The object of research, development or design (in Russian) : Нанонитрид кремния, поликристаллический p- Si3N4.bи аморфный a- Si3N4.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Кремний нанонитриді, поликристалды р- Si3N4 және аморфты а- Si3N4.

Aim of work (in Russian) : Изучение структурных изменений в керамиках Si3N4 облученных БТИ с энергиями осколков деления.

Aim of work (in Kazakh) : Энергиясы бөлу жарықшақтарындай ЖАИ сәулеленген Si3N4 керамикасындағы құрылымдық өзгерістерді зерттеу.

Методы исследования (на русском) : ПЭМ, Рамановская спектроскопия, моделирование методом молекулярной динамики, пострадиационный отжиг в in-situ режиме.

Методы исследования (на казахском) : ЖТМ, Раман спектроскопиясы, молекулалық динамика әдісімен модельдеу, сәулеленуден кейінгі in-situ режимінде жасыту.

Obtained results and novelty (in Russian) : 1)В нанонитриде кремния установлено наличие критического значения флюенса ниже которого образуются латентные треки, а выше происходит аморфизация вещества. 2)Расчеты МД определили диаметр треков, которые близки к экспериментальным. Рассчитаны радиусы треков в зависимости от потерь энергии ионами ксенона и висмута. 3)Начиная с пороговой плотности ионизации 13кэВ/нм облучение приводит к формированию латентных треков в a-Si3N4. Соответствующее значение для p-Si3N4 составляет 15кэВ/нм. 4) Построены элементарные ячейки a-Si3N4 и p-Si3N4. Рассчитаны диаметры треков. 5) Оценен ориентировочный диапазон температур для исследования процесса рекристаллизации трековых областей в массивных образцах поликристаллическогокремния можно определить как 300-800°С в случае облучения 220МэВ Xе, иот 400°С до1000–1200°С для 710МэВ Bi. 6)Исследована зависимость от дозы рамановских спектров. Дозовая зависимость FWHM главной линии 204см-1 была использована для определения размера области, аморфизуемой в результате многократного перекрытия латентных треков. 7)Для анализа профилей механических напряжений по глубине облученного слоя была выбрана линия 862см-1. Установлены особенности пространственного распределения механических напряжений в облученных образцах нитрида кремния.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : 1)Кремний нанонитридінде флюенстің критикалық мәні бар екендігі анықталды, оның төменгі мәнінде латентті тректер пайда болады, ал жоғарғы мәнінде заттың аморфизациясы жүреді. 2)MД есептеулер эксперименттік диаметрлерге жақын тректердің диаметрін анықтады. Трек радиустарының ксенон мен висмут иондары энергия шығынына тәуелдігі есептелді. 3)13 кэВ/нм ионизацияның шекті тығыздығынан бастап аморфты кремний нитридінде (a-Si3N4) латентті тректер пайда болады. Поликристалды Si3N4 (p-Si3N4) үшін бұл мән 15 кэВ/нм құрайды. 4)Поликристалды және аморфты кремний нитридінің бірлік (элементар) ұяшықтары тұрғызылды. Тректердің диаметрлері есептелді. 5) Поликристалды кремнийдің массивтік үлгілеріндегі трек аймақтарының қайта кристалдану процесін зерттеуге арналған температураның болжамды диапазонын 220 МэВ Хе сәулелендіру жағдайында 300-800°С және 710 МэВ Bi үшін 400°С-тан 1000-1200°С-қа дейін анықтауға болады. 6) Раман спектрлерінің сәулелену дозасына тәуелділігі зерттелді. 204 см-1 басты пиктің FWHM дозалық тәуелділігі латентті тректердің бірнеше рет қабаттасу нәтижесінде аморфизацияланатын аймақтың мөлшерін анықтау үшін қолданылды. 7) Сәулеленген қабаттың тереңдігі бойынша механикалық кернеулердің профильдерін талдау үшін 862 см-1 пик таңдалды. Сәулеленген кремний нитридінің үлгілерінде механикалық кернеулердің кеңістіктік таралу ерекшеліктері анықталды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : В in-situ режиме (в реальном времени) изучен процесс пострадиационного ожига.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Радиациядан кейінгі жану процесі in-situ режимінде (нақты уақыт режимінде) зерттелді.

Level of implementation (in Russian) :

Level of implementation (in Kazakh) :

Efficiency (in Russian) :

Efficiency (in Kazakh) :

Field of application (in Russian) : Ядерная энергетика, ядерное материаловедение.

Field of application (in Kazakh) : Ядролық энергетика, ядролық материалтану.