The object of research, development or design (in Russian) : Пространственно-временные изменения загрязнителей воздуха и вклад различных источников загрязнения в концентрацию мелкодисперсных частиц PM2.5 в атмосферном воздухе в городе Алматы

The object of research, development or design (in Kazakh) : Ауаны ластаушы заттардың кеңістіктік пен уақыт бойынша өзгерістері және атмосфералық ауадағы ұсақ PM2,5 бөлшектерінің концентрациясына әртүрлі ластаушы көздердің тигізер үлесі

Aim of work (in Russian) : Лучшее понимание загрязнения воздуха: от его формирования в источниках до распределения и разработка плана действий по эффективному контролю загрязнения с использованием современных методов таких как химический анализ, рецепторное моделирование, статистический анализ наземных наблюдений.

Aim of work (in Kazakh) : Атмосфераның ластануын жақсырақ түсіну үшін: оның көздерінде қалыптасуынан химиялық талдау, рецепторлық модельдеу, жердегі бақылауларды статистикалық талдау сияқты заманауи әдістерді қолдана отырып, ластануды тиімді бақылау бойынша іс-шаралар жоспарын әзірлеу.

Методы исследования (на русском) : В 2021 году были применены пространственно-временной анализ и корреляционный анализ. В следующем году планируется использование следующих методов: масс-спектрометрия с индуктивно связанной плазмой (ICP-MS), ионная хроматография, метод моделирования первичных рецепторов факторизации положительной матрицы (PMF), модель многокритериального анализа решений (MCAD).

Методы исследования (на казахском) : 2021 жылы кеңістік пен уақыт бойынша талдау және корреляциялық талдау қолданылды. Келесі жылы мына әдістерді қолдану жоспарланып отыр: индуктивті байланысқан плазмалық масс-спектрометрия (ICP-MS), иондық хроматография, оң матрицалық факторизация (PMF) бастапқы рецепторларды модельдеу әдісі, көпкритериалды шешімдерді талдау (MCAD) моделі.

Obtained results and novelty (in Russian) : За отчетный период была проведена оценка пространственных и временных изменений загрязняющих веществ в воздухе в городе Алматы с использованием сети наземных станций мониторинга. Был осуществлен сбор данных по уровню загрязнения атмосферного воздуха и метеорологическим параметрам по городу Алматы и проведен анализ пространственно-временных изменений, анализ динамики атмосферы и сезонного поведения загрязнения атмосферного воздуха. В ходе выполнения работы были составлены договора по приобретению необходимого оборудования и материалов, необходимого для выполнения следующего этапа исследования. Была подготовлена статья по влиянию метеорологических условий на концентрацию мелкодисперсных частиц РМ2,5 и планируется подача статьи в журнал «Aerosol and Air Quality Research».

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Есепті жүргізу барысында жер үсті бақылау станцияларының желісін пайдалана отырып, Алматы қаласының ауасынның ластаушы заттардың кеңістіктік және уақыттық өзгерістеріне баға берілді. Алматы қаласы бойынша атмосфералық ауаның ластану деңгейі мен метеорологиялық параметрлері туралы мәліметтерді жинау, кеңістіктік және уақыттық өзгерістерге талдау, атмосфераның динамикасын және атмосфералық ауаның ластануының маусымдық жүрісіне талдау жүргізілді. Жұмыс барысында зерттеудің келесі кезеңіне қажетті құрал-жабдықтар мен материалдарды сатып алуға келісім-шарттар жасалды. Осы жоба аясында PM2.5 ұсақ бөлшектерінің концентрациясына метеорологиялық жағдайлардың әсері туралы мақала дайындалды және мақаланы «Аэрозоль және ауа сапасын зерттеу» журналына жіберу жоспарлануда.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Использование полученных результатов может оказать существенное влияние на развитие науки и технологий в области анализа качества воздуха. Определение источников взвешенных частиц PM2.5 химическим методом будет проведено впервые в Казахстане, это является новым научным направлением в Казахстане. В результате выполнения проекта будет достигнут значительный социально-экономический эффект от определения источников взвешенных частиц PM2.5 современными научными методами. Информация о вкладе источников загрязнения воздуха необходима для лиц, принимающих решения и общественности для определения точного вклада источников выбросов, оценки эффективности мер по снижению выбросов, подготовки эффективных стратегий для улучшения качества воздуха. Таргетированные, эффективные стратегии для улучшения качества воздуха, основанные на научных данных о вкладе источников взвешенных частиц PM2.5, позволят более эффективно снижать загрязнение воздуха, что в свою очередь позволить сократить заболеваемость и смертность из-за загрязнения воздуха (астма, аллергии, хроническая обструктивная болезнь легких).

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Алынған нәтижелерді пайдалану ауа сапасын талдау саласындағы ғылым мен техниканың дамуына айтарлықтай әсер етуі мүмкін. PM2.5 бөлшектерінің көздерін химиялық әдіспен анықтау Қазақстанда алғаш рет жүзеге асырылатын болады, бұл Қазақстандағы жаңа ғылыми бағыт болып табылады. Жобаны іске асыру нәтижесінде қазіргі заманғы ғылыми әдістерді пайдалана отырып, PM2.5 қалқымалы бөлшектердің көздерін анықтаудан айтарлықтай әлеуметтік-экономикалық нәтижеге қол жеткізіледі. Атмосфераны ластау көздерінің үлесі туралы ақпарат эмиссия көздерінің нақты үлесін анықтау, шығарындыларды азайту шараларының тиімділігін бағалау және ауаның сапасын жақсарту бойынша тиімді стратегияларды дайындау үшін шешім қабылдаушы тұлғалар мен жұртшылық үшін қажет. PM2.5 бөлшектерінің көздерінің үлесі туралы ғылыми дәлелдерге негізделген ауа сапасын жақсартудың мақсаты, тиімді стратегиялары ауаның ластануын тиімді азайтады, бұл өз кезегінде ауаның ластануынан болатын сырқаттану мен өлімді (демікпе, аллергия, созылмалы обструктивті өкпе ауруы) төмендетуі мүмкін.

Level of implementation (in Russian) :

Level of implementation (in Kazakh) :

Efficiency (in Russian) :

Efficiency (in Kazakh) :

Field of application (in Russian) : Информация о вкладе источников загрязнения воздуха необходима для лиц, принимающих решения и общественности для оценки эффективности мер по снижению выбросов, подготовки эффективных стратегий для улучшения качества воздуха. Данные о качестве воздуха и источниках загрязнения помогут повысить осведомленность среди всего населения Казахстана, в частности, тех, кто проживает в зонах с сильным загрязнением воздуха. Кроме того, это исследование положит начало будущим исследованиям качества воздуха в Казахстане и может стать основой для развития выдающегося центра исследований качества воздуха в Центральной Азии.

Field of application (in Kazakh) : Атмосфераны ластау көздерінің үлесі туралы ақпарат шығарындыларды азайту жөніндегі шаралардың тиімділігін бағалау және ауаның сапасын жақсарту бойынша тиімді стратегияларды дайындау үшін шешім қабылдаушы тұлғалар мен жұртшылық үшін қажет. Атмосфераның сапасы мен ластану көздері туралы деректер Қазақстанның барлық тұрғындарының, әсіресе ауаның ластануы жоғары аймақтарда тұратындардың хабардар болуын арттыруға көмектеседі. Бұған қоса, бұл зерттеу Қазақстандағы ауаның сапасын зерттеуге бастамашылық етеді және Орталық Азиядағы көрнекті ауа сапасын зерттеу орталығының дамуына негіз бола алады.