The object of research, development or design (in Russian) : 1) Коллекция озимой мягкой пшеницы, состоящая из 200 сортов и линий Центральной и Западной Азии, с использованием линий из Казахстана, Узбекистана, Кыргызстана, Таджикистана, Турции и Афганистана. 2) 89 зарубежных сортов и линий из Европы (83 образцов), Австралии и США (по 3 образца).

The object of research, development or design (in Kazakh) : 1) Қазақстан, Өзбекстан, Қырғызстан, Тәжікстан, Түркия және Ауғанстанның линияларын пайдалана отырып, Орталық және Батыс Азияның 200 сорттары мен линияларынан тұратын күздік жұмсақ бидайдың коллекциясы. 2) Еуропадан (83 үлгі), Австралиядан және АҚШ-тан (әрқайсысы 3 үлгіден) 89 шетелдік сорттар мен линиялар.

Aim of work (in Russian) : Поиск генов ценных признаков урожайности и качества озимой пшеницы на основе полногеномного анализа ассоциаций (ПГАА) для развития молекулярной селекции Triticum aestivum L. в Казахстане.

Aim of work (in Kazakh) : Қазақстанда Triticum aestivum L. молекулалық селекциясын дамыту үшін ассоциацияларды толық геномдық талдау (АТГТ) негізінде күздік бидайдың өнімділігі мен сапасының құнды белгілерінің гендерін іздеу.

Методы исследования (на русском) : Выделение тотальной ДНК и РНК, электрофорез в 1,5% агарозном геле, генотипирование с использованием SNP маркеров, полногеномный анализ ассоциаций (ПГАА) с использованием прикладных программ “STRUCTURE”, “TASSEL 5”. Полевые опыты, структурный анализ урожайности - по Доспехову (1985). Статистическая обработка данных – на основе корреляционно-регрессионного и кластерного анализа.

Методы исследования (на казахском) : ДНҚ бөлу, 1,5% агарозды гельдегі электрофорез, SNP маркерлері негізінде генотиптеу, “STRUCTURE”, “TASSEL 5” қолданбалы бағдарламалар негізінде ассоциацияларды толық геномдық талдау (АТГТ). Доспехов (1985) әдісі бойынша егістіктегі сынақтар, өнімділікті құрылымдық талдау. Корреляциялық-регрессионды және кластерлік талдау негізінде мәліметтерді статистикалық өңдеу.

Obtained results and novelty (in Russian) : В результате экологических испытаний коллекции озимой мягкой пшеницы, состоящей из 289 образцов, проанализированы в полевых условиях Алматинской и Туркестанской областях. Проведена сравнительная оценка фенологических фаз и элементов продуктивности образцов коллекции. Максимальные показатели урожайности отмечены в условиях Алматинской области. Осуществлена оценка качества зерна коллекции по признакам: натура, содержание протеина в зерне, содержание крахмала, седиментация. Изучены филогенетические связи 677 образцов озимой пшеницы Центральной и Западной Азии и образцов мировой коллекции пшеницы с использованием результатов SNP-генотипирования. Анализ коллекции по ключевым генам, включая Ppd1, связанный с реакцией на фотопериод (хромосома 5А), позволил выявить полиморфизм по данному гену. В результате полногеномного анализа ассоциаций с использованием данных генотипирования 10481 полиморфных SNP-маркеров и фенотипирования (компонентов урожайности и адаптивности) озимой мягкой пшеницы впервые идентифицировано 127 ЛКП для условий Алматинской области и 52 ЛКП – для Туркестанской области. Выделена и очищена ДНК и РНК, которые будут использованы для дальнейших работ, связанных с подтверждением значимости идентифицированных SNP-маркеров на основе изучения генетического разнообразия коллекции озимой мягкой пшеницы и ПЦР с обратной транскрипцией для образцов пшеницы на различных стадиях развития растений.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Экологиялық сынақтар нәтижесінде Алматы және Түркістан облыстарының далалық жағдайында 289 үлгіден тұратын күздік жұмсақ бидай коллекциясы талданды. Коллекция үлгілерінің фенологиялық фазалары мен өнімділік элементтеріне салыстырмалы баға берілді. Максималды өнімділік көрсеткіштері Алматы облысы жағдайында байқалды. Коллекцияның дән сапасын бағалау: дән толықтығы, дәндегі ақуыздың құрамы, крахмал құрамы, седиментация белгілері бойынша жүргізілді. SNP-генотиптеу нәтижелерін пайдалана отырып, Орталық және Батыс Азияның күздік бидай әлемдік коллекциясы үлгілерінен тұратын 677 үлгінің филогенетикалық байланыстары зерттелді. Коллекцияны талдау фотопериодқа реакциямен байланысы бар Ppd1 (5А хромосомасында) қоса алғанда, негізгі гендер бойынша жүргізілді, талдау осы ген бойынша полиморфизмді көрсетті. Күздік жұмсақ бидайының 10481 полиморфты SNP-маркерлері бойынша генотиптеу және фенотиптеу (өнімділік компоненттері және бейімделгіштік) деректерін пайдалана отырып, ассоциацияларды толық геномдық талдауы нәтижесінде бірінші рет Алматы облысының жағдайлары үшін 127 СБЛ және Түркістан облысы үшін 52 СБЛ анықталды. ДНҚ және РНҚ бөлінді және тазартылды, олар өсімдік дамуының әртүрлі кезеңдеріндегі бидай үлгілеріне кері транскрипциясы бар ПТР негізінде және күздік жұмсақ бидай коллекциясының генетикалық алуантүрлілігін зерттеу нәтижесінде анықталған SNP-маркерлерінің маңыздылығын растаумен байланысты әрі қарайғы жұмыстар үшін пайдаланылатын болады.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Коллекция озимой мягкой пшеницы, состоящая из 200 сортов и линий Центральной и Западной Азии, включая Казахстан, Узбекистан, Кыргызстан, Таджикистан, Турцию и Афганистан; 89 зарубежных сортов и линий из Европы, Австралии и США, оцененные по адаптивности, урожайности, качеству зерна. 127 ЛКП урожайности и адаптивности, идентифицированные для условий Алматинской области и 52 ЛКП – для Туркестанской области.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Қазақстан, Өзбекстан, Қырғызстан, Тәжікстан, Түркия және Ауғанстанды қоса алғанда, Орталық және Батыс Азияның 200 сорттары мен линияларынан тұратын күздік жұмсақ бидайдың коллекциясы; Еуропадан, Австралиядан және АҚШ-тан келген 89 шетелдік сорттар мен линиялар бейімделгіштігі, өнімділігі, дән сапасы бойынша бағаланады. Алматы облысы жағдайы үшін өнімділік пен бейімделушілік бойынша 127 СБЛ және Түркістан облысы үшін 52 СБЛ анықталды.

Level of implementation (in Russian) :

Level of implementation (in Kazakh) :

Efficiency (in Russian) :

Efficiency (in Kazakh) :

Field of application (in Russian) : Генетика, биотехнология, селекция и семеноводство зерновых культур.

Field of application (in Kazakh) : Генетика, биотехнология, дәнді дақылдар селекциясы және тұқым шаруашылығы.