The object of research, development or design (in Russian) : трактаты аль-Фараби «Усул ъилм ат-табиъа», «Китабул-Ахлак» и «Китабул-Хуруф»

The object of research, development or design (in Kazakh) : әл-Фарабидің «Китабул Ахлақ», «Усул ъилм ат-табиъа» және «Китабул-Хуруф» трактаттары

Aim of work (in Russian) : Цель проекта заключается в переводе трактатов аль-Фараби «Усул ъилм ат-табиъа», «Китабул-Ахлак», «Китабул-Хуруф», формировании теолингвистического дискурса по ним и введении в научно-педагогический оборот.

Aim of work (in Kazakh) : Әл-Фарабидің «Усул ъилм ат-табиъа», «Китабул-Ахлақ» атты трактаттарын алғаш рет қазақ және орыс тілдеріне, Китабул-Хуруф» трактатын түпнұсқадан қазақ тіліне аударып, олардың әрқайсысының теолингвистикалық дискурсын қалыптастырып, кешенді зерттеу арқылы ғылыми-педагогикалық айналымға енгізу.

Методы исследования (на русском) : Методы исследования – сравнительный, сравнительно-типологический, цифровой расчет, систематизация, группировка, обобщение, описание, комплексный анализ, компонентный анализ, семантическое моделирование, интерпретация, текстологический, герменевтический, источниковедческий, теолингвистический анализ и способы перевода.

Методы исследования (на казахском) : Зерттеу әдістері салыстырмалы, салыстырмалы типологиялық, сандық есептеу, жүйелеу, топтау, жалпылау, сипаттау, кешенді талдау, компоненттік талдау, семантикалық модельдеу, интерпретация, текстологиялық, герменевтикалық, деректанулық зерттеу, теолингвистикалық талдау және аударма әдістері қолданылды.

Obtained results and novelty (in Russian) : • получены рукописи трактатов аль-Фараби – «Усулъилмат-табиъа», «Китабул-Ахлак» и «Китабул-Хуруф»; переведены с рукописного варианта на компьютерный; проделана работа по выявлению отличий между ними; результаты исследования были опубликованы в журнале ККСОН. Новизна данной задачи заключается в первую очередь в получении трех трактатов; • изучен лексический пласт трех трактатов и создан арабско-казахско-русский глоссарий для дальнейших задач проекта, в том числе перевода рукописей с арабского на казахский и русский языки, а также текстологического анализа работ. Впервые изучены лексические единицы, в частности в области теолингвистики трех трактатов; • «Усулъилмат-табиъа» впервые прошел все три этапа перевода и передан на редактирование; • на основе рукописи «Усулъилмат-табиъа», а также компьютерной версии и глоссария, был сделан текстологический анализ трактата. Результаты исследования были опубликованы в журнале ККСОН. Впервые трактат «Усулъилмат-табиъа» стал объектом текстологического анализа; • «Китабул-Ахлак» прошел первый этап перевода; • на материале рукописи аль-Фараби «Китабул-Ахлак», а также арабско-казахско-русского глоссария, подготовленного исследовательской группой, был сделан текстологический анализ, а результаты исследования изложены в статье. Трактат становится впервые объектом текстологического анализа. В ходе исследования были найдены несколько вариантов «Китабул-Ахлак» под разными названиями в библиотеках Турции, Египта и Ирана.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : • Әл-Фарабидің «Усул ъилм ат-табиъа», «Китабул-Ахлақ», «Китабул-Хуруф» қолжазбаларының түпнұсқалары алынып, қолжазба нұсқасынан компьютерлік нұсқаға көшіріліп, арасындағы айырмашылықтармен жұмыс жасалып, зерттеу нәтижелері мақала түрінде жарияланды. Бұл нәтиженің жаңалығы алғаш рет әл-Фарабидің бұл трактаттары алынып, фарабитану ғылымына ұсынылды; • Бұл үш трактаттың да лексикалық қабаты зерттеліп, аударма мен тектологиялық талдау барысында негіз болатын арабша-қазақша-орысша глоссарий қалыптасты. Жаңалығы ˗ үш қолжазбаның лексикалық қабаты зерделенді; • «Усул ъилм ат-табиъа» алғаш рет қазақ және орыс тілдеріне аударылып, редакциялауға берілді; • «Усул ъилм ат-табиъа» трактатына қолжазба түпнұсқасы, компьютерлік нұсқа мен глоссарийге негізделе отырып, текстологиялық талдау жасалып, зерттеу нәтижелері мақала түрінде жарияланды. Нәтиженің жаңалығы да фарабитану ғылымына алғаш ұсынылып отырған әл-Фарабидің бұл трактаты алғаш рет текстологияның нысанына айналды; • «Китабул-Ахлақ» қазақ және орыс тілдеріне аударылып, аударманың бірінші кезеңінен өтті; • Әл-Фарабидің «Китабул-Ахлақ» трактатына да қолжазба түпнұсқасы, зерттеу құрамы дайындаған компьютерлік нұсқасы мен глоссарийге негізделе отырып, текстологиялық талдау жасалып, зерттеу нәтижелері мақалада ұсынылып, 2021 жылдың 4 нөміріне қабылданды. Аталған трактатқа текстологиялық талдау алғаш жасалынғанымен қоса, қолжазбаның әртүрлі атаумен бірнеше нұсқасы Түркия, Мысыр, Иран кітапханаларында табылды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : нет

