Inventory number IRN Number of state registration
0321РК00875 AP09259787-KC-21 0121РК00096
Document type Terms of distribution Availability of implementation
Краткие сведения Gratis Number of implementation: 6
Implemented
Publications
Native publications: 16
International publications: 0 Publications Web of science: 0 Publications Scopus: 0
Patents Amount of funding Code of the program
0 13026873.2 AP09259787
Name of work
Теория и практика обеспечения качества нормативно-правовых актов на государственном языке (в сфере гражданского и гражданско-процессуального законодательства)
Type of work Source of funding Report authors
Fundamental Ильясова Гулжазира Актуреевна
0
0
1
0
Customer МНВО РК
Information on the executing organization
Short name of the ministry (establishment) МНВО РК
Full name of the service recipient
Некоммерческое акционерное общество "Карагандинский университет имени академика Е. А. Букетова"
Abbreviated name of the service recipient НАО "Карагандинский университет имени академика Е. А. Букетова"
Abstract

Объектом исследования являются тексты гражданского законодательства Республики Казахстан на казахском языке – Гражданский кодекс (общая часть) РК; Закон РК «О правовых актах», Гражданский процессуальный кодекс РК. Осуществление лингвистической-правовй экспертизы текстов вышеназванных нормативных правовых актов на казахском и русском языках на аутентичность в соответствии с п.3 ст. 24 Закона РК «О правовых актах». Теория и практика применения юридической техники в законотворческом процессе.

Зерттеу нысаны Қазақстан Республикасының азаматтық заңнамасының қазақ тіліндегі мәтіндері - ҚР Азаматтық кодексі (Жалпы бөлім); ҚР "Құқықтық актілер туралы" Заңы, ҚР Азаматтық процестік кодексі болып табылады. "Құқықтық актілер туралы"ҚР Заңының 24-бабы 3-тармағына сәйкес жоғарыда аталған нормативтік құқықтық актілердің қазақ және орыс тілдеріндегі мәтіндерінің түпнұсқалылығына лингвистикалық-құқықтық сараптаманы жүзеге асыру. Заңшығару үрдісінде заңдық техниканы қолдану теориясы мен тәжірибесі.

Проведение экспертизы теоретических положений юридической техники и текстов гражданского законодательства на государственном языке, выявление ошибок в переводах норм права по результатам лингвистической-правовой экспертизы текстов законов на казахском языке, обобщение результатов экспертизы по вопросам некачественного перевода текстов законодательных актов на казахский язык, сделать выводы по совершенствованию юридической техники по разработке проекта законодательства на государственном языке.

Заңдық техниканың теориялық ережелеріне және азаматтық заңнаманың мемлекеттік тілдегі мәтіндеріне сараптама жүргізу, заңдардың қазақ тіліндегі мәтіндеріне лингвистикалық-құқықтық сараптама жүргізу негізінде құқық нормаларының аудармаларындағы қателіктерін айқындау, қазақ тіліне заңнамалық актілердің мәтіндерін сапасыз аудару мәселелері бойынша жалпы қорытындылау, соның негізінде мемлекеттік тілде заңнамалардың жобасын әзірлеу бойынша заңдық техниканы жетілдіру жөнінде қорытындылар жасау.

Использованы методы, определяющие содержание правотворческой деятельности (объективность, научно-обоснованность); общие научные методы познания (анализ и синтез, индукция, дедукция, абстрактность, сходство, моделирование и т.д.); частноправовые методы (методы юридической науки - сравнительно-правовой анализ, обобщение, системно-структурные методы). Сравнительно-правовой анализ текстов нормативно-правовых актов на русском и казахском языках был применен при проведении лингвистической-правовой экспертизы. Также проведен сравнительно-правовой анализ гражданских законодательств Республики Казахстан и Республики Турция.

Құқықшығармашылық қызметтің мазмұнын анықтайтын әдістер (объективтілік, ізгілік, ғылыми негізделгендік ); танымның жалпы ғылыми әдістері (талдау және синтез, индукция, дедукция, абстрактілік, ұқсастық, модельдеу және т.б.); жекеқұқықтық әдістер (заң ғылымының әдістері – салыстырмалы-құқықтық талдау, жалпылама талдау, жүйелі-құрылымдық әдістер) қолданылды. Нормативтік құқықтық актілердің орыс және қазақ тілдеріндегі мәтіндеріне салыстырмалы-құқықтық талдау лингвистикалық-құқықтық сараптама жүргізу кезінде қолданылды. Сондай-ақ, Қазақстан Республикасы мен Түркия Республикасының азаматтық заңнамаларына салыстырмалы-құқықтық талдау жүргізілді.

