The object of research, development or design (in Russian) : Объектами исследований являются семенной материал, проростки, взрослые растения культурных и дикорастущих лекарственных растений (виды и сорта). В экспериментах будут задействованы виды из семейств Asteraceae, Lamiaceae, Schrophulariaceae, Plantaginaceae, Ranunculaceae, Rosaceae, Brassicaceae, Chenopodiaceae, Valerianaceae, Hypericaceae и других.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Зерттеу объектілері тұқымдық материал, өскіндер, мәдени және жабайы дәрілік өсімдіктердің ересек өсімдіктері (түрлері мен сұрыптары) болып табылады. Тәжірибелерге Asteraceae, Lamiaceae, Schrophulariaceae, Plantaginaceae, Ranunculaceae, Rosaceae, Brassicaceae, Chenopodiaceae, Valerianaceae, Hypericaceae және басқа тұқымдастарының түрлері алынды.

Aim of work (in Russian) : Изучение методов и условий криоконсервации, последующей разморозки растительного материала и активации жизнеспособности семян перспективных лекарственных растений для разработки алгоритмов низкотемпературного замораживания и организации банка краткосрочного и долгосрочного хранения.

Aim of work (in Kazakh) : Төмен температурада мұздату алгоритмдерін әзірлеу, қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді сақтау банкін ұйымдастыру үшін өсімдік материалын криоконсервациялаудың, кейіннен ерітудің әдістері мен шарттарын зерделеу және перспективалы дәрілік өсімдіктер тұқымдарының өміршеңдігін белсендіру.

Методы исследования (на русском) : оценка лабораторной всхожести, морфологический анализ проростков, статистическая обработка результатов исследований

Методы исследования (на казахском) : зертханалық өнгіштігін бағалау, өскіндерді морфологиялық талдау, зерттеу нәтижелерін статистикалық өңдеу

Obtained results and novelty (in Russian) : В рамках исследования впервые проведены опыты по оптимизации условий криоконсервации семенного материала лекарственных растений. Было изучено влияния влажности семян (от 3 до 12%), тары (пластиковые криопробирки и фольговые пакеты ZipLock), условий замораживания и размораживания (быстрое на водяной бане, медленное при комнатной температуре, ступенчатое с постепенным понижением и повышением температуры), состава и концентрации криопротекторов и их смесей (ДМСО, глюкоза, сахароза, фруктоза, пропиленгликоль, этиленгликоль, глицерин, PVS2) на показатели всхожести, энергии прорастания и морфологические показатели проростков при замораживании в сжиженной азоте. Проведено сравнение семенного материала видового и сортового происхождения. Выявлено, что семена разных видов и сортов требуют индивидуального подбора условий. Результаты показали, что применение методов криоконсервации позволяет не только сохранять жизнеспособность семенного материала, но и повысить показатели всхожести и энергии прорастания.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Зерттеу аясында алғаш рет дәрілік өсімдіктердің тұқымдық материалын криоконсервациялау жағдайларын оңтайландыру бойынша тәжірибелер жүргізілді. Тұқым ылғалдылығының (3-тен 12% - ға дейін), ыдыстардың (пластикалық криопробиркалар және ZipLock фольга пакеттері), мұздату және еріту жағдайларының (жылдам су моншасында, баяу бөлме температурасында, сатылы температураның біртіндеп төмендеуімен және жоғарылауымен), өскіндердің морфометрикалық көрсеткіштеріне, өнгіштігіне, өну қарқындылғына сұйытылған азотта мұздатылған криопротекторлар мен олардың қоспаларының құрамы мен концентрациясының (ДМСО, глюкоза, сахароза, фруктоза, пропиленгликоль, этиленгликоль, глицерин, PVS2) әсері қарастырылды. Түрлердің тұқымдық және сұрыптық материалдары салыстырылды. Әртүрлі түрлер мен сұрыптардың тұқымдары жеке жағдайларды таңдауды қажет ететіні анықталды. Зерттеу қорытындысы криоконсервация әдістерін қолдану тұқымдық материалдың өміршеңдігін сақтап қана қоймай, өнгіштігін және өну қарқындылығын арттыруға мүмкіндік беретінін көрсетті.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Разработаны алгоритмы криоконсервации семенного материала Matricaria recutita, Linum perenne, Valeriana officinalis, Lychnis chalcedonica, Echinacea purpurea, Silybum marianum, Calendula oficinalis

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Matricaria recutita, Linum perenne, Valeriana officinalis, Lychnis chalcedonica, Echinacea purpurea, Silybum marianum, Calendula oficinalis тұқымдық материалын криоконсервациялау алгоритмдері әзірленді

Level of implementation (in Russian) : Получен один акт внедрения в учебный процесс

Level of implementation (in Kazakh) : Оқу процесіне зерттеу нәтижелерін енгізу актісі жасалынды

Efficiency (in Russian) : Применение криоконсервации семян лекарственных растений позволяет создать фонд долгосрочного хранения, обеспечить высокую сохранность жизнеспособности семян.

Efficiency (in Kazakh) : Дәрілік өсімдіктердің тұқымдарын криоконсервациялауды қолдану ұзақ мерзімді сақтау қорын құруға, тұқымдардың өміршеңдігінің жоғары сақталуын қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.

Field of application (in Russian) : ботаника, интродукция лекарственных растений, криобиология, семеноводство, физиология растений

Field of application (in Kazakh) : ботаника, дәрілік өсімдіктердің интродукциясы, криобиология, тұқым шаруашылығы, өсімдіктер физиологиясы