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : жоқ

Level of implementation (in Russian) :

Level of implementation (in Kazakh) :

Efficiency (in Russian) : Изучение трех трактатов Абу Насра аль-Фараби «Усулъилмат-табиъа», «Китабул-Ахлак» и «Китабул-Хуруф», которые по сей день не стали объектом теолингвистики и перевода, в частности с арабского, как языка-оригинала на казахский язык, представляет собой актуальность для казахстанской науки. Выполнение его в рамках одного проекта при участии исследовательской группы со знанием арабского языка, обладающей навыками перевода и исследования в области фарабиеведения, лингвистики и религиоведения, представляет эффективность работы в целом. Первые два трактата «Усулъилмат-табиъа» и «Китабул-Ахлак» также не стали объектом перевода на русский язык. К настоящему времени в настоящем исследовании группа исследователей, в числе которых востоковеды-арабисты, философы-арабисты, религиоведы-арабисты, сумели найти три трактата аль-Фараби, перевести текст из формата рукописи в компьютерный, провести текстологический анализ двух трактатов, а также впервые перевести «Усулъилмат-табиъа» на казахский и русский языки, издание которого согласно календарному плану, планируется на январь 2022 года. Следовательно, кроме привлечения исследователей со знанием арабского языка и навыками перевода, эффективность данного исследования заключается в изучении одновременно трех новых трактатов, поиске рукописей, определении их автору (т.е. аль-Фараби), переводе из рукописного текста в компьютерный, анализе и наконец, переводе с арабского на казахский и русский языки.

Efficiency (in Kazakh) : Теолингвистика мен аударманың нысанына айналмаған әл-Фарабидің «Усул ъилм ат-табиъа», «Китабул-Ахлақ» және «Китабул-Хуруф» трактаттарын зерттеу отандық ғылым үшін өзекті. Бұл міндетті бір жоба шеңберіндеараб тілін еркін меңгерген, аударма және фарабитану, лингвистика мен дінтану салаларында зерттеу дағдыларына ие болған зерттеу тобы арқылы орындау жұмыстың бірден-бір тиімділігін көрсетеді. Жоба аясында да үш трактаттың қазақ тіліне және екі трактаттың («Китабул-Хуруф»-тан басқа екеуі) орыс тіліне аударылып, кітап болып шығуы күнтізбелік жоспарға сәйкес жоспарлануда. Бұл күнге дейін араб тілін еркін меңгерген шығыстанушы, дінтанушы, философтарды қамтитын зерттеу тобының мүшелері әл-Фарабидің аталған үш трактатын да тауып, қолжазба нұсқасынан компьютерлік нұсқаға көшіріп, екі трактаттың текстологиялық талдауын жасап, алғаш рет «Усул ъилм ат-табиъа» трактатын араб тілінен қазақ және орыс тілдеріне аударды. Трактаттың аудармасы жобаның күнтізбелік жоспарына сәйкес 2022 жылдың қаңтар айына жоспарланған. Сонымен, жұмыстың тиімділігі жобаға тек араб тілі мен аударма дағдылары қалыптасқан зерттеушілерді тартудан басқа, бір уақытта жаңа үш трактатын анықтау; қолжазбаларды табу; әл-Фарабиге автор ретіндегі тиесілігін анықтау; қолжазбадан компьютер бетіне көшіру; талдау жасау және араб тілінен қазақ, орыс тілдеріне аударуда көрініс табады.

Field of application (in Russian) : фарабиеведение, лингвистика, востоковедение, переводоведение, философия

Field of application (in Kazakh) : фарабитану, лингвистика, шығыстану, аударматану, философия