The object of research, development or design (in Russian) : Технологии получения и улучшения оксидно-дисперсионной упрочненной стали для ядерной энергетики

The object of research, development or design (in Kazakh) : Ядролық энергетика үшін оксидті-дисперсиялық қатайтылған болатты алу және жақсарту технологиялары

Aim of work (in Russian) : Цель проекта состоит в разработке технологии получения ODS-стали и улучшения ее до ультрамелкозернистого (УМЗ) состояния с целью повышения механических свойств и улучшения радиационной стойкости с конечной целью исследования перспектив ее применения в качестве материала ядерной энергетики.

Aim of work (in Kazakh) : Жобаның мақсаты - механикалық қасиеттерін жақсарту және радиацияға төзімділігін арттыру мақсатында ODS - болатын өндіру және оны ультраұсақтүйіршікті күйге дейін жақсарту технологиясын жасау, оны ядролық энергетика саласында материал ретінде пайдалану перспективаларын зерттеу.

Методы исследования (на русском) : Методы планирования эксперимента, Оптическая микроскопия, Просвечивающая электронная микроскопия, Сканирующая электронная микроскопия, Дифракция обратно-рассеянных электронов (EBSD), Рентгенофлуресцентная спектроскопия, Атомно-абсорбционная спектроскопия, испытание на растяжение

Методы исследования (на казахском) : Экспериментті жобалау әдістері, Оптикалық микроскопия, Трансмиссиялық электронды микроскопия, Сканерлеуші ​​электрондық микроскопия, Электрондық кері шашырау дифракциясы (EBSD), рентген-флуоресценция спектроскопиясы, Атомдық абсорбциялық спектроскопия, созылу сынағы

Obtained results and novelty (in Russian) : На основе обширных экспериментальных данных по результатам более 30 плавок, получены новые научные данные о 5ти способах введения оксида иттрия в нержавеющую сталь и об оптимальных технологических параметрах введения. Установлена бесперспективность прямого введения дисперсного порошка иттрия в расплав вследствие его плохой смачиваемости. Установлена наибольшая перспективность 2х методов. По результатам экспериментов основным является метод, основанный на окислительно-восстановительных реакциях между введенным в расплав металлическим иттрием в виде лигатуры и дополнительно вводимым окислителем в виде оксида железа (III). На основе этого способа была разработана новая технология получения ODS-стали. Достижение основной научной новизны Проекта планируется в течение следующих двух лет исполнения, поскольку такие материалы, полученные таким способом еще не подвергались обработке интенсивной пластической деформацией.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : 30-дан астам қыздыру нәтижелері бойынша, кең тәжірибелік деректер негізінде иттрий оксидін тот баспайтын болатқа енгізудің 5 тәсілі және енгізудің оңтайлы технологиялық параметрлері туралы жаңа ғылыми деректер алынды. Дисперсті иттрий ұнтағын балқымаға тікелей енгізу оның нашар ылғалдануына байланысты болашағы жоқ екені анықталды. 2 әдістің ең перспективтісі белгіленді. Тәжірибе нәтижелері бойынша негізгі әдіс балқымаға лигатура түрінде енгізілген металл иттрий мен темір (III) оксиді түріндегі қосымша енгізілген тотықтырғыш арасындағы тотығу-тотықсыздану реакцияларына негізделген. Осы әдіс негізінде ОDS болат өндірудің жаңа технологиясы жасалды. Жобаның негізгі ғылыми жаңалығына қол жеткізу іске асырудың келесі екі жылында жоспарлануда, өйткені мұндай жолмен алынған мұндай материалдар әлі қаh0syls пластикалық деформацияға ұшырамаған.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Технико-экономический эффект достигается за счет замены в составе реакторной стали никеля, дающего при распаде долгоживущие токсичные изотопы на более безвредный оксид иттрия. Это существенно удешевит утилизационные работы конструкций ядерных реакторов изготовленного из таких материалов. Кроме того, частицы оксида иттрия будут являться дополнительной поверхностью стока для радиационных дефектов в ходе работы реактора, что увеличит срок эксплуатации конструкций ядерных реакторов и их надежность. Более точная оценка технико-экономических показателей запланирована на последний год исполнения проекта (2023).

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Техникалық-экономикалық тиімділікке реактор болатының құрамындағы никельді алмастыру арқылы қол жеткізіледі, ол ыдырау кезінде зиянсыз иттрий оксидіне ұзақ өмір сүретін улы изотоптар береді. Бұл осындай материалдардан жасалған ядролық реактор құрылымдарын кәдеге жарату құнын айтарлықтай төмендетуге мүмкіндік береді. Сонымен қатар, иттрий оксидінің бөлшектері реактор жұмысы кезінде радиациялық ақаулар үшін қосымша дренаждық бет ретінде қызмет етеді, бұл ядролық реактор құрылымдарының қызмет ету мерзімін және олардың сенімділігін арттырады. Техникалық-экономикалық көрсеткіштерді дәлірек бағалау жобаның соңғы жылына (2023) жоспарланған.

Level of implementation (in Russian) :

Level of implementation (in Kazakh) :

Efficiency (in Russian) :

Efficiency (in Kazakh) :

Field of application (in Russian) : ядерная энергетика

Field of application (in Kazakh) : ядролық энергетика