The object of research, development or design (in Russian) : Объектом исследования являются новые третичные фосфинсульфиды - серосодержащие фосфорорганические экстрагенты тяжелых металлов

The object of research, development or design (in Kazakh) : Зерттеу нысаны - құрамында ауыр металдардың күкірт құрамды фосфорорганикалық экстрагенттері бар жаңа үшінші ретті фосфин сульфидтер

Aim of work (in Russian) : Создание новых функциональных серосодержащих фосфорорганических экстрагентов тяжелых металлов, а именно, наиболее потенциально эффективных третичных фосфинсульфидов, с разработкой оригинальных технологически и экологически приемлемых методов их синтеза на основе доступного и техногенного сырья – элементных фосфора и серы, и исследование их экстракционных свойств по отношению к урану и сопутствующим РМ и РЗМ

Aim of work (in Kazakh) : Қол жетімді және техногенді шикізат - элемент фосфор мен күкірт және қол жетімді органикалық қосылыстар негізінде синтездеудің бірегей технологиялық және экологиялық қолайлы әдістерін жасаумен жаңа функционалды күкірт құрамды фосфорорганикалық экстрагенттерді, атап айтқанда, ең жоғары тиімді фосфин-сульфидтерін әзірлеу, олардың экстракциялық қасиеттерін уран және ілеспе СМ және СЖМ қатысты зерттеу

Методы исследования (на русском) : Для качественного и количественного описания химических реакций, а также для доказательства структуры целевых соединений использованы физико-химические методы исследования: ЯМР 1Н, 13C, 31Р, ИК спектроскопии. Экстракционные свойства целевых фосфор-,серосодержащих соединений по отношению к тяжелым металлам изучены с использованием фотометрического, титриметрического методов определения элементов и методом атомно-эмиссионной спектрометрии с индуктивно-связанной плазмой (АЭС-ИСП).

Методы исследования (на казахском) : Химиялық реакциялардың сапалық және сандық сипаттамасы үшін, сонымен қатар мақсатты қосылыстардың құрылымын дәлелдеу үшін келесі физика-химиялық зерттеу әдістері қолданылды: 1H, 13C, 31P ЯМР, ИҚ-спектроскопия. Химиялық реакциялардың сапалық және сандық сипаттамасы үшін, сонымен қатар мақсатты қосылыстардың құрылымын дәлелдеу үшін физика-химиялық зерттеу әдістері қолданылды: 1H, 13C, 31P ЯМР, ИҚ-спектроскопия. Ауыр металдарға қатысты құрамында мақсатты фосфор және күкірт бар қосылыстардың экстракциялық қасиеттері элементтерді анықтаудың фотометриялық, титриметриялық және индуктивті байланысқан плазмасы бар атомдық эмиссиялық спектрометрия (АЭС-ИБП) әдістерін қолдану арқылы зерттелді.

