The object of research, development or design (in Russian) : Объектом исследования является товаропроводящая сеть продовольственной продукции, включая совокупность элементов инфраструктуры товародвижения и распределения, обеспечивающих ее функционирование

The object of research, development or design (in Kazakh) : Тауар айналымы мен тарату инфрақұрылымының элементтерінің жиынтығын қамтитын, оның жұмыс істеуін қамтамасыз ететін азық-түлік өнімдерін тарату желісі зерттеу нысаны болып табылады

Aim of work (in Russian) : Оценка состояния и эффективности существующей товаропроводящей сети и инфраструктуры Казахстана на примере продовольственного комплекса Казахстана; разработка основных подходов, приоритетов, направления создания и развития национальной товаропроводящей системы.

Aim of work (in Kazakh) : Қазақстанның азық-түлік кешенін мысалға ала отырып, Қазақстанның қолданыстағы тарату желісі мен инфрақұрылымының жағдайы мен тиімділігін бағалау; ұлттық тауар бөлу жүйесін құру мен дамытудың негізгі тәсілдерін, басымдықтарын, бағыттарын әзірлеу

Методы исследования (на русском) : В основе методологии проведения исследования использованы как классические экономико-статистические методы, обеспечивающие сочетание качественного и количественного аспектов анализа проблемы, использующие, в том числе, регрессионный метод, эконометрическое моделирование, так и собственные подходы. В частности, при решении задачи оценки состояния существующей системы товаропроводящей сети использованы методы экономического анализа и сравнения, факторного и кластерного анализа, статистического анализа и экономико-математического моделирования для выявления наиболее важных факторов и оценки рисков в товаропроводящей сети. Для оценки эффективности функционирования товаропроводящей сети использован метод Data Envelopment Analysis. Для разработки рекомендаций организационно-экономических и управленческих мероприятий по формированию научно-обоснованной стратегии функционирования товаропроводящей сети в Казахстане использован авторский подход, суть которого заключается в использовании компьютерного опроса, экспертной оценки, маркетингового анализа и моделирования с использованием опросных листов участников товародвижения агропродовольственной продукции: производственных систем; предприятий хранения и распределения; переработки и упаковки; торговли и рынков; продовольственной среды и потребителей.

Методы исследования (на казахском) : Зерттеу әдістемесі мәселені талдаудың сапалық және сандық аспектілерінің үйлесімін қамтамасыз ететін классикалық экономикалық және статистикалық әдістерге негізделген, сонымен қатар, регрессия әдісін, эконометрикалық модельдеуді және авторлық әдістер пайдаланылды. Атап айтқанда, қолданыстағы тарату желісі жүйесінің жағдайын бағалау мәселесін шешу кезінде ең маңызды факторларды анықтау және тәуекелдерді бағалау үшін экономикалық талдау және салыстыру, факторлық және кластерлік талдау, статистикалық талдау және экономикалық-математикалық модельдеу әдістері қолданылды. Тарату желiсiнiң тиiмдiлiгiн бағалау үшiн мәлiметтер қабықшасын талдау (Data Envelopment Analysis) әдiсi қолданылды. Қазақстандағы дистрибьюторлық желінің жұмыс істеуінің ғылыми негізделген стратегиясын қалыптастыру бойынша ұйымдастырушылық, экономикалық және басқару шаралары бойынша ұсынымдар әзірлеу үшін авторлық әдіс қолданылды, оның мәні компьютерлік сауалнаманы, сараптамалық бағалауды, маркетингтік талдауды қолдану болып табылады. және агроазық-түлік өнімдерін таратуға қатысушылардың сауалнамасын пайдалана отырып модельдеу: өндірістік жүйелер; сақтау және тарату кәсіпорындары; өңдеу және орау; сауда және базарлар; тағамдық орта және тұтынушылар.