В целях повышения качества нормативно-правовых актов на государственном языке сделаны выводы по совершенствованию юридической техники по составлению проектов законодательных актов на государственном языке; Разработаны предложения по совершенствованию законотворческой юридической техники, применяемой в законотворческом процессе. Проведены лингвистические экспертизы текстов на казахском языке Гражданского кодекса (общая часть) РК; Закона РК «О правовых актах», Гражданского процессуального кодекса РК. В результате выявлены неправильно переведенные статьи путем анализа текстов действующего гражданско-правового законодательства на казахском языке, вместо этого предложены правильные варианты перевода, сделаны выводы по совершенствованию юридической техники в разработке законодательных актов на государственном языке. Полученные результаты внедрены в учебный процесс и правоприменительные практики правоохранительных органов, составлены акты о внедрении. Изучен положительный опыт зарубежного государства (Республика Турция) по применению юридических терминологии в гражданском законодательстве. По результатам научно-исследовательской работы опубликованы 16 статей: статьи в сборниках международных и республиканских научно-практических конференций, проведенных на территории РК, журналах, рекомендованных КОКСОН МОН РК, журналах за рубежом и сборниках международных научно-практических конференций, проведенных в зарубежных странах.

Мемлекеттік тілдегі нормативтік құқықтық актілердің сапасын арттыру мақсатында заң актілерінің жобаларын мемлекеттік тілде әзірлеу бойынша заңдық техниканы жетілдіру жөнінде қорытындылар жасалды; заң шығару процесінде қолданылатын заңдық техниканың тәсілдерін жетілдіру жөнінде ұсыныстар әзірленді. ҚР Азаматтық кодексінің (жалпы бөлім), ҚР "Құқықтық актілер туралы" Заңының, ҚР Азаматтық процестік кодексінің қазақ тіліндегі мәтіндеріне лингвистикалық сараптамалар жүргізілді. Нәтижесінде қолданыстағы азаматтық-құқықтық заңнаманың қазақ тіліндегі мәтіндерін талдау жолымен дұрыс аударылмаған баптар анықталды, оның орнына аударманың дұрыс нұсқалары ұсынылды, мемлекеттік тілдегі заңнамалық актілерді әзірлеуде заңдық техникасын жетілдіру бойынша қорытындылар жасалды. Алынған нәтижелер оқу процесіне және құқық қорғау органдарының құқық қолдану практикасына енгізілді, енгізу туралы актілер жасалды. Азаматтық заңнамада заң терминологиясын қолдану бойынша шет мемлекеттің (Түркия Республикасы) оң тәжірибесі зерделенді. Ғылыми-зерттеу жұмысының нәтижелері бойынша: ҚР аумағында өткен халықаралық және республикалық ғылыми-тәжірибелік конференциялардың жинақтарында, ҚР БҒМ БҒСБК ұсынған журналдарда, шетелдерде журналдардар мен халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференциялардың жинақтарында мақалалар жарияланды.

- Тексты национального законодательства в сфере гражданского права и гражданского процессуального права на государственном языке приведены в соответствие с текстами на русском языке; - Повышение статуса государственного языка как языка закона; - Повышение правовой культуры в современном казахстанском обществе.

- Азаматтық құқық және азаматтық іс жүргізу құқығы саласындағы ұлттық заңнаманың мемлекеттік тілдегі мәтіндері орыс тіліндегі мәтіндерге сәйкестендірілді; - Мемлекеттік тілдің мәртебесі артады; - Мeмлeкeттiк тiлдi зaң шығapу тiлi peтiндe қaлыптacтыpу; - Қазіргі қазақстандық қоғамның құқықтық мәдениеті жоғарылайды.

Результаты научного исследования внедрены в учебный процесс, в правоприменительную практику, составлены следующие акты: 1) Акт о внедрении в учебный процесс Карагандинского университета имени академика Е.А. Букетова (6 октября 2021 г.); 2) Акт о внедрении в учебный процесс Карагандинской Академии МВД РК им.Б.Бейсенова (1 ноября 2021 г.); 3) Акт о внедрении в правоприменительную практику Межрайонного специализированного суда по делам несовершеннолетних Карагандинской области (3 ноября 2021 г.); 4) Акт о внедрении в правоприменительную практику Департамента юстиции Карагандинской области (4 ноября 2021 г.); 5) Акт о внедрении в правоприменительную практику Департамента юстиции Карагандинской области (4 ноября 2021 года) 6) Акт о внедрении в законотворческий процесс Комитета по законодательству и судебно-правовой реформе Мажилиса Парламента Республики Казахстан (5 ноября 2021 г.)

