The object of research, development or design (in Russian) : Эфирные масла

The object of research, development or design (in Kazakh) : Эфир майлары

Aim of work (in Russian) : Целью проекта является изучение компонентных составов эфирных масел и их биоактивности.

Aim of work (in Kazakh) : Жобаның мақсаты – эфир майларының құрамын және олардың биоактивтілігін зерттеу.

Методы исследования (на русском) : Методы исследования и аппаратура: гидродистилляция на аппарате Клевенджера, газовая хроматография в комбинации с масс-спектрометрией, методы исследования биологической активности in vitro.

Методы исследования (на казахском) : Зерттеу әдістері мен жабдықтары: Clevenger аппаратында гидродистилляция, масс-спектрометриямен бірге газ хроматографиясы, in vitro биологиялық белсенділікті зерттеу әдістері.

Obtained results and novelty (in Russian) : Впервые изучено анатомическое строение эфирномасличного сырья ряда растений флоры Юго-Восточной и Средней Азии. Установлены точки локализации эфирных масел в тканях растений. Впервые выделены эфирные масла из растений Юго-Восточной и Средней Азии с использованием лабораторных методов на аппарате Клевенджера. Впервые с иcпользованием современных методов ГХ/МС и других методов изучен компонентный состав эфирных масел 11 видов растений относяшийся к родам: Nepeta, Cousinia, Tripleurospermum, Tanacetum, Artemisia, Rhodiola, Biota, Pinus, Picea, Juniperus, Populus флоры Казахстана, а также 3 видов растений относяшийся к родам: Sanicula, Saussurea и Hypochoeris флоры Дальнего Востока. По результатам эксперимента установлено, что эфирные масла растений Artemisia integrifolia, Aster tripolium и Peucedanum formosanum во всех испытанных концентрациях проявляют высокую антирадикальную активность. Определение цитотоксической активности эфирных масел по известной методике выживаемости морских креветок Artemia salina показало, что ряд эфирных масел во всех испытанных концентрациях проявляет острую летальную токсичность – все личинки погибают. Из эфирного масла Tripliospermum inodorum выделен матрикария эфир, из неполярного экстракта Cousinia alata – дитерпеноид гринделевая кислота, а из неполярного экстракта Artemisia sublessingiana – сесквитерпеновый лактон. На основе результатов, полученных за 2021 г, опубликованы 2 научной работы, индексируемых в Web of Science и Scopus.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Оңтүстік-Шығыс және Орталық Азия флорасының бірқатар өсімдіктерінің эфир майы шикізатының анатомиялық құрылымы алғаш рет зерттелді. Өсімдік тіндерінде эфир майларын локализациялау нүктелері белгіленді. Алғаш рет эфир майлары Оңтүстік-Шығыс және Орталық Азия өсімдіктерінен Clevenger аппаратында зертханалық әдістермен бөлініп алынды. Алғаш рет заманауи GC/MS және басқа әдістерді қолдану арқылы 11 тұқымдас өсімдіктердің эфир майларының құрамдас құрамы: Nepeta, Cousinia, Tripleurospermum, Tanacetum, Artemisia, Rhodiola, Biota, Pinus, Picea, Juniperus. , Қазақстан флорасының популяциясы, сондай-ақ Қиыр Шығыс флорасының Саникула, Сауссурея және Гипохоерис тұқымдасына жататын 3 өсімдік түрі. Тәжірибе нәтижелері бойынша Artemisia integrifolia, Aster tripolium және Peucedanum formosanum өсімдіктерінің эфир майлары барлық тексерілген концентрацияларда антирадиалды белсенділікті көрсететіні анықталды. Теңіз асшаяндарының Artemia salina тіршілігінің белгілі әдісі бойынша эфир майларының цитотоксикалық белсенділігін анықтау барлық тексерілген концентрациялардағы бірқатар эфир майларының жедел өлімге әкелетін уыттылығын көрсететінін көрсетті - барлық дернәсілдер өледі. Tripliospermum inodorum эфир майынан matricaria эфирі, Cousinia alata полярсыз сығындысынан дитерпеноидты гриндел қышқылы, Artemisia sublessingiana полярлы емес сығындысынан сесквитерпен лактон бөлініп алынды. 2021 жылға алынған нәтижелер бойынша Web of Science және Scopus-та индекстелген 2 ғылыми жұмыс жарияланды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Впервые выделены эфирные масла из дикорастущего сырья некоторых видов растений Средней и Юго-Восточной Азии. Изучен качественный состав и количественное содержание компонентов в образцах эфирных масел 13 видов растений. При этом с использованием современных методов газовой хроматографии в комбинации с масс-спектрометрией в изученных эфирных маслах обнаружено 841 компонент, из них идентифицированы 822 соединений. Из эфирных масел и экстрактов выделены и идентифицированы такие соединения как матрикария эфир, гринделевая кислота и сесквитерпеновый лактон 8α,14-дигидрокси-11,13-дигидромеламполид. Эфирные масла исследованы на цитотоксическую и антиоксидантную активности.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Орталық және Оңтүстік-Шығыс Азияның кейбір өсімдік түрлерінің жабайы өсетін шикізатынан эфир майлары алғаш рет бөлініп алынды. Өсімдіктердің 13 түрінің эфир майларының үлгілеріндегі компоненттердің сапалық құрамы мен сандық құрамы зерттелді. Бұл ретте газ хроматографиясының заманауи әдістерін масс-спектрометриямен үйлестіре отырып, зерттелген эфир майларында 841 компонент табылды, оның ішінде 822 қосылыс анықталды. Эфир майлары мен сығындылардан матрикарий эфирі, гриндел қышқылы және сесквитерпен лактон 8α, 14-дигидрокси-11,13-дигидромеламполид сияқты қосылыстар бөлініп, анықталды. Эфир майлары цитотоксикалық және антиоксиданттық әрекеттерге сыналған.

Level of implementation (in Russian) :

Level of implementation (in Kazakh) :

Efficiency (in Russian) :

Efficiency (in Kazakh) :

Field of application (in Russian) : Биоорганическая химия, фармакология, фармацевтическое производство.

Field of application (in Kazakh) : Биоорганикалық химия, фармакология, фармацевтикалық өндіріс.