The object of research, development or design (in Russian) : Объект исследования – система подготовки спортивного резерва в водных видах спорта Республики Казахстан.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Зерттеу объектісі-Қазақстан Республикасының Су спорт түрлерінде спорт резервін даярлау жүйесі.

Aim of work (in Russian) : Цель проекта - научное обоснование предложений по повышению технической подготовленности и совершенствованию психолого-педагогического сопровождения подготовки спортивного резерва в водных видах спорта.

Aim of work (in Kazakh) : Жобаның мақсаты-су спорты түрлерінен спорт резервін даярлауды психологиялық-педагогикалық сүйемелдеуді жетілдіру және техникалық даярлықты арттыру бойынша ұсыныстарды ғылыми негіздеу.

Методы исследования (на русском) : 1. Анализ и обобщение отечественной и зарубежной научной и научно-методической литературы, программных и нормативных основ подготовки спортивного резерва в водных видах спорта (спортивное плавание, артистическое плавание, водное поло и др.). 2. Экспериментальные исследования с участием юных спортсменов спортивного резерва. 3. Педагогические наблюдения. 4. Педагогический эксперимент. 5. Анкетирование. 6. Тестирование физической и технической подготовленности. 7. Методы математической обработки полученных результатов.

Методы исследования (на казахском) : 1. Отандық және шетелдік ғылыми және ғылыми-әдістемелік әдебиеттерді, Су спорты түрлерінен спорт резервін даярлаудың бағдарламалық және нормативтік негіздерін (спорттық жүзу, әртістік жүзу, су добы және т.б.) талдау және жинақтау. 2. Спорттық резервтің жас спортшыларының қатысуымен эксперименттік зерттеулер. 3. Педагогикалық бақылау. 4. Педагогикалық эксперимент. 5. Сауалнама. 6. Дене және техникалық даярлықты тестілеу. 7. Алынған нәтижелерді математикалық өңдеу әдістері.

Obtained results and novelty (in Russian) : С целью выполнения поставленных задач проекта на 2021год, был проведен анализ литературных данных по проблеме повышения технической подготовленности и совершенствованию психолого-педагогического сопровождения подготовки спортивного резерва в водных видах спорта, а также проведена оценка эффективности существующей системы подготовки спортивного резерва в водных видах спорта на основе анализа отечественного и зарубежного опыта. Было проанализировано более 30 статей зарубежных авторов на английском языке из научных журналов, зарегистрированных в ведущих базах цитирования с 1990 по 2020 гг. Проведенный анализ литературных источников зарубежных авторов показал, что зарубежные исследователи предлагают использование интенсивных нагрузок для адаптации организма спортсмена к стрессовым ситуациям. В мировом сообществе тренеров по плаванию в подготовке резерва активно используются общепринятые тренировочные методы, авторами которых являются советские ученые. Современные тренеры мало уделяют внимания планированию и развитию специальных физических качеств пловцов на основе медико-биологических процессов организма. Узкая специфика вида спорта предполагает, что адаптация к тренировочным нагрузкам в значительной степени зависит от типа тренировки. Исходя из специфики водных видов спорта процесс подготовки спортивного резерва должен быть основан на системе энергообеспечения, технических навыках и диапазоне двигательных качеств, предъявляемых спецификой вида спорта.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : 2021 жылға арналған жобаның міндеттерін орындау мақсатында су спорты түрлерінде спорт резервін даярлауды психологиялық-педагогикалық сүйемелдеуді жетілдіру және техникалық даярлықты арттыру мәселесі бойынша әдеби деректерге талдау, сондай-ақ отандық және шетелдік тәжірибені талдау негізінде су спорты түрлерінде спорт резервін даярлаудың қолданыстағы жүйесінің тиімділігіне бағалау жүргіздік. 1990-2020 ж. аралығында жетекші дәйексөз базаларында тіркелген ғылыми журналдардан шетелдік авторлардың ағылшын тіліндегі 30-дан астам мақалаларына талдау жасалды. Шетелдік авторлардың әдеби көздеріне жасалған талдау көрсеткендей, шетелдік зерттеушілер спортшының денесін стресстік жағдайларға бейімдеу үшін қарқынды жүктемелерді қолдануды ұсынады. Жүзу жаттықтырушыларының әлемдік қоғамдастығында резервті даярлауда кеңестік ғалымдар авторлары болып табылатын жалпы қабылданған жаттығу әдістері белсенді қолданылады. Қазіргі жаттықтырушылар дененің биомедициналық процестеріне негізделген жүзушілердің арнайы дене қасиеттерін жоспарлауға және дамытуға аз көңіл бөледі. Спорт түрінің тар ерекшелігі жаттығу жүктемелеріне бейімделу көбінесе жаттығу түріне байланысты болады деп болжайды. Су спорты түрлерінің ерекшелігіне қарай спорт резервін даярлау процесі энергиямен қамтамасыз ету жүйесіне, техникалық дағдыларға және спорт түрінің ерекшелігімен ұсынылатын қозғалыс сапаларының диапазонына негізделуге тиіс.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Для обеспечения реализации проекта были заключены договора с общеобразовательными и спортивными учреждениями о совместной деятельности. В рамках сотрудничества были изучены учебно-тренировочный процесс, протестированы физическая подготовленность и психолого-педагогические особенности занимающихся на этапе начальной специализации по плаванию, артистическому плаванию и водному поло. Подготовлены методические рекомендации по подготовке спортивного резерва в данных видах спорта.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Жобаны іске асыруды қамтамасыз ету үшін жалпы білім беру және спорт мекемелерімен бірлескен қызмет туралы шарттар жасалды. Ынтымақтастық шеңберінде оқу-жаттығу процесі зерделенді, жүзу, әртістік жүзу және су добы бойынша бастапқы мамандану кезеңінде шұғылданушылардың дене дайындығы мен психологиялық-педагогикалық ерекшеліктері сыналды. Осы спорт түрлерінде спорт резервін даярлау бойынша әдістемелік ұсыныстар дайындалды.

