The object of research, development or design (in Russian) : Половые продукты различных ценных видов рыб, подверженные криоконсервации

The object of research, development or design (in Kazakh) : Криоконсервацияға бейім әртүрлі құнды балық түрлерінің жыныстық өнімдері

Aim of work (in Russian) : Адаптация передовых методов криоконсервации и создание криобанка генетически чистых биоматериалов для сохранения генофонда ценных видов рыб Казахстана.

Aim of work (in Kazakh) : Криоконсервациялаудың озық әдістерін бейімдеу және Қазақстан балықтарының құнды түрлерінің гендік қорын сақтау үшін генетикалық таза биоматериалдардың криобанкін жасау.

Методы исследования (на русском) : Сбор биоматериалов ценных видов рыб Казахстана будет производиться в разных географических регионах Казахстана и экологических условиях (Западный, Северный, Центральный и Южный Казахстан). Данные хозяйства используют только классические методы воспроизводства и собственные маточные стада, а некоторые (Урало-Атырауский осетровый завод), в виду нехватки производителей осетровых, при поддержке государства, вылавливают диких особей с целью искусственного воспроизводства. Данный факт в ходе реализации проекта позволит подобрать для дальнейшего сохранения в криобанке наиболее генетически чистый материал осетровых рыб из диких особей, вылов которых в Казахстане запрещен. Для целей временного хранения и транспортировки репродуктивных клеток из рыбоводных предприятий в место постоянного хранения будут использованы сосуды Дъюара с жидким азотом различного объема (6 - 30 литров). Половые продукты будут храниться в специализированных пробирках для низкотемпературной криоконсервации объемом от 0,2 до 2 мл. Отбор спермы будет производиться у половозрелых особей в период нерестовой компании, после проведения специализированных мероприятий по стимулированию созревания репродуктивных клеток, с целью формирования криобанка с максимально активным биологическим материалом. Одновременно со сбором биоматериалов ценных видов рыб будет проводиться анализ генетического полиморфизма ценных видов рыб.

Методы исследования (на казахском) : Қазақстанның құнды балық түрлерінің биоматериалдарын жинау Қазақстанның әртүрлі географиялық аймақтарында және экологиялық жағдайларда (Батыс, Солтүстік, Орталық және Оңтүстік Қазақстан) жүргізілетін болады. Бұл шаруашылықтар молайтудың тек классикалық әдістерін және өздерінің аналық табындарын пайдаланады, ал кейбіреулері (Орал-Атырау бекіре зауыты) бекіре тұқымдас өндірушілердің жетіспеуіне байланысты мемлекеттің қолдауымен жасанды молайту мақсатында жабайы дарақтарды аулайды. Жобаны іске асыру барысында бұл факт криобанкте одан әрі сақтау үшін Қазақстанда аулауға тыйым салынған бекіре тұқымдас балықтардың жабайы түрлерінің генетикалық ең таза материалын таңдауға мүмкіндік береді. Репродуктивті жасушаларды уақытша сақтау және балық өсіру кәсіпорындарынан тұрақты сақтау орнына тасымалдау мақсатында әртүрлі көлемдегі (6-30 литр) сұйық азоты бар Дъюар ыдыстары пайдаланылатын болады. Жыныс өнімдері көлемі 0,2-ден 2 мл-ге дейінгі төмен температуралы криоконсервациялауға арналған арнайы пробиркаларда сақталатын болады. Ұрықты іріктеу көбею кезеңінде жыныстық жетілген дараларда репродуктивті жасушалардың жетілуін ынталандыру бойынша арнайы іс-шаралар жүргізілгеннен кейін, барынша белсенді биологиялық материалмен криобанкті қалыптастыру мақсатында жүргізіледі. Бағалы балық түрлерінің биоматериалдарын жинаумен бір мезгілде құнды балық түрлерінің генетикалық полиморфизміне талдау жүргізілетін болады.

