The object of research, development or design (in Russian) : Объектом исследования являются биологические образцы от верблюдов, собранные в Республике Казахстан.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Зерттеу нысаны – Қазақстандағы су кешендерін мекендейтін жабайы құстардан алынған биологиялық сынамалар.

Aim of work (in Russian) : Цель проекта заключается в выявлении спектра вирусных и бактериальных популяций, циркулирующих среди верблюдов в Казахстане и представляющих опасность для здоровья человека и животных, их молекулярно-генетических исследованиях и разработке протокола массового параллельного секвенирования биологических образцов.

Aim of work (in Kazakh) : Зерттеу мақсаты – Қазақстанда түйелер арасында таралатын вирустық және бактериялық популяцияларының спектрін анықтау, олардың адам мен жануарлар денсаулығына қауіп төндіруі, молекулалық-генетикалық зерттеулері және биологиялық сынамаларды жаппай параллелді секвендеу протоколын әзірлеу.

Методы исследования (на русском) : В процессе работы использовали приборное и методическое обеспечение, предназначенное для вирусологических и молекулярно-биологических исследований.

Методы исследования (на казахском) : Жұмыс барысында вирусологиялық және молекуло-биологиялық зерттеулерге арналған жабдықтар мен әдістемелер қолданылды.

Obtained results and novelty (in Russian) : Всего от 266 верблюдов из шести областей собраны носовые, ректальные смывы, а также сыворотки крови в количестве 728 проб. Описан случай выявления цирковируса у верблюдов Мангистауской области, что определяет необходимость более детального анализа генома и вирусологических свойств в целях определения потенциала возбудителя для человека ввиду его неизученности. Выявлены нуклеотидные последовательности сходные с высоким процентом идентичности с таковыми вируса гепатита Е. Результаты указывают на важность дальнейших мониторинговых исследований за циркуляцией этого вируса с целью оценки его эпидемического риска для населения региона. Показано различие микробиомов ротовой полости верблюдов Мангистауской и Туркестанеской областей. Полученные результаты показывают о все еще существующей опасности для верблюдов клостридий, которые могут вызвать значительную смертность в зимний и весенний периоды при скудности кормового рациона.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Алты облыстан 266 түйеден мұрын, тік ішек және қан сарысу сынамалары алынды, сондай ақ 728 сынама көлемінде жиналды. Маңғыстау облысының түйелерінен цирковирусты анықтау жағдайы сипатталған, бұл қоздырғыштың адамға зияндығы зерттелмегендіктен, тереңірек геномдарын және вирусологиялық қасиеттерін талдау қажеттілігі көрсетілді. Е гепатиті вирусына жоғары пайызбен ұқсас нуклеотидтер тізбегі анықталды, нәтижелер осы аймақ тұрғындары үшін оның эпидемиялық қаупін бағалау үшін осы вирустың айналымын одан әрі бақылау зерттеулерінің маңыздылығын көрсетеді. Маңғыстау мен Түркістан облыстарындағы түйелердің ауыз қуысының микробиомдарының айырмашылығы көрсетілген. Алынған нәтижелер клостридияның түйелері үшін әлі де қауіп бар екенін көрсетеді, бұл азық -түлік рационының тапшылығы кезінде қыста және көктемде айтарлықтай өлімге әкелуі мүмкін.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Основные конструктивные и технико-экономические показатели: повышение эффективности мониторинговых исследований у верблюдов и улучшении знаний об эпидемической ситуации и распространения вирусов верблюдов.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Негізгі конструктивті және техникалық-экономикалық көрсеткіштер түйелерге мониторингтік зерттеулерінің тиімділігін арттыру және эпидемиялық ахуал және түйелердің вирустарының таралуы туралы білімді жетілдіру болып табылады.

Level of implementation (in Russian) : Степень внедрения - результаты исследований могут быть использованы практическими учреждениями ветеринарного контроля Республики Казахстан при расшифровке вспышек заболеваемости и контроле возникающих чрезвычайных эпидемических ситуаций.

Level of implementation (in Kazakh) : Зерттеу нәтижелерін өндіріске енгізу дәрежесі - Қазақстан малдәрігерлік бақылау қызметтері зерттеу нәтижелердің мақсатты тұтынушылар болып саналады өйткені алынған мәліметтер аурудың таралуын ажыратуға және төтенше індеттік жағдайлардың бақылауында пайдалануға болады.

Efficiency (in Russian) :

Efficiency (in Kazakh) :

Field of application (in Russian) : Область применения – вирусология, молекулярная биология, ветеринария, медицина.

Field of application (in Kazakh) : Қолданылу саласы – вирусология, молекулалық биология, ветеринария, медицина.