The object of research, development or design (in Russian) : устойчивость бортов крутонаклонных слоев и интенсивность добычи руды в их границах

The object of research, development or design (in Kazakh) : күрт құламалы қабаттар борттарының тұрақтылығы және олардың шекараларында кен өндірудің қарқындылығы

Aim of work (in Russian) : установление влияния изменения формы сопрягающихся полостей открытого выработанного пространства при формировании стационарного транспортного подъемника до подхода горных работ к предельному поверхностному контуру карьера и их ведения в крутонаклонных слоях на устойчивость его бортов и обеспечение высокоритмичного производства горных работ при модернизации горнотранспортной системы на карьерных полях округлой формы

Aim of work (in Kazakh) : тау-кен жұмыстары карьердің шекті үстіңгі контурына жақындағанға дейін стационарлық көлік көтергішін қалыптастыру кезінде ашық қазбаланған кеңістіктің ұштасқан қуыстарының нысанын өзгертудің және оларды күрт құламалы қабаттарда жүргізудің оның борттарының орнықтылығына әсерін белгілеу және дөңгелек пішінді карьерлік алқаптарда тау-кен көлігі жүйесін жаңғырту кезінде тау-кен жұмыстарының жоғары ырғақты өндірісін қамтамасыз ету

Методы исследования (на русском) : 3D численное моделирование, метод конечных элементов; математические методы линейного и динамического программирования и оптимизации

Методы исследования (на казахском) : 3D сандық модельдеу, ақырғы элементтер әдісі, динамикалық және сызықты бағдарламалау мен оңтайландырудың математикалық әдістері

Obtained results and novelty (in Russian) : Установлено влияние технологии отработки уступов поперечными панелями в крутонаклонных слоях (до и после перехода предельного поверхностного контура открытой выработки) на напряженное состояние массива горных пород в условиях сверхглубокого Качарского карьера. Распределение деформаций и перемещений меняется в зоне его доработки с крутыми углами откосов бортов. Потенциальная поверхность скольжения, определяемая максимальными деформациями сдвига, перемещается с западного на восточный борт модели в строну основного направления развития горных работ. Такая картина распределения перемещений и деформаций сдвига сохраняется до достижения горными работами конечной глубины (760 м). Коэффициент запаса устойчивости уменьшается на этом этапе до значения 1,42.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Тік еңкіш қабаттарда көлденең панельдермен кемерлерді өндіру технологиясының (ашық қазбаның шекті беткі контурына өткенге дейін және өткеннен кейін) аса терең Качар карьері жағдайында тау жыныстары массивінің кернеулі күйіне әсері анықталды. Деформациялар мен жылжуларлың таралуы оны өндіруді аяқтау аймағында ернеулер қиябеттерінің тік бұрыштарымен өзгереді. Ығысудың максималды деформацияларымен анықталатын сырғудың ықтимал беті тау-кен жұмыстары дамуының негізгі бағыты бойынша модельде батыстан шығыс ернеуге қарай ауысады. Жылжулар мен ығысу деформацияларының таралуының мұндай көрінісі тау-кен жұмыстары ақырғы тереңдікке (760 м) жеткенге дейін сақталады. Орнықтылық қорының коэффициенті осы кезеңде 1,42 мәніне дейін төмендейді.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Реальная поверхность скольжения формируется в северо-восточном борту Качарского карьера. Детальный анализ сдвиговых деформаций показывает, что наибольшие значения имеют место в оставшейся вскрыше (составляют 0,04) и в крутонаклонной части гранита (составляют 0,05). При дальнейшем незначительном снижении прочности (всего лишь в 1,01 раз) перемещения в наиболее крутонаклонной части, в которой формируется поверхность скольжения, составят 3-6 м. Применение новой конструкции транспортной установки для глубоких карьеров позволяет транспортировать крупнокусковую скальную горную массу в условиях увеличения их глубины с разносом бортов и увеличением углов их откоса без необходимости ее демонтажа за счет телескопических опор, оборудованных гусеничным движителем и соединенных с рельсовым путем с возможностью движения вдоль него, через ролики и опорные подшипники. При высоте подъема 200 м уменьшение транспортных расходов на каждые 10 млн т руды составит порядка 980 млн тенге.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Нағыз сырғу беті Качар карьерінің солтүстік-шығыс жағында қалыптасады. Ығысу деформацияларының дәл талдауы көрсеткендей, ең үлкен мәндер қалған аршыма жыныстары қабатында(0,04) және граниттің тік еңкіш бөлігінде (0,05) табылған. Беріктіктің одан әрі аздап төмендеуімен (бар болғаны 1,01 есе) сырғу беті қалыптасқан ең тік еңкіш бөлігіндегі жылжулар 3-6 м болады. Терең карьерлерге арналған көлік қондырғысының жаңа конструкциясын қолдану ірі кесекті тау жыныстары массасын олардың тереңдігін арттыру жағдайында ернеулерді ұлғайта отырып және олардың қиябеттерінің бұрыштарын арттыра отырып, шынжыр табанды қозғағышпен жабдықталған және рельсті жолмен қосылған телескопиялық тіректердің есебінен роликтер мен тірек мойынтіректері арқылы бөлшектеусіз тасымалдауға мүмкіндік береді. Көтеру биіктігі 200 м кезінде әрбір 10 млн т кенге көлік шығындарын азайту шамамен 980 млн теңгені құрайды.

Level of implementation (in Russian) : Полученные научные результаты помогут более эффективно и безопасно применить технологию открытой разработки крутопадающих месторождений крутонаклонными слоями.

Level of implementation (in Kazakh) : Алынған ғылыми нәтижелер күрт құламалы қабаттармен күрт құламалы кен орындарын ашық игеру технологиясын неғұрлым тиімді және қауіпсіз қолдануға көмектеседі.

Efficiency (in Russian) : Уменьшение разноса бортов карьеров со снижением объемов вскрыши на 25 – 30% и затрат на ликвидацию переноса подъемно-транспортного перегрузочного устройства со снижением транспортных затрат.

Efficiency (in Kazakh) : Экономикалық тиімділік аршу жұмыстарының көлемін 25 – 30%-ға төмендете отырып, көтергіш-көліктік қайта тиеу құрылғысын тасымалдауды жоюға жұмсалатын шығындарды азайту.

Field of application (in Russian) : открытая разработка крутопадающих твердых полезных ископаемых до больших глубин на карьерных полях округлой формы

Field of application (in Kazakh) : күрт құламалы қатты пайдалы қазбаларды дөңгелек пішінді карьерлік алқаптарда үлкен тереңдікке дейін ашық қазу