The object of research, development or design (in Russian) : эндемичное растение Республики Казахстан береза киргизская «Betula Kirghisorum»

The object of research, development or design (in Kazakh) : Қазақстан Республикасының эндемикалық өсімдігі қырғыз қайыңы «Betula Kirghisorum»

Aim of work (in Russian) : изучение и разработка эффективных методов выделения природных тритерпеноидов из отечественных растений для последующего синтеза на их основе новых биологически активных производных

Aim of work (in Kazakh) : отандық өсімдіктерден табиғи тритерпеноидтарды бөліп алу және тиімді әдістерін зерттеп әзірлеу, олардың негізінде жаңа биологиялық белсенді туындыларды синтездеп алу

Методы исследования (на русском) : Экстракция, органический синтез, микроволновая и ультразвуковая активация, хроматография, спектроскопия

Методы исследования (на казахском) : Экстракция, органикалық синтез, микротолқынды және ультрадыбысты белсендіру, хроматография, спектроскопия

Obtained results and novelty (in Russian) : Получены производные бетулина путем взаимодействия его с фенилферроцениловым спиртом, глиоксалевой кислотой и тетраметилгликолурилом, диметилхорфосфатом. Разработаны методы получения и оптимальные условия синтеза производных тритерпеноидов в условиях классического синтеза, микроволновой и ультразвуковой активации; фармакологически активных производных тритерпеноидов гетероциклизацией гидроксилзамещенного бетулина. Изучены физико-химические и спектральные характеристики, взаимосвязи «структура-биоактивность» синтезированных веществ. Проведен биоскрининг активности новых функционально-замещенных тритерпеноидов и их производных на антиоксидантную, антимикробную, противовоспалительную и др. виды биологической активности. 1.Опубликованы 2 статьи в журнале Доклады НАН РК, рекомендованном КОКСОН МОН РК. 2. Опубликованы 3 статьи в Трудах международ. научн.-практич. online конф. «Интеграция науки, образования и производства – основа реализации Плана нации» (Сагиновские чтения №13), посвященной 30-летию Независимости Республики Казахстан, 17-18 июня 2021 г. 3. Получен патент РК на полезную модель №6483. 4. Опубликована монография: Бакибаев А.А., Ляпунова М.В., Такибаева А.Т., Мамаева Е.А., Демец О.В., Алиева М.Р., Мальков В.С. Методы получения, очистки и идентификации бетулина и родственных соединений/Караганда: ТОО "САНАТ-ПОЛИГРАФИЯ", 2021. - 178 с.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Бетулин туындылары фенилферроценил спиртімен, глиоксал қышқылымен және тетраметилгликолурилмен, диметилхорфосфатпен өзара әрекеттесу арқылы алынды. Классикалық синтез, микротолқынды және ультрадыбыстық активтендіру жағдайында тритерпеноид туындыларын, гидроксилмен алмастырылған бетулинді гетероциклдеу арқылы тритерпеноидтардың алу әдістері мен синтездеудің оңтайлы шарттары жасалды, фармакологиялық белсенді туындыларын алу әдістері әзірленді. Синтезделген заттардың физика-химиялық және спектрлік сипаттамалары, «құрылым-биоактивтілік» байланысын зерттеу жұмыстары жүргізілді. Жаңа функционалдық-алмастырылған тритерпеноидтардың және олардың туындыларының белсенділігін антиоксиданттық, микробқа қарсы, қабынуға қарсы және басқа да биологиялық белсенділік түрлеріне биоскрининг жүргізілді. 1. ҚР БҒМ БҒСБК ұсынған ҚР ҰҒА баяндамалары журналында 2 мақала жарияланды. 2. Қазақстан Республикасының 30жылдығына арналған «Ғылым, білім және өңдіріс интеграциясы – Ұлт жоспарын жүзеге асырудың негізі» (№13 Сағынов оқулары) атты Халықаралық ғылыми-практикалық online конференция еңбектерінде 3 мақала жарияланды№ 3. Пайдалы модельге ҚР патенті алынды №6483. 4. Монография жарық көрді: Бакибаев А.А., Ляпунова М.В., Такибаева А.Т., Мамаева Е.А., Демец О.В., Алиева М.Р., Мальков В.С. Методы получения, очистки и идентификации бетулина и родственных соединений / Караганда: ТОО "САНАТ-ПОЛИГРАФИЯ", 2021. - 178 с.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Полученные новые экспериментальные данные о закономерностях образования веществ и материалов, включающих в своей структуре одновременно бетулиновый и фосфорный фрагменты на основе применения поливариантных методов их синтеза, позволят в будущем создать перспективные органические молекулы и материалы из возобновляемого природного ресурса (бетулина) с целью опережающего проведения научных исследований, которые будут востребованы в современной инновационной химии, медицине и фармакологии. Данный проект позволит синтезировать такие органические соединения, которые лягут в основу создания новых веществ и материалов с потребительскими свойствами для нужд химической промышленности и медицины. Целенаправленная трансформация природных БАВ приводит к появлению новых соединений широкого спектра действия и практическому использованию в разных областях химической науки и фармацевтики.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Өз құрылымында бір мезгілде бетулин және фосфор фрагменттерін қамтитын заттар мен материалдардың түзілу заңдылықтары туралы алынған жаңа эксперименттік деректер оларды синтездеудің поливариантты әдістерін қолдану негізінде болашақта заманауи инновациялық химияда, медицинада және фармакологияда талап етілетін ғылыми зерттеулерді жүргізу мақсатында жаңартылатын табиғи ресурстан (бетулин) перспективалы органикалық молекулалар мен материалдар жасауға мүмкіндік береді. Бұл жоба химия өнеркәсібі мен медицина қажеттіліктері үшін тұтынушылық қасиеттері бар жаңа заттар мен материалдарды жасауға негіз болатын органикалық қосылыстарды синтездеуге мүмкіндік береді. Табиғи биологиялық белсенді заттардың мақсатты түрде өзгеруі кең спектрлі жаңа қосылыстардың пайда болуына және химия ғылымы мен фармацевтиканың әртүрлі салаларында практикалық қолдануға әкеледі.

Level of implementation (in Russian) : Целенаправленная трансформация подобных природных БАВ приводит к появлению новых соединений, которые будут обладать более широким спектром действия и использоваться в разных областях

Level of implementation (in Kazakh) : Зерттеу объектісін дамыту туралы болжамды ұсыныс. Осындай табиғи биологиялық белсенді заттардың мақсатты түрде өзгеруі кең спектрге ие болатын және әртүрлі салаларда пайдаланылатын жаңа қосылыстардың пайда болуына әкеп соғады

Efficiency (in Russian) : Данная тема позволит выйти на круг органических соединений, которые могут лечь в основу для создания новых веществ и материалов с потребительскими свойствами для нужд химической промышленности и медицины

Efficiency (in Kazakh) : Бұл тақырып химия өнеркәсібі мен медицинаның қажеттілігі үшін тұтынушылық қасиеттері бар жаңа заттар мен материалдарды жасау үшін негізге алатын органикалық қосылыстар шеңберіне шығуға мүмкіндік береді

Field of application (in Russian) : Химия, медицина и фармацевтическая промышленность

Field of application (in Kazakh) : Химия, медицина және фармацевтика өнеркәсібі