The object of research, development or design (in Russian) : когнитивные, литературные, исторические основы исторических топонимов Кызылординской области

The object of research, development or design (in Kazakh) : Қызылорда облысы тарихи топонимдерінің когнитивтік, әдеби, тарихи негіздері

Aim of work (in Russian) : Проведение глубоких филологических исследований исторических топонимов по Кызылординской областе (антропоним, топоним, урбаним, этноним и т.д.), сбор легенд-преданий, повестей, сведений, связанных с этимологией названий местности, рек, озер, рассмотрение объекта исследования в качестве источников национального менталитета, способных сохранить нацию от духовного обнищания, служащих символическим щитом от различных негативных явлений.

Aim of work (in Kazakh) : Қызылорда облысының тарихи топонимдеріне (антропоним, топоним, урбаним, этноним, т.б.) жекелей терең филологиялық зерттеу жүргізіп, жер-су атауларының этимологиясына байланысты туған аңыз-әңгімелерді, хикаяларды, деректерді жинап, зерделеу арқылы бізді кез келген рухани жұтаңдықтан сақтап, аман алып шығатын символдық қалқанымыз әрі ұлттық діліміздің қайнар бұлағы тұрғысынан қарастыру, ұлттық кодымыз ретінде танып-білу.

Методы исследования (на русском) : В ходе исследования были использованы историко-сравнительный, описательный, языково-познавательный, структуралистский, герменевтический и семиотический методы. В обязательном порядке приводились ссылки на использованную в ходе реализации научного проекта научную литературу, концепции и взгляды, архивные материалы, публикации в периодической печати, интернет-сайты. Статьи, написанные исполнителями в рамках научного проекта, прошли экспертизу на антиплагиат.

Методы исследования (на казахском) : Зерттеу барысында тарихи-салыстырмалы, сипаттама, тілдік-танымдық, структуралистік, герменевтикалық және семиотикалық әдістер қолданылды. Ғылыми жобаны жүзеге асыру барысында пайдаланылған ғылыми әдебиеттерге, тұжырымдар мен көзқарастарға, мұрағаттық материалдарға, мерзімді баспасөздердегі жарияланымдарға, интернет сайттарға міндетті түрде сілтемелер жасалды. Ғылыми жоба аясында орындаушылардың жазған мақалалары, антиплагиат бағдарламасының сараптауынан өтті.

Obtained results and novelty (in Russian) : на первом этапе научного проекта (январь - декабрь 2021 года) были собраны легенды, связанные с географическими названиями (населенными пунктами, водными объектами) Кызылординской области. Изучены когнитивные, лингвистические основы собранных легенд и рассказов. В результате проведенной работы были написаны и опубликованы статьи: «Топонимы-логоэпистемы на казахском языке» («Вестник Карагандинского университета им. Букетова»), «Когнитивные основы апеллятивов-топонимов Кызылординской области» («Вестник ЕНУ им. Л. Гумилева), «Лингвокогнитивные основы гидронимов Сырдарьинского региона» («Вестник КазНУ им. Аль-Фараби»). Были обобщены и изучены материалы к первой главе «Когнитивные основы исторических топонимов Сырдарьинского региона» для монографии «Исторические топонимы Сырдарьинского региона», планируемой к изданию по итогам проекта. Учитывая то обстоятельство, что ранее опубликованные работы, связанные с историческими топонимами Кызылординской области, носили справочный характер, исследования, проводимые в рамках данного проекта, считаются первым научно-аналитическим трудом. На следующем этапе научного проекта (январь - декабрь 2022 года) литературные основы исторических топонимов и топонимических легенд будут раскрыты в рамках национального мировоззрения.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Ғылыми жобаның бірінші кезеңінде (2021 жыл, қаңтар - желтоқсан) Қызылорда облысының жер-су атауларына байланысты туған аңыз-әңгімелер жинақталды. Жинақталған аңыз-әңгімелердің когнитивтік, лингвистикалық негіздері зерделенді. Нәтижесінде «Қазақ тіліндегі топоним-логоэпистемалар» (Букетов атындағы Қарағанды университетінің Хабаршысы), «Қызылорда облысының апеллятив-топонимдерінің когнитивтік негіздері» (Л.Гумилев атындағы Еуразия ҰУ Хабаршысы), «Сыр өңірі гидронимдерінің лингвокогнитивтік негіздері» (әл-Фараби атындағы ҰУ Хабаршысы) мақалалар жазылып, жарияланды. Жоба нәтижесіне жарыққа шығатын «Сыр өңірінің тарихи топонимдері» атты монографияның «Сыр өңірі тарихи топонимдерінің когнитивтік негіздері» атты бірінші тарауына материалдар жинақталып, зерделенді. Қызылорда облысының тарихи топонимдеріне байланысты бұрын-соңды тек анықтамалық деңгейде ғана еңбектер шыққанын ескерсек жоба аясында жасалып жатқан зерттеулер тұңғыш ғылыми-талдамалы еңбек болып саналады. Ғылыми жобаның келесі кезеңінде (2022 жыл, қаңтар - желтоқсан) тарихи топонимдердің және топонимикалық аңыздардың әдеби негіздері ұлттық дүниетаным аясында ашылатын болады.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : нет

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : жоқ

Level of implementation (in Russian) :

Level of implementation (in Kazakh) :

Efficiency (in Russian) : изучение когнитивных, литературных и исторических основ исторических топонимов Сырдарьинского региона, рассмотрение их в рамках национального мировоззрения позволит определить его место в цивилизации тюркских народов, выявить исторические пласты географических наименований (населенных пунктов и водных объектов), исследовать отражение национального мировоззрения в исторических топонимах, и тем самым получить полную информацию о пройденном народом пути, об исторических событиях и исторических личностях в истории нации. Результаты научных исследований могут быть использованы в работе областных, городских и районных ономастических комиссий.

Efficiency (in Kazakh) : Сыр өңірі тарихи топонимдерінің когнитивтік, әдеби және тарихи негіздерін зерделеу оны ұлттық дүниетаным аясында қарастыру Сыр өңірінің түркі халықтары өркениетіндегі орнын, жер-су атауларының тарихи қабаттарын, тарихи топонимдердегі ұлттық дүниетанымның көрінісін анықтауға сол арқылы халқымыздың жүріп өткен жолын, ұлт тарихындағы тарихи оқиғалар мен тарихи тұлғалар туралы толық ақпарат алуға септігін тигізеді. Ғылыми зерттеу нәтижелерін облыстық, аудандық және қалалық ономастикалық комиссиялар өз тәжірибелеріне пайдалана алады.

Field of application (in Russian) : фольклористика, языкознание, история, ономастика, туризм

Field of application (in Kazakh) : фольклористика, тіл білімі, тарих, ономастика, туризм