The object of research, development or design (in Russian) : Объектом исследования являются многофункциональные новые модифицированные органические биопрепараты (МОБ) на основе полиэлектролитных гуминовых кислот с макро и микропитательными элементами.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Зерттеу объектісі макро және микроэлементтері бар полиэлектролитті гумин қышқылдары негізіндегі көп функциялы жаңа модификацияланған органикалық биологиялық өнімдер (МОБ) болып табылады.

Aim of work (in Russian) : Целью работы является разработка технологии и организация опытного производства модифицированных органических биопрепаратов (МОБ) с различными компонентами на основе хелатных комплексов полученных из угля и применения в растениеводстве для выращивания экологически чистых органических продуктов.

Aim of work (in Kazakh) : Жұмыстың мақсаты – экологиялық таза органикалық өнімдерді өсіру үшін өсімдік шаруашылығында қолданылатын көмірден алынған хелат кешендері негізінде әртүрлі компоненттері бар модификацияланған органикалық биологиялық өнімдердің (МОБ) технологиясын әзірлеу және тәжірибелік өндірісін ұйымдастыру.

Методы исследования (на русском) : В данном проекте нами применены методы получения и определения гуминовых веществ (ГВ) и изучены их физико-химические, электрофизические и др. свойств, методы получения модифицированных органических биопрпаратов и испытаний на декоративные культуры. Влажность, зольность и летучесть образцов были определены на термогравиметрическом анализаторе «Thermoster Eltra» (согласно ASTM D7582-12). Суммарный объем пор, насыпную плотность, pH водной вытяжки, адсорбционную активность по метилоранжу определены в соответствии с методиками. Адсорбционные характеристики ГВ (удельная площадь поверхности) изучали методом Брунауэра – Эммета - Теллера (БЭТ), измерения проводили на приборе КАТАКОН Sorbtometer M. Химический анализ и морфология поверхности изучали методом энергодисперсионной рентгеновской спектроскопии на приборе SEM (Quanta 3D 200i) с приставкой для энергодисперсионного анализа от EDAX. Также были использованы следующие приборы: ультразвуковая установка, ИК-Фурье спектрометр (NicoletiS 10), элементный анализатор CHNS/O (Elementar Unicube) и анализатор размера частиц (Mastersizer 3000).

Методы исследования (на казахском) : Бұл жобада гуминдік заттарды (ГЗ) алу және анықтау әдістері қолданылды және олардың физика-химиялық, электрофизикалық және басқа да қасиеттерін, модификацияланған органикалық биологиялық өнімдерді алу әдістерін және сәндік дақылдарға сыналды. Үлгілердің ылғалдылығы, күлділігі және ұшқыштығы Thermoster Eltra термогравиметриялық анализаторында (ASTM D7582-12 сәйкес) анықталды. Әдістерге сәйкес жалпы кеуек көлемі, көлемдік тығыздығы, сулы сығындының рН және метил-оранж бойынша адсорбциялық белсенділігі анықталды. ГЗ адсорбциялық сипаттамалары (бетінің меншікті ауданы) Брунауэр-Эмметт-Теллер (BET) әдісімен зерттелді, өлшеулер EDAX фирмасының KATAKON Sorbtometer M жүргізілді. Сондай-ақ келесі құралдар пайдаланылды: ультрадыбыстық қондырғы, IR Фурье спектрометрі (NicoletiS 10), элементтік анализатор CHNS/O (Elementar Unicube) және бөлшектер өлшемі анализаторы (Mastersizer 3000).

