объектов содержит наблюдательные данные и ключевые характеристики порядка 300 звездных объектов, и будет в дальнейшем пополняться расчетами на основе разрабатываемой теоретической модели. Атлас основных и возбужденных состояний атомных ядер и ядерных кластеров в условиях экстремального состояния вещества содержит расчеты уровней для ядер от Li до Fe в условиях сжатой материи нейтронных звезд и белых карликов.

Ықшам жұлдызды объектілердің классификаторында 300-ге жуық жұлдызды объектілердің бақылау деректері мен негізгі сипаттамалары бар және одан әрі әзірленіп жатқан теориялық модель негізіндегі есептеулермен толықтырылатын болады. Атом ядроларының және ядролық кластерлердің заттың экстремалды күйі жағдайындағы негізгі және қозған күйлерінің атласында нейтрондық жұлдыздар мен ақ ергежейлілердің сығылған заттары жағдайында Li-ден Fe-ге дейінгі ядролар үшін деңгейлік есептеулер бар.

На 2021 год внедрение не предусмотрено календарным планом.

2021 жылға арналған кестеде іске асыру қарастырылмаған.

Показателем эффективности выполнения проекта является своевременное и качественное выполнения задач, обозначенных в календарном плане, в том числе выполнение плана по публикациям.

Жобаның тиімділігінің көрсеткіші күнтізбелік жоспарда көрсетілген тапсырмалардың уақытылы және сапалы орындалуы, оның ішінде жариялау жоспарының орындалуы болып табылады.

Полученные результаты могут быть применены Казахстанскими и зарубежными исследователями в области ядерной физики, ядерной астрофизики, физики высоких энергий и физики элементарных частиц. Целевые потребители полученных результатов - ученые, специалисты в области космических исследований и физики высоких энергий, молодые ученые и студенты естественнонаучных специальностей.

Алынған нәтижелерді қазақстандық және шетелдік зерттеушілер ядролық физика, ядролық астрофизика, жоғары энергиялар физикасы және элементар бөлшектер физикасы салаларында қолдана алады. Алынған нәтижелердің мақсатты тұтынушылары ғалымдар, ғарышты зерттеу және жоғары энергия физикасы саласындағы мамандар, жас ғалымдар мен жаратылыстану мамандықтарының студенттері болып табылады.

UDC indices
539.17; 52-1/-8:539.14; 524.1:539.14; 524.3-1/-8; 524.3-16; 524.3-77; 524.3-47
International classifier codes
29.15.00; 29.15.33;
Key words in Russian
компактные звездные объекты; ядерные кластеры; экстремальное состояние вещества; процессы охлаждения звезд; космические лучи высоких энергий;
Key words in Kazakh
шағын жұлдызды нысандар; ядролық кластерлер; заттың экстремалдық күйлері; жұлдыздардың салқындау процесстері; жоғарғы энергиялы ғарыш сәулелері;
Head of the organization Рамазанов Тлеккабул Сабитович Доктор физико-математических наук / профессор
Head of work Такибаев Нургали Жабагаевич Доктор физико-математических наук / профессор