Level of implementation (in Russian) : На основании выполненной работы по проекту за отчетный период было выпущено учебное пособие «Теория и методика преподавания водных видов спорта» и внедрено в учебный процесс Казахской академии спорта и туризма в рамках профильных дисциплин специализации (плавание): Теория и методика избранного вида спорта; Методика преподавания избранного вида спорта; Физическая подготовка в избранном виде спорта; Технико-тактическая подготовка в избранном виде спорта; Возрастные особенности подготовки в избранном виде спорта; Спортивно-педагогическое мастерство в избранном виде спорта; Управление процессом спортивной подготовки в избранном виде спорта; Профессиональная тренерская деятельность в избранном виде спорта, а также по базовой дисциплине «Плавание с методикой преподавания» ОП «Физическая культура и спорта». Использование учебного пособия позволит обучающимся изучить теорию и методику преподавания, организацию занятий по водным видам спорта, что позволит будущим специалистам овладеть компетенциями необходимыми для будущих тренеров по водным видам спорта и учителей по ФК.

Level of implementation (in Kazakh) : Жоба бойынша есеп беру кезеңінде орындалған жұмыс негізінде «Теория и методика преподавания водных видов спорта» оқу құралы шығарылды және Қазақ спорт және туризм академиясының "Дене шынықтыру және спорт" білім бағдарламасының келесі бейімдік пәндеріне: Таңдаған спорт түрінің теориясы мен әдістемесі; Таңдаған спорт түрінің оқыту әдістемесі; Таңдаған спорт түріндегі дене даярлығы; Таңдаған спорт түріндегі техникалық-тактикалық даярлығы; Таңдаған спорт түріндегі даярлықтың жас ерекшеліктері; Таңдаған спорт түріндегі спорттық даярлау үдерісін басқару; Таңдаған спорт түріндегі кәсіби жаттықтырушы қызметі, сонымен қатар "Жүзу оқыту әдістемесі" базалық пәні бойынша оқу үдерісіне енгізілді. Оқу құралын пайдалану білім алушыларға оқытудың теориясы мен әдістемесін зерделеуге, су спорты түрлері бойынша сабақтарды ұйымдастыруға мүмкіндік береді және болашақ су спорты түрлері жаттықтырушылары мен ДШ мұғалімдері үшін қажетті құзыреттерді қалыптастырады.

Efficiency (in Russian) : При помощи данного проекта впервые осуществляется научно-методическое обеспечение подготовки спортивного резерва в водных видах спорта Республики Казахстан.

Efficiency (in Kazakh) : Осы жобаның көмегімен алғаш рет Қазақстан Республикасының су спорт түрлері бойынша спорт резервін даярлауды ғылыми-әдістемелік қамтамасыз ету жүзеге асырылуда.

Field of application (in Russian) : Результаты проектного исследования рекомендуются для использования в учебно-тренировочном процессе в водных видах спорта, тренерскому составу для применения в работе детско-юношеских спортивных школ (ДЮСШ), специализированных детско-юношеских школ олимпийского резерва (СДЮШОР), школ-интернатов для одаренных в спорте детей, школ высшего спортивного мастерства (ШВСМ) в качестве дополнительного образования и в повышении квалификации специалистов в области физической культуры и спорта. А также применяются в учебном процессе по подготовке будущих тренеров по водным видам спорта в рамках образовательных программ бакалавриата, магистратуры "Физическая культура и спорт"

Field of application (in Kazakh) : Жобалық зерттеу нәтижелері балалар-жасөспірімдер спорт мектептерінің (БЖСМ), олимпиадалық резервтің мамандандырылған балалар-жасөспірімдер мектептерінің (ОРМБЖМ), спорттағы дарынды балаларға арналған мектеп-интернаттардың, жоғары спорт шеберлігі мектептерінің (ЖСШМ) жұмысында қосымша білім ретінде, дене шынықтыру және спорт саласындағы мамандардың біліктілігін арттыруда қолдану үшін жаттықтырушылар құрамына ұсынылады. Сондай-ақ бакалавриат, магистратура деңгейлері бойынша "Дене шынықтыру және спорт" білім беру бағдарламалары шеңберінде су спорты түрлері бойынша болашақ жаттықтырушыларды даярлау бойынша оқу процесінде қолданылады.