Obtained results and novelty (in Russian) : Разработана технология и методика получения модифицированных органических биопрепаратов (МОБ) на основе полиэлектролитных гуминовых кислот с металлами (Fe, Cu, Zn, Mg, Mo, Co) и минералами в хелатной форме. В полиэлектролитных кислотах имеются как положительно заряженные функциональные группы: пептидные (-CO -N H -), азогруппы (-N =N-), амины (-NH2, -NH -, >N-), амиды (-CO-NH2), имины (>C=NH), так и отрицательно заряженные: спиртовые, фенольные и гидроксихинонные гидроксилы (-ОН), альдегидные, кетонные и хинонные карбонилы (>С=0), карбоксилы (-СООН), метоксилы (-О -СН3 ) и некоторые другие. Иными словами, гумусовые кислоты — полифункциональные полиэлектролиты точнее, полиамфолиты. Научная новизна данного проекта заключается в разработке линейки новых модифицированных биопрепаратов с питательными макро и микроэлементами в форме хелатного комплекса на основе полиэлектролитных кислот базового гумата калия с применением способов механоактивации и ультрадиспергирования.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Металдармен (Fe, Cu, Zn, Mg, Mo, Co) және хелатталған минералдармен полиэлектролитті гумин қышқылдары негізінде модификацияланған органикалық биологиялық өнімдерді (МОБ) алу технологиясы мен әдісі әзірленді. Полиэлектролит қышқылдарында оң зарядталған функционалдық топтар бар: пептидтер (-CO -NH -), азо топтары (-N = N-), аминдер (-NH2, -NH -,> N-), амидтер (-CO-NH2 ), иминдер (> C = NH) және теріс зарядталған: спирт, фенол және гидроксихинон гидроксилдері (-OH), альдегид, кетон және хинон карбонилдері (> C = 0), карбоксилдер (-COOH), метоксилдер (-O -CH3) және басқалары. Басқаша айтқанда, гумин қышқылдары полифункционалды полиэлектролиттер, дәлірек айтқанда, полиамфолиттер. Бұл жобаның ғылыми жаңалығы механика активациялау және ультра дисперсия әдістерін қолдана отырып, негізгі калий гуматының полиэлектролит қышқылдары негізінде хелат кешені түріндегі қоректік макро және микроэлементтері бар жаңа модификацияланған биологиялық өнімдер желісін әзірлеуде жатыр.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : В результате применения исследуемых линейки препаратов (базовый гумат калия, гумат калия с NPK; гумат калия с Мо) были отмечены появление и рост биомассы листьев на оголенных ветках саженцев (живая изгородь, вязь).

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Зерттелетін препараттарды (негізгі калий гуматы, калий гуматы NPK; калий гуматы Мо-мен) қолдану нәтижесінде өскіндердің жалаңаш бұтақтарында (бұтадан жасалған қоршау, қарағаш) жапырақ биомассасының пайда болуы мен өсуі байқалды.

Level of implementation (in Russian) : На первом году реализации проекта с марта по ноябрь 2021г, выполнены исследовательские работы по разработке технологии и методики приготовления линейки МОБ с питательными макро (NPK) и микроэлементами (Fe, Mg, Mo) и опытные работы на делянках на открытом грунте Ботсад (Нур-Султан) по определению влияния хелатных комплексов удобрений на основе гумата калия (базовый гумат калия, NPK,Мо) на биообъекты (живая изгородь и др.)

Level of implementation (in Kazakh) : Жобаның бірінші жылында 2021 жылдың наурызынан қарашасына дейін қоректік макро (NPK) және микроэлементтер (Fe, Mg, Mo) бар МОБ желісін дайындау технологиясы мен әдістерін әзірлеу бойынша ғылыми-зерттеу жұмыстары және эксперименттік жұмыстар калий гуматы (негізгі калий гуматы, NPK, Mo) негізіндегі тыңайтқыштардың хелаттық кешендерінің биологиялық объектілерге (бұтадан жасалған қоршау және т.б.) әсерін анықтау бойынша Ботсаябақ (Нур-Султан) ашық жер учаскелері жүргізілді.

Efficiency (in Russian) : Реализация проекта будет способствовать повышению продовольственной безопасности страны, снижению зависимости Казахстанских потребителей от импортных органических удобрений. Использование модифицированных органического удобрения позволит эффективно повысить качество и увеличить урожайность сельскохозяйственной продукции на любых почвенно-климатических зонах обедненных и загрязненных почвах, а также будет способствовать сохранению и повышению его плодородия.

Efficiency (in Kazakh) : Жобаны жүзеге асыру еліміздің азық-түлік қауіпсіздігін жақсартуға, қазақстандық тұтынушылардың импорттық органикалық тыңайтқыштарға тәуелділігін төмендетуге ықпал етеді. Модификацияланған органикалық тыңайтқыштарды қолдану сарқылған және ластанған топырақтардың кез келген топырақ-климаттық аймақтарында ауыл шаруашылығы өнімдерінің сапасын тиімді жақсартуға және өнімділігін арттыруға, сондай-ақ оның құнарлылығын сақтауға және арттыруға ықпал етеді.

Field of application (in Russian) : Крестьянские, фермерские и тепличные хозяйства; организации и агрокомпании, занимающиеся выращиванием различных сельскохозяйственной.

Field of application (in Kazakh) : Шаруа, фермерлік және жылыжай шаруашылықтары; әртүрлі ауыл шаруашылығы өнімдерін өсірумен айналысатын ұйымдар мен ауыл шаруашылығы компаниялары.