Obtained results and novelty (in Russian) : 1) дана оценка текущему состоянию товаропроводящей сети для обслуживания внутреннего и внешнего рынков с учетом факторных ограничений (технологических, финансовых, институциональных, эпидемиологических) и лучшего мирового опыта. 2) дана оценка внешней и внутренней средам, факторам риска товаропроводящей сети в обычных режимах функционирования и в условиях чрезвычайной ситуации, в результате чего определены факторы и условия развития товаропроводящей сети в обычных условиях и в условиях риска. Выявлены основные проблемы развития региональной товаропроводящей сети. 3) разработаны основные концептуальные подходы и приоритеты развития национальной товаропроводящей системы (НТС). Предложены концепция и приоритеты развития НТС с учетом мировых трендов. Сформулированы основные подходы для создания устойчивых товаропроводящих цепочек. Опубликованы 2 статьи в журналах, рекомендованных КОК СОН МОН РК. 4) изучены направления создания и механизм эффективного функционирования товаропроводящей сети внутри страны для выхода на зарубежные рынки и обеспечения транзита. Определены перспективные направления сбыта аграрной продукции в товаропроводящей сети и их развития в республике, а также приоритетные направления развития сбытовой инфраструктуры продовольственной продукции. В зарубежных рецензируемых научных журналах с ненулевыми импакт-факторами опубликованы статьи, в казахстанском издательстве - учебное пособие.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : 1) факторлық шектеулерді (технологиялық, қаржылық, институционалдық, эпидемиологиялық) және озық әлемдік тәжірибені ескере отырып, ішкі және сыртқы нарықтарға қызмет көрсету бойынша тарату желісінің ағымдағы жай-күйіне баға беріледі. 2) Қалыпты жұмыс тәртіптемесі және төтенше жағдайда тарату желісінің сыртқы және ішкі ортасына, қауіп факторларына баға берілді, соның нәтижесінде, қалыпты және тәуекел жағдайларында тарату желісін дамытудың факторлары мен шарттары анықталды. Өңірлік тарату желісін дамытудың негізгі проблемалары анықталды. 3) Ұлттық тауарөткізу жүйесін (ҰТӨЖ) дамытудың негізгі тұжырымдамалық тәсілдері мен басымдықтары әзірленді: көзқарасы, мақсаттары, міндеттері, принциптері, басымдықтары, құрылымы мен әзірлеу және енгізу механизмі. Әлемдік тенденцияларды ескере отырып, ҰТӨЖ дамытудың тұжырымдамасы мен басымдықтары ұсынылды. ҚР БҒМ БҒС СҚК ұсынған журналдарда 2 мақала жарияланды; Қазақстанда тұрақты өндірістік-өткізу тауар-өткізу тізбегін құрудың басты тәсілдері тұжырымдалды. 4) Сыртқы нарықтарға шығу және транзиттік тасымалдауды қамтамасыз ету үшін ел ішінде тауарды тарату желісін құру бағыттары мен тиімді жұмыс істеу механизмі зерделенді. Республикада агроөнеркәсіп кешенінің өнімдерін өткізу жүйесінің перспективалық бағыттары және оны дамыту, сондай-ақ ҰТӨЖ азық-түлік тауарларының инфрақұрылымын дамытудың басым бағыттары анықталды. Нөлдік емес импакт-факторы бар шетелдік рецензияланатын ғылыми журналдарда мақалалар және оқу құралы жарияланды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Установлены основные факторные ограничения: технологические, финансовые, экономические, социальные, эпидемиологические, географические, влияющие на товаропроводящую систему Казахстана. В условиях глобальной пандемии предложены рекомендации по правильному управлению цепочками поставок продовольственной продукции. На основе комплексной эконометрической оценки деятельности торговли установлены основные приоритетные направления развития инфраструктуры торговли, хранения и доставки. Предложены концептуальные положения национальной товаропроводящей системы, состоящие из системного подхода и комплексных мер, партнерства, всестороннего учета взаимосвязей, многосторонних и многоуровневых систем управления, учитывающие социальные, экономические, экологические аспекты, безопасность и качество продукции. Предложены концептуальные подходы для создания устойчивых производственно-сбытовых товаропроводящих сетей в Казахстане. Определены перспективные и приоритетные направления создания и совершенствования механизма функционирования товаропроводящих сетей продовольственной продукции и их развития в республике.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Қазақстанның тауарды бөлу жүйесіне әсер ететін технологиялық, қаржылық, экономикалық, әлеуметтік, эпидемиологиялық, географиялық негізгі факторлық шектеулер анықталды. Жаһандық пандемия жағдайында азық-түлікті жеткізу тізбегін дұрыс басқару бойынша ұсыныстар жасалынды. Сауда қызметін кешенді эконометрикалық бағалау негізінде сауда, сақтау және жеткізу инфрақұрылымын дамытудың негізгі басым бағыттары белгіленді. Жүйелі көзқарас пен кешенді шаралардан, серіктестіктен, қарым-қатынастарды кешенді есепке алудан, әлеуметтік, экономикалық, экологиялық аспектілерді, қауіпсіздік пен өнім сапасын ескере отырып, көпжақты және көп деңгейлі басқару жүйелерінен тұратын ұлттық тауарды бөлу жүйесінің тұжырымдамалық ережелері ұсынылады. Қазақстанда тұрақты өндірістік-өткізу тарату желілерін құрудың тұжырымдамалық тәсілдері ұсынылды. Республикада азық-түлік тауарларын тарату желілерінің жұмыс істеу тетігін құру мен жетілдірудің және оларды дамытудың перспективалық және басым бағыттары айқындалды.

