Inventory number IRN Number of state registration
0321РК00384 AP09058188-KC-21 0121РК00017
Document type Terms of distribution Availability of implementation
Краткие сведения Gratis Number of implementation: 0
Not implemented
Publications
Native publications: 2
International publications: 1 Publications Web of science: 0 Publications Scopus: 1
Patents Amount of funding Code of the program
0 8000000 AP09058188
Name of work
Разработка электростатического энергоанализатора для исследования корпускулярных потоков в космическом пространстве
Type of work Source of funding Report authors
Fundamental Камбарова Жанар Турсыновна
0
1
0
0
Customer МНВО РК
Information on the executing organization
Short name of the ministry (establishment) МНВО РК
Full name of the service recipient
Некоммерческое акционерное общество "Карагандинский университет имени академика Е. А. Букетова"
Abbreviated name of the service recipient НАО "Карагандинский университет имени академика Е. А. Букетова"
Abstract

Электростатические энергоанализаторы корпускулярных потоков зеркального типа, которые могут быть использованы в космических исследованиях.

Ғарыштық зерттеулерде қолдануға болатын корпускулалық ағындардың айна типті электрстатикалық энергия талдағыштары.

Разработка эффективного электростатического энергоанализатора нового типа для космических исследований, обладающего малыми массой и габаритами.

Салмағы мен өлшемдері шағын болатын ғарыштық зерттеулерге арналған жаңа типті, тиімді электрстатикалық энергия талдағышын жасау.

Численные методы (численная программа «Focus» для моделирования систем корпускулярной оптики), приближенно-аналитический метод расчета траекторий частиц.

Сандық әдістер (корпускулалық оптика жүйелерін модельдеуге арналған "Focus" сандық бағдарламасы), бөлшектердің траекториясын есептеудің жуық-аналитикалық әдісі.

Теоретически обоснована возможность создания эффективных энергоанализаторов корпускулярных потоков на мультипольных электродных системах. Выбрана электродная система, способная создавать электростатические поля, обладающие фокусирующими свойствами, которые можно использовать в качестве эффективных энергоанализаторов потоков заряженных частиц. Проведен расчет и анализ эквипотенциальных портретов электростатических октупольно-цилиндрических полей для определения электродной конфигурации зеркального анализатора. Приведена графическая визуализация эквипотенциальных портретов электростатических октупольно-цилиндрических полей при различных весовых вкладов цилиндрического поля и кругового октуполя. Проведен расчет траекторий движения заряженных частиц в осесимметричном октупольно-цилиндрическом поле, построенного на основе суперпозиции полей цилиндрического зеркала и кругового октуполя, с помощью приближенно-аналитического метода расчета траекторий. Определены интегро-дифференциальное уравнение движения заряженной частицы в октупольно-цилиндрическом поле. Новизна исследования состоит в создании новых систем энергоанализа корпускулярных потоков с высокими корпускулярно-оптическими свойствами для проведения экспериментов в космических условиях. По итогам исследований по теме проекта за отчетный период опубликовано 3 научных публикации (из них 1 статья в журнале, рекомендованном КОКСОН и входящем в БД Scopus), 2 доклада в материалах международных конференций.

