The object of research, development or design (in Russian) : Объектом исследования является минеральные удобрения.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Зерттеу нысаны болып минералды тыңайтқыштар табылады.

Aim of work (in Russian) : Цель проекта - определить влияние применения минеральных удобрений на способность корнеплодов накапливать радионуклиды и тяжелые металлы.

Aim of work (in Kazakh) : Жобаның мақсаты минералдық тыңайтқыштарды қолданудың тамыржемістілерде радионуклидтер мен ауыр металдардың жинақталуына әсерін анықтау болып табылады.

Методы исследования (на русском) : Исследования проводили с помощью общепризнанных научных и экспериментальных методов. Определение содержания тяжелых металлов проводили с помощью масс-спектрометрии с индуктивно-связанной плазмой, k0- нейтронно-активационного анализа. Радионуклидный состав определялся с помощью альфа-бета-радиометрии (изотопы полония-210 и свинца-210) на УМФ-2000 и альфа-спектрометрии (Alpha Analyst, Canberra) с предварительной радиохимической подготовкой (природные изотопы урана, тория и радия). Определение форм нахождения радионуклидов и тяжелых металлов проводили согласно методике А.Тессиера, общепринятой в научной практике. Вегетационный эксперимент проводился согласно классической агрохимической методике в закрытом грунте.

Методы исследования (на казахском) : Зерттеулер жалпы қабылданған ғылыми және эксперименттік әдістердің көмегімен жүргізілді. Ауыр металдардың құрамын анықтау индуктивті байланысқан плазмасы бар масс-спектрометрия және k0-нейтронды-активтендіру талдау әдістері арқылы жүргізілді. Радионуклидтік құрам альфа-бета-радиометрияның (полоний-210 және қорғасын-210 изотоптары) УМФ-2000 құрылғысында және алдын ала радиохимиялық дайындықтан өткен альфа-спектрометрияның (Alpha Analyst, Canberra) (уранның, торийдің және радийдің табиғи изотоптары) көмегімен айқындалды. Радионуклидтер мен ауыр металдардың табылу формаларын анықтау ғылыми тәжірибеде жалпы қабылданған А. Тессиердің әдістемесіне сәйкес жүргізілді. Вегетациялық тәжірибе жабық жерде классикалық агрохимиялық әдістерге сәйкес жүргізілді.

Obtained results and novelty (in Russian) : Проведена оценка применяемых минеральных удобрений на территориях исследуемых регионов. Организован отбор проб почв из нескольких мест отбора, включая почвы Туркестанской области (Сузакский район) и г. Шымкент, как почвы вблизи объектов урановой промышленности. Проведена подготовка проб почв (высушивание, просеивание, гомогенизация). Проведен вегетационный эксперимент по выращиванию двух видов корнеплодов на данных почвах – Raphanus sativus (редис) и Daucus carota subsp. Sativus (морковь). Проведена оценка содержание радионуклидов в почвах и минеральных удобрениях, исследуемых в рамках настоящей работы. Проведено селективное выщелачивание для дальнейшего определения и прогнозирования потенциальной мобильности радионуклидов и тяжелых металлов. Проведено определению радионуклидов и тяжелых металлов в вегетативных органах выращенных корнеплодов.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Зерттелетін аймақтардың аумағында қолданылатын минералды тыңайтқыштарды бағалау жүргізілді. Түркістан облысының (Созақ ауданы) және Шымкент қаласы топырағын қоса алғанда, уран өнеркәсібі объектілерінің жанындағы топырақ ретінде бірнеше іріктеу орындарынан топырақ сынамаларын алу бойынша экспедиция ұйымдастырылды. Топырақ сынамаларын дайындау жүргізілді (кептіру, елеу, гомогенизация). Осы топырақта тамырлы дақылдардың екі түрін – Raphanus sativus (редис) пен Daucus carota subsp. Sativus (сәбізді) өсіру үшін вегетациялық эксперимент жүргізілді. Осы жұмыс шеңберінде зерттелетін топырақ пен минералды тыңайтқыштардағы радионуклидтердің құрамына бағалау жүргізілді. Радионуклидтер мен ауыр металдардың потециалды мобильділігін болжау мақсатында табылу формаларын анықтау үшін таңдамалы шаймалау жүргізілді. Өсірілген тамыржемістілердің вегетативті органдарындағы радионуклидтердің құрамын анықтау жүргізілді.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Полученные результаты имеют научно-практическое значение, так как полученные данные способствуют улучшению состояния здоровья местного населения при сохранении высокой урожайности корнеплодов.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Алынған нәтижелердің ғылыми және практикалық маңызы бар, өйткені алынған мәліметтер тамыржемістілердің жоғары өнімділігін сақтай отырып, жергілікті халықтың денсаулығын жақсартуға ықпал етеді.

Level of implementation (in Russian) :

Level of implementation (in Kazakh) :

Efficiency (in Russian) :

Efficiency (in Kazakh) :

Field of application (in Russian) : сельское хозяйство, агрохимия и охрана окружающей среды

Field of application (in Kazakh) : ауыл шаруашылығы, агрохимия және қоршаған ортаны қорғау