Level of implementation (in Russian) : Рекомендации и модели эффективного регулирования и управления товаропроводящей сетью агропродовольственной продукции в РК на основе логистики и цифровизации региональной товаропродящей сети будут способствовать переходу на качественно новый уровень функционирования, то есть на инновационную и интегрированную национальную товаропроводящую систему.

Level of implementation (in Kazakh) : Өңірлік тарату желісін логистика және цифрландыру негізінде Қазақстан Республикасында ауылшаруашылық азық-түлік тауарларының дистрибьюторлық желісін тиімді реттеу және басқару бойынша ұсынымдар мен үлгілер жұмыс істеудің сапалы жаңа деңгейіне өтуге ықпал етеді, яғни инновациялық және интеграцияланған ұлттық тарату жүйесіне.

Efficiency (in Russian) : Социально-экономическая значимость связана с тем, что предусматриваемые предложения должны привести к оптимизации товародвижения, снижению затрат, росту объема внутренних, экспортных и транзитных перевозок, внедрению новых логистических и цифровых технологий доставки и управления товарами, использованию современной инфраструктуры хранения, распределения и торговли с участием не только крупных хозяйств, но и мелких личных и фермерских хозяйств.

Efficiency (in Kazakh) : Әлеуметтік-экономикалық маңыздылығы ұсынылып отырған ұсыныстардың тауар айналымын оңтайландыруға, өзіндік құнын төмендетуге, ішкі, экспорттық және транзиттік тасымалдар көлемін ұлғайтуға, жеткізу және жеткізу үшін жаңа логистикалық және цифрлық технологияларды енгізуге әкелуі тиіс екендігімен байланысты және тауарларды басқару, ірі шаруа қожалықтарының ғана емес, сонымен қатар шағын жеке және жеке қосалқы шаруашылықтардың қатысуымен сақтау, тарату және сауданың заманауи инфрақұрылымын пайдалануға мүмкіндік береді.

Field of application (in Russian) : Результаты данной научной работы могут быть использованы органами власти при разработке стратегий и программ развития региональных товаропроводящих сетей и систем, развитию и оптимизации инфраструктуры хранения и распределения на перспективу, а также дадут возможность полноценного участия мелким товаропроизводителям в товаропроводящей системе.

Field of application (in Kazakh) : Ғылыми жұмыстың нәтижелерін уәкілетті органдар аймақтық тарату желілері мен жүйелерін дамытудың стратегиялары мен бағдарламаларын әзірлеуде, болашақта сақтау және тарату инфрақұрылымын дамыту және оңтайландыруда пайдалана алады, сонымен қатар шағын тауар өндірушілерге тарату жүйесіне толық қатысуына мүмкіндік береді.