Obtained results and novelty (in Russian) : Начата адаптация передовых методов криоконсервации репродуктивных клеток осетровых (белуга), карп/ сазан (самцов ценных видов рыб Казахстана). Собраны биоматериалы различных видов ценных рыб, таких как осетровые (белуга), карп/сазан, с целью сохранения биологического разнообразия и генофонда ихтиофауны Казахстана. Собрано не менее 500 проб. Проведен генетический анализ митохондриального генов СО1 и Д-петля для уточнения таксономической принадлежности анализируемых рыб (сазан/карп и осетровые - белуга), а также анализ генетической изменчивости по микросателлитным ядерным ДНК маркерам. Всего отобрано по 30 проб каждого вида. Опубликована одна статья в рецензируемом отечественном издании, рекомендованном КОКСОН. Научная новизна проекта заключается в том, что впервые в Казахстане будет создан криобанк репродуктивных клеток ценных видов рыб Казахстана, отобранный из наиболее генетически чистых образцов.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Бекіре тұқымдас балықтардың (қортпа), тұқы/ сазанның (Қазақстанның құнды балық түрлерінің аталығы) репродуктивтік жасушаларын криоконсервациялаудың озық әдістерін бейімдеу басталды. Қазақстанның ихтиофаунасының гендік қоры мен биологиялық алуантүрлілігін сақтау мақсатында бекірелер (қортпа), тұқы/сазан сияқты құнды балық түрлерінің биоматериалдары жиналды. Кем дегенде 500 сынама жиналды. Талданатын балықтардың (сазан/тұқы және бекірелер - қортпа) таксономиялық тиістілігін нақтылау үшін СО1 және Д-ілгегі митохондриялық гендеріне генетикалық талдау, сондай-ақ микросателлиттік ядролық ДНҚ маркерлері бойынша генетикалық өзгергіштікке талдау жүргізілді. Барлығы әр түрдең 30 сынамасы алынды. БҒССҚК ұсынған рецензияланған отандық басылымда бір мақала жарияланды. Жобаның ғылыми жаңалығы – Қазақстанда алғаш рет генетикалық таза үлгілерден іріктелген Қазақстанның құнды балық түрлерінің репродуктивті жасушаларының криобанкі құрылатын болады.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Использование криоконсервации половых продуктов на заводах по искусственному воспроизводству, а также предприятиях аквакультуры, позволит получать генетически разнородное потомство, сократит площади и затраты на содержание самцов, тем самым позволив увеличить продукционное стадо самок. Применение криоконсервированных половых продуктов возможно в любое время, без риска несвоевременного созревания производителей или получения от них половых продуктов ненадлежащего качества.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Жасанды молайту зауыттарында, сондай-ақ аквакультура кәсіпорындарында жыныстық өнімдерді криоконсервациялауды пайдалану генетикалық жағынан гетерогенді ұрпақтар алуға мүмкіндік береді, аталықтарды ұстауға арналған алаңдар мен шығындарды азайтады, осылайша аналықтардың өндірістік отарын көбейтуге мүмкіндік береді. Криоконсервіленген жыныс өнімдерін өндірушілердің уақтылы пісіп-жетілмей немесе олардан сапасы лайықсыз жыныс өнімдерін алу қауіпсіз кез келген уақытта қолдануға болады.

Level of implementation (in Russian) : Не внедрено, требует доработки технологии

Level of implementation (in Kazakh) : Енгізілмеген, технологияны жетілдіруді талап етеді

Efficiency (in Russian) : На данный момент криотехнологии являются стратегически важными, в том числе антикризисными технологиями для решения проблем, связанных с сохранением генетического биоразнообразия рыб. Прогресс в разработке криотехнологий расширит сферу их использования в аквакультуре и рыбном хозяйстве, позволит поддерживать генетическое разнообразие промысловых стад рыб на должном уровне, стабилизировать их воспроизводство и тем самым способствовать устойчивому рыболовству, создаст предпосылки роста производства рыбы и других гидробионтов в морских и пресноводных хозяйствах аквакультуры

Efficiency (in Kazakh) : Қазіргі уақытта криотехнологиялар стратегиялық маңызды, соның ішінде балықтардың генетикалық биоалуантүрлілігін сақтауға байланысты мәселелерді шешуге арналған дағдарысқа қарсы технологиялар болып табылады. Криотехнологияларды әзірлеудегі прогресс оларды аквакультура мен балық шаруашылығында пайдалану саласын кеңейтеді, кәсіптік балықтар табындарының генетикалық әртүрлілігін тиісті деңгейде ұстап тұруға, олардың өсімін молайтуды тұрақтандыруға және сол арқылы тұрақты балық аулауға ықпал етуге мүмкіндік береді, аквакультура теңіз және тұщы су шаруашылықтарында балық және басқа да гидробионттар өндірісінің өсуіне алғышарттар жасайды.

Field of application (in Russian) : Сельское хозяйство, аквакультура

Field of application (in Kazakh) : Ауыл шаруашылығы, аквакультура