The object of research, development or design (in Russian) : Связь проникающей компоненты с различными характеристиками ШАЛ

The object of research, development or design (in Kazakh) : Енуші компоненттің КАН-ның түрлі сипаттамаларымен байланысы

Aim of work (in Russian) : Модернизация системы сцинтилляционных периферийных детекторов вокруг калориметра для определения первичной энергии ливня E0 и углов наклона прихода ШАЛ.

Aim of work (in Kazakh) : Нөсердің бастапқы энергиясы Е0 мен КАН келіп түскен көлбеу бұрыштарын анықтау үшін калориметрдің айналасындағы сцинтилляциялық периферилік детекторлар жүйесін жаңарту.

Методы исследования (на русском) : экспериментальные, информационные, компьютерные

Методы исследования (на казахском) : ақпараттық, тәжірибелік, компьютерлік

Obtained results and novelty (in Russian) : Изготовлены восемь СЦ-детекторов из светонепроницаемого корпуса, с фотоэлектронным умножителем (ФЭУ) и СЦ-пластиком, из них четыре детектора размером 1×1×0.10 м3 и четыре детектора размером 0.5×0.5×0.05 м3. Проведена сборка и настройка СЦ-детекторовов на стенде. Проведен монтаж СЦ-детекторов на расстоянии 25м, 40м и дополнительно 100м вокруг калориметра, вдоль концентрических окружностей по 4 СЦД в каждом круге. К детекторам протянуты кабели питания и сигнальные кабели для подключения к системе регистрации. Измерены координаты положения СЦ-детекторов с помощью спутниковой GPS-навигации. Выполнены пуско-наладочные работы. Разработана, изготовлена и установлена в схему общего триггера запуска система антисовпадений для исключения ложных срабатываний от грозовых и промышленных помех. Созданы программные модули для подключения СЦ-детекторов в общую программу регистрации комплексной установки «Адрон-55». Написана программа анализа формы импульса СЦ-детекторов, для определения задержек по передним фронтам импульсов.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Жарық өткізбейтін корпустан, фотоэлектронды түрлендіргіш (ФЭТ) және СЦ-пластикпен сегіз СЦ-детекторы жасалды, оның төрт детекторының өлшемі 1×1×0.10 м3 және төрт детекторы 0.5×0.5×0.05 м3 өлшемде. СЦ-детекторларын құрастыру мен баптау жұмыстары жүргізілді. Калориметрден 25м, 40м айналада, қосымша 100м қашықтықта және әр шеңберде 4 СЦД орнатылған концентрлі шеңберлер бойымен тұрған СЦ-детекторларға монтаждау жұмыстары жүргізілді. Тіркеу жүйесіне қосылу үшін қуат беру кабельдері мен сигналдық кабельдер детекторларға дейін созылды. СЦ-детекторларының орналасу координаттары спутниктік GPS навигациясы көмегімен есептелді. Іске қосу жұмыстары аяқталды. Найзағай мен өндірістік шудың дабылдарын жою үшін жалпы триггерлік тізбекте антисәйкестендіру жүйесі құрастырылып, жасалды және орнатылды. СЦ-детекторларын «Адрон-55» кешенді қондырғысының жалпы тіркеу бағдарламасына қосу үшін бағдарламалық модульдер құрылды. Импульстердің жетекші жиектері бойынша кідірістерді анықтау үшін СЦ-детекторларының импульстік формасын талдауға арналған бағдарлама жазылды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Развитие исследований по физике космических лучей высоких и сверхвысоких энергий решает фундаментальные проблемы физики адронных процессов и астрофизики.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Жұмыстың экономикалық тиімділігі немесе маңыздылығы: Жоғары және өте жоғары энергиялы ғарыштық сәулелер физикасындағы зерттеулердің дамуы астрофизика мен адрондық процестер физикасының іргелі мәселелерін шешеді.

Level of implementation (in Russian) :

Level of implementation (in Kazakh) :

Efficiency (in Russian) : Установление связи излома в спектре ШАЛ с появлением проникающей компоненты в калориметре позволит дать интерпретацию колена и решить одну из задаче в физике космических лучей.

Efficiency (in Kazakh) : КАН спектріндегі үзіліс пен калориметрде енетін компоненттің пайда болуы арасындағы байланысты орнату иінді түсіндіруге және ғарыштық сәулелер физикасындағы мәселелердің бірін шешуге мүмкіндік береді.

Field of application (in Russian) : физика космических лучей, астрофизика

Field of application (in Kazakh) : ғарыштық сәулелер физикасы, астрофизика