The object of research, development or design (in Russian) : образцы литиевых керамик Li2ZrO3, Li2TiO3 и Li2TiO3+Li4SiO4

The object of research, development or design (in Kazakh) : Li2ZrO3, Li2TiO3 және Li2TiO3 + Li4SiO4 литий керамикасының үлгілері.

Aim of work (in Russian) : Экспериментальное определение особенностей взаимодействия дейтерия с литиевыми керамиками (Li2ZrO3, Li2TiO3 и Li2TiO3 + Li4SiO4) разного вида и размера в ходе внереакторных методических экспериментов; определение условий и параметров для аналогичных экспериментов с такими же образцами в лабораторных условиях и под воздействием нейтронного облучения на реакторе ВВР-К; модернизация установки и подготовка инфраструктуры для проведения реакторного эксперимента.

Aim of work (in Kazakh) : Реактордан тыс әдістемелік тәжірибелер жүргізу барысында дейтерийдің әртүрлі типтегі және өлшемдегі литий керамикасымен (Li2ZrO3, Li2TiO3 и Li2TiO3 + Li4SiO4) әрекеттесу ерекшеліктерін эксперименталды түрде анықтау; зертханалық жағдайларда және ВВР-К реакторында нейтрондық сәулеленудің әсерінен бірдей үлгілермен ұқсас тәжірибелер жүргізудің шарттары мен параметрлерін анықтау; қондырғыны жаңғырту және реактор тәжірибесіне инфрақұрылымды дайындау.

Методы исследования (на русском) : натурные испытания, газовый масс–анализ, оптическая и электронная микроскопия, компьютерное моделирование.

Методы исследования (на казахском) : далалық сынақтар, газ массасын талдау, оптикалық және электронды микроскопия, компьютерлік модельдеу.

Obtained results and novelty (in Russian) : Проведены методические исследования процессов взаимодействия с дейтерием образцов трех типов литиевой керамики (Li2TiO3, Li2TiO3 + Li4SiO4 и Li2ZrO3). Получены кривые термодесорбции дейтерия и определены энергии активации десорбции для каждого типа керамики. Установлено, что масса образцов должна быть не менее одного грамма для уверенной регистрации выделения дейтерия имеющимися средствами анализа, а насыщение образцов дейтерием при давлении 2 атм должно проводится при температуре не ниже 700-750С. Определены параметры проведения внереакторных и реакторных исследований трех типов литиевой керамики. По результатам методических экспериментов и нейтронно-физических расчетов установлено, что температура облучения керамики должна быть выше 500°С а общее время облучения должно составлять не менее 5 суток. Для регистрации возможных изотопных эффектов при выделении трития из керамики в условиях облучения следует обеспечить возможность подачи в камеру с образцами изотопов водорода на уровне давлений 10-1 – 10-4 Па. Проведена модернизация исследовательской установки на реакторе ВВР-К. Новизна исследований – новые экспериментальные данные о параметрах насыщения и выхода водорода и дейтерия из образцов Li2TiO3, Li2ZrO3, Li2TiO3+Li4SiO4 в ходе внереакторных методических экспериментов. Данные нейтронно-физических расчетов в обоснование режимов будущих реакторных экспериментов.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Литий керамикасының үш түрі (Li2TiO3, Li2TiO3+Li4SiO4 және Li2ZrO3) үлгілерінің дейтериймен әрекеттесу процестеріне әдістемелік зерттеулер жүргізілді. Керамиканың әрбір түрі үшін дейтерийдің термиялық десорбциясының қисықтары алынды және десорбцияның активтену энергиялары анықталды. Қолда бар аналитикалық құралдармен дейтерийдің бөлінуін сенімді тіркеу үшін үлгілердің массасы кем дегенде бір грамм болуы керек, ал сынамаларды 2 атм қысымда дейтериймен қанықтыру бір температурада жүргізілуі керек екендігі анықталды. температурасы 700-750С төмен емес. Литий керамикасының үш түрінің реактордан тыс және реакторлық зерттеулерді жүргізу параметрлері анықталды. Әдістемелік тәжірибелер мен нейтронды-физикалық есептеулердің нәтижелері бойынша керамиканың сәулелену температурасы 500°С жоғары, ал жалпы сәулелену уақыты кемінде 5 тәулік болуы керектігі анықталды. Сәулелену жағдайында тритийді керамикадан бөлу кезінде ықтимал изотоптық әсерлерді тіркеу үшін 10-1 – 10-4 Па қысым деңгейінде үлгілері бар камераға сутегі изотоптарын беру мүмкіндігін қамтамасыз ету қажет. WWR-K реакторындағы ғылыми-зерттеу қондырғысы модернизацияланды. Зерттеудің жаңалығы реактордан тыс әдістемелік тәжірибелер барысында Li2TiO3, Li2ZrO3, Li2TiO3 + Li4SiO4 үлгілерінен сутегі мен дейтерийдің қанығу және шығымдылық параметрлері туралы жаңа тәжірибелік деректер болып табылады. Нейтрондық-физикалық есептеулердің мәліметтері болашақ реакторлық тәжірибелердің режимдеріне негізделген.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : отсутствуют

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : жоқ

Level of implementation (in Russian) : не внедрено

Level of implementation (in Kazakh) : орындалмаған

Efficiency (in Russian) : не оценивалась

Efficiency (in Kazakh) : бағаланбаған

Field of application (in Russian) : конструкционные материалы для бланкета-бридера реактора синтеза, установок ядерного синтеза; производство литийсодержащих материалов

Field of application (in Kazakh) : термоядролық синтез реакторының, ядролық термоядролық қондырғылардың көрпе-селекционеріне арналған құрылыс материалдары; құрамында литий бар материалдарды өндіру