Ғылыми зерттеу нәтижелері оқу үрдістеріне, құқыққолдану тәжірибилеріне енгізіліп, бұл туралы актілер жасалды: 1) Академик Е.А. Бөкетов атындағы Қарағанды университетінің заң факультетінің оқыту үрдісіне енгізу туралы акт (6 қазан 2021 ж.); 2) Қазақстан Республикасы ІІМ Б.Бейсенов атындағы Қарағанды Академиясының оқу үрдісіне енгізу туралы акт (1 қараша 2021 ж.); 3) Қарағанды облысының ауданаралық кәмелетке толмағандар ісі жөніндегі мамандандырылған ауданаралық сотының құқыққолдану тәжірибесіне енгізу туралы акт (3 қараша 2021 ж.); 4) Қарағанды облысының Әділет Департаментінің құқыққолдану тәжірибесіне енгізу туралы акт (4 қараша 2021 ж.); 5) Қарағанды облысының Әділет Департаментінің құқыққолдану тәжірибесіне лингвистикалық-құқықтық сараптама нәтижелерін енгізу туралы акт (4 қараша 2021 ж.); 6) ҚР Парламенті Мәжілісінің «Заңнама және сот құқықтық реформа комитетінің» заңшығару үрдісіне енгізу туралы акт (5 қараша 2021 ж.)

- достигнута унификация понятий, терминов на государственном языке, которые используются в нормативно-правовых актах. В результате в нормативно-правовых актах на гсоударственном языке достигается единообразие юридических терминов. - выявлены неправильные переводы статей с помощью анализа текстов действующего гражданско-правового законодательства на казахском языке, вместо него предлагается вариант правильного перевода, сделаны предложения по корректировке неправильно переведенных правовых норм. - обеспечена аутентичность тестов нормативных правовых актов (Гражданского кодекса (общая часть) РК; Закона РК «О правовых актах») на казахском и русском языках; - язык законодательства в гражданско-правовой сфере на казахском языке становится понятным, четким, ясным; - усовершенствованы методы юридической техники, применяемые в законотворческом процессе. - анализированы отечественный и зарубежный эффективный опыт правотворчества.

- нopмaтивтiк-құқықтық aктiлepдeгi мемлекеттік тілдегі aтaу cөздepдiң, тepминдepдiң бipiздiлiгi мәceлeci шешілді. Алынған ғылыми нәтижелер азаматтық және азаматтық іс жүргізу заңнамаларында мемлекеттік тілде, жалпы нормативтік құқықтық актілерде сөздердің, терминдердің бірізділігін қамтамасыз етуге ықпал етті; - қолданыстағы азаматтық-құқықтық заңдардың мәтіндеріне талдау жүргізу арқылы баптардың қате аудармаларын айқындау, дұрыс аудармасын ұсыну. Ол үшін заңдардың мәтіндеріне сараптама жүргізіледі, орыс тіліндегі мәтінге сәйкестігі тексеріліп, қате аударылған құқықтық нормаларды түзету жөнінде ұсыныстар әзірленеді. - қазақ және орыс тілдеріндегі нормативтік құқықтық актілердің (ҚР «Құқықтық актілер туралы» Заңның, ҚР Азаматтық кодексінің (Жалпы бөлім) мәтіндерінің теңтүпнұсқалығы қамтамасыз етілді; - қазақ тіліндегі азаматтық-құқықтық саладағы заңдардың тілі түсінікті, нақты, тиянақты, бір мағыналы болды; - заң шығару процесінде қолданылатын заңдық техниканың тәсілдері жетілдірілді. - отандық және халықаралық тәжірибе сараланады, шетелдердің оңды тәжірибесі меңгерілді.

законодательный процесс, правоприменительная практика; правотворчество; применение гражданского законодательства, гражданского процессуального законодательства. в правоприменительной деятельности государственных органов, иных субъектов, осуществляющих реализацию законодательства. В число потребителей входят все граждане и юридические лица, студенты, магистранты, докторанты, ученые, юристы в сфере правоприменительной деятельности, юридические государственные органы, иные субъекты, осуществляющие реализацию законодательства

заң шығару процесі, құқық қолдану практикасы; құқық шығармашылығы; азаматтық заңнаманы, азаматтық іс жүргізу заңнамасын қолдану. мемлекеттік органдардың, заңнаманы іске асыруды жүзеге асыратын өзге де субъектілердің құқық қолдану қызметінде. Тұтынушылар қатарына барлық азаматтар мен заңды тұлғалар, студенттер, магистранттар, докторанттар, ғалымдар, құқыққолдану саласындағы заңгерлер, заңшығарушы мемлекеттік органдар, заңдарды іске асыратын өзге де субъектілер.

UDC indices
340.113.1
International classifier codes
10.27.01;
Key words in Russian
государственный язык; правотворчество; юридическая техника; юридический термин; законодательный процесс; законопроект; нормативно-правовые акты; гражданское законодательство; гражданское процессуальное законодательство;
Key words in Kazakh
мемлекеттік тіл; құқықшығармашылық; заңдық техника; заңдық термин; заң қабылдау үрдісі; заң жобасы; нормативтік-құқықтық актілер; азаматтық заңнама; азаматтық іс жүргізу заңнамасы;
Head of the organization Дулатбеков Нурлан Орынбасарович Доктор юридических наук / профессор, Член-корреспондент НАН РК
Head of work Ильясова Гулжазира Актуреевна Кандидат юридических наук / профессор