Obtained results and novelty (in Russian) : На основе прямых реакций элементных фосфора, серы и электрофилов разработаны методы синтеза ранее не известных и труднодоступных третичных фосфинсульфидов. Разработаны новые удобные подходы к синтезу третичных фофинсульфидов, в том числе, с функциональными сульфидными и (или) сульфоксидными группам на основе элементных фосфора, серы и органических галогенидов, а также серосодержащих алкенов. Изучены их физико-химические свойства. Наработаны укрупненные партии фосфор-,серосодержащих соединений, проведены их испытания на экстракционные свойства по отношению к тяжелым металлам. Научная новизна заключается в разработке оригинальных подходов к синтезу новых третичных фосфинсульфидов на основе элементных фосфора и серы, а также поиску и созданию новых высокоэффективных экстрагентов тяжелых металлов (урана и других сопутствующих металлов, в том числе РМ и РЗМ) с учетом особенностей рудного и техногенного сырья Казахстана.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Элементтік фосфор, күкірт және электрофилдердің тікелей реакциялары негізінде бұрын белгісіз және жету қиын үшіншілік фосфин сульфидтерін синтездеу әдістері жасалды. Элементтік фосфор, күкірт және органикалық галогенидтер, сондай-ақ құрамында күкірті бар алкендерді негізінде үшінші ретті фосфин сульфидтерді, оның ішінде функционалды сульфидті және (немесе) сульфоксидтік топтары бар фосфин сульфидтерді синтездеудің жаңа ыңғайлы тәсілдері әзірленді. Олардың физика-химиялық қасиеттері зерттелді. Фосфор мен күкірті бар қосылыстардың ұлғайтылған партиялары жасалды, ауыр металдарға қатысты олардың экстракциялық қасиеттері сыналды. Ғылыми жаңалық элементті фосфор мен күкірт негізіндегі жаңа үшінші ретті фосфинсульфидтерді синтездеудің өзіндік тәсілдерін әзірлеуден, сондай-ақ ауыр металдардың (уран және басқа ілеспе металдар, соның ішінде СКМ және СКЖМ) жаңа жоғары тиімді экстрагенттерін Қазақстанның техногендік және шикізаттық ерекшеліктерін ескере отырып іздеу және жасау.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Основные конструктивные и технико экономические показатели: экологически безопасные, технологичные методы синтеза новых, ранее неизвестных фосфинсульфидов непосредственно из красного фосфора, серы и доступных органических галогенидов серосодержащих алкенов, не требующих больших затрат энергии и ресурсов. Экономическая рентабельность от применения новых экстрагентов тяжелых металлов будет обеспечена за счет повышения технических характеристик целевых функциональных третичных фосфинсульфидов, легко получаемых из доступных исходных соединений.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Негізгі конструктивтік және техникалық-экономикалық көрсеткіштері: үлкен энергия мен ресурстарды талап етпейтін қызыл фосфордан, күкірттен және құрамында алкендер бар қол жетімді органикалық галогенидтерінен жаңа, бұрын белгісіз фосфинсульфидтерді синтездеудің экологиялық қауіпсіз, технологиялық әдістері. Ауыр металдардың жаңа экстрагенттерін пайдаланудан экономикалық рентабельділігі қолжетімді бастапқы қосылыстардан оңай алынатын мақсатты функционалды үшінші ретті фосфин сульфидтердің техникалық сипаттамаларын жақсарту арқылы қамтамасыз етіледі.

Level of implementation (in Russian) : Не внедрено

Level of implementation (in Kazakh) : енгізілмеген

Efficiency (in Russian) : Создание новых высокоэффективных экстрагентов тяжелых металлов, обеспечивающих повышение селективности процессов извлечения отдельных компонентов позволит расширить сферу применения экстракционных процессов при переработке комплексного минерального и техногенного сырья. Эффективность от применения новых экстрагентов будет обеспечена за счет повышения ресурсной продуктивности, охраны окружающей среды и рентабельной добычи трансурановых, РМ и РЗЭ из бедных полиметаллических руд и отходов производств, что обеспечивает адекватную сырьевую базу развития атомной энергетики и гидрометаллургии.

Efficiency (in Kazakh) : Жеке компоненттерді алудың селективтілігін арттыруды қамтамасыз ететін ауыр металдардың жаңа жоғары тиімді экстрагенттерін жасау күрделі минералды және техногендік шикізатты өңдеуде экстракциялық процестерді қолдану аясын кеңейтеді. Жаңа экстрагенттерді қолданудың тиімділігі трансурандық, сирек және сирек элементтерді кедей полиметалл кендерінен және басқа өнеркәсіп қалдықтарынан өндіру арқылы қамтамасыз етіледі, ол өз кезегінде атом энергетикасы мен гидрометаллургияны дамыту үшін тиісті шикізат базасымен қамтамасыз етеді.

Field of application (in Russian) : Разработанные инновационные экстрагенты могут найти широкое применение в экстракционных процессах извлечения, концентрирования и разделения металлов (урана и сопутствующих металлов) в гидрометаллургической отрасли Казахстана.

Field of application (in Kazakh) : Әзірленген инновациялық экстрагенттер Қазақстанның гидрометаллургия өнеркәсібінде металдарды (уран және ілеспе металдар) алу, концентрлеу және бөлу экстракциялық процестерінде кеңінен қолдана алады.