Мультипольдік электродты жүйелердің негізінде корпускулалық ағындардың тиімді энергия талдағыштарын құру мүмкіндігі теориялық түрде негізделген. Зарядталған бөлшектер ағындарының тиімді энергия талдағыштары ретінде пайдалануға болатын тоғыстаушы қасиеттерге ие электрстатикалық өрістерді құруға қабілетті электродты жүйе таңдалды. Айналы типті талдағыштың электродты пішінін анықтау үшін электрстатикалық октупольді-цилиндрлік өрістердің эквипотенциалдық суреттерін есептеу және талдау жүргізілген. Цилиндрлік өріс пен дөңгелектік октупольдің әр түрлі салмақтық үлестері үшін электрстатикалық октупольді-цилиндрлік өрістердің эквипотенциалдық суреттерінің графикалық визуализациясы келтірілген. Траекторияларды есептеудің жуық-аналитикалық әдісін қолдана отырып, цилиндрлік айна мен дөңгелектік октуполь өрістерінің суперпозициясы негізінде құрылған осьтік симметриялы октупольді-цилиндрлік өрістегі зарядталған бөлшектердің траекториясын есептеу жүргізілген. Октупольді-цилиндрлік өрістегі зарядталған бөлшектер қозғалысының интегралды-дифференциалдық теңдеуі анықталды. Зерттеу жаңалығы - ғарыш жағдайларында эксперименттер жүргізуге арналған жоғары корпускулалы-оптикалық қасиеттерге ие, корпускулалық ағындардың энергияларын талдайтын жаңа жүйелерді құру. Есептік кезеңде жоба тақырыбының зерттеу нәтижелері бойынша 3 ғылыми жарияланым (оның ішінде БҒСБК ұсынған және Scopus базасына кіретін журналда 1 мақала), халықаралық конференциялар материалдарында 2 баяндама жарияланды.

В конструкции электронных спектрометров, разрабатываемые анализаторы потоков заряженных частиц являются основным элементом. Конструкция электронного спектрометра включает в себя вакуумную камеру, средства создания и поддержки высокого вакуума, систему регистрации и обработки данных и анализатор, посредством которого получаются спектры. Спектры содержат необходимую информацию для технологических и научных целей. Эта информация особенно интересна для решения различного рода космических задач, и определяет уровень технико-экономических показателей.

Электрондық спектрометрлердің конструкциясында ұсынылатын зарядталған бөлшектер ағынының талдағыштары негізгі элемент болып табылады. Электрондық спектрометрдің конструкциясына вакуумдық камера, жоғары вакуумды құру және қолдау құралдары, мәліметтерді тіркеу мен өңдеу жүйесі және спектрлерді алуға мүмкіндік беретін талдағыш кіреді. Спектрлер технологиялық және ғылыми мақсаттар үшін қажетті ақпаратқа ие болып табылады. Бұл ақпарат әртүрлі ғарыштық мәселелерді шешу үшін өте қызықты және техникалық-экономикалық көрсеткіштердің деңгейін анықтайды.

Результаты работы планируется использовать в учебном процессе университетов в курсах проектирования электронных приборов для анализа корпускулярных потоков.

Жұмыс нәтижелерін университеттердің оқу процесінде корпускулалық ағындарды талдау үшін электронды құрылғыларды жобалау курстарында қолдану жоспарлануда.

Ожидаемый экономический эффект связан с повышением экономической эффективности данной области космического приборостроения. Значимость проекта заключается в возможности изготовления электростатических зеркальных энергоанализаторов потоков заряженных частиц для ряда казахстанских, российских и зарубежных предприятий, научных центров.

Күтілетін экономикалық әсер ғарыштық аспап жасаудың берілген саласының экономикалық тиімділігін арттырумен байланысты. Жобаның маңыздылығы - бірқатар қазақстандық, ресейлік және шетелдік кәсіпорындар, ғылыми орталықтар үшін зарядталған бөлшектер ағындарының электрстатикалық айналы энергия талдағыштарын жасау мүмкіндігі.

Космическое приборостроение, космические технологии, корпускулярная оптика, энергоанализ потоков заряженных частиц.

Ғарыштық аспап жасау, ғарыштық технологиялар, корпускулалық оптика, зарядталған бөлшектер ағындарының энергия талдауы.

UDC indices
537.533.34
International classifier codes
29.35.39; 89.15.00; 59.14.25;
Key words in Russian
энергоанализ потоков заряженных частиц; спектрометр; корпускулярные потоки; энергоанализатор заряженных частиц; электростатическое поле;
Key words in Kazakh
зарядталған бөлшектер ағындарын энергиялық талдау; спектрометр; корпускулалық ағындар; зарядталған бөлшектердің энергия талдағышы; электрстатикалық өріс;
Head of the organization Дулатбеков Нурлан Орынбасарович Доктор юридических наук / профессор, Член-корреспондент НАН РК
Head of work Камбарова Жанар Турсыновна доктор философии (PhD) по специальности 6D060400-Физика / нет