The object of research, development or design (in Russian) : Объектами исследования являлись: - лекарственные травы и растения: солодка (GlycyrrhizaglabraL.), зверобой (HypericumperforatumL.), листья облепихи (Hippophae rhamnoidesL.), имбирь (ZingiberofficinaleRoscoe), калина (ViburnumopulusL.), цикорий (Viburnum opulus L.), мать-и-мачеха (Tussilago farfara L.), алтей (AlthaeaofficinalisL.), девясил (Inula helenium L.), тысячелистник (Achillea millefolium L.), рябина (Sorbus aucuparia L.), шиповник (Rosa cinnamomea L.), семена льна (LinumusitatissimumL.); - готовые изделия: -образец № 1 – Мармелад, изготовленный на основе патоки или глюкозного сиропа и клубничного пюре, с добавлением 1% зверобоя в виде измельченной травы, желатин; - образец № 2 – Мармелад, изготовленный на основе клубничного пюре, с добавлением 1% зверобоя в виде муки, пектин, изомальтит; - образец № 3 – Мармелад, изготовленный на основе клубничного пюре, с добавлением 1% зверобоя в виде муки, пектин, изомальтит; - образец № 4 – Мармелад, изготовленный на основе клубничного пюре, с добавлением 0,7% зверобоя в виде муки, пектин, изомальтит; - образец № 5 – Мармелад, изготовленный на основе клубничного пюре, с добавлением плодов облепихи в виде перетертой массы без удаления семян и листьев в виде муки, пектин, изомальтит - образец №6 – Мармелад, изготовленный на основе яблочного пюре, с добавлением плодов облепихи в виде перетертой массы, процеженной через сито 1 мм с удалением семян в количестве 7,5% и листьев облепихи в виде муки, пектин, изомальтит.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Зерттеу нысандары келесілер болып табылады: - дәрілік шөптер мен өсімдіктер: қызылмия (GlycyrrhizaglabraL.), шайқурай (HypericumperforatumL.), шырғанақ жапырақтары (Hippophae rhamnoidesL.), зімбір (ZingiberofficinaleRoscoe), бүрген (ViburnumopulusL.), шашыратқы (Viburnum opulus L.), өгейшөп (Tussilago farfara L.), жалбызтікен (AlthaeaofficinalisL.), андыз (Inula helenium L.), мыңжапырақ (Achillea millefolium L.), шетен (Sorbus aucuparia L.), итмұрын (Rosa cinnamomea L.), зығыр тұқымы (LinumusitatissimumL.); - дайын бұйымдар: - № 1 үлгі – Патока немесе глюкоза шәрбаты және құлпынай езбесі негізінде жасалған мармелад, ұнтақталған шөп түрінде 1% шайқурай қосылған, желатин; - № 2 үлгі – Құлпынай езбесі негізінде жасалған мармелад, ұн түрінде 1% шайқурай қосылған, пектин, изомальтит; - № 3 үлгі – Құлпынай езбесі негізінде жасалған мармелад, ұн түрінде 1% шайқурай қосылған, пектин, изомальтит; - № 4 үлгі – Құлпынай езбесі негізінде жасалған мармелад, ұн түрінде 0,7% шайқурай қосылған, пектин, изомальтит; - № 5 үлгі – Құлпынай езбесі негізінде жасалған мармелад, тұқымдары алынбаған үгітілген масса түрінде шырғанақ жемістері және жапырақтары қосылған, пектин, изомальтит. - №6 үлгі – Алма езбесі негізінде жасалған мармелад, тұқымдарын алып тастай отырып, 1 мм елек арқылы сүзілген, үгітілген масса түрінде 7,5% мөлшерде шырғанақ жемістері және ұн түрінде шырғанақ жапырақтары қосылған, пектин, изомальтит.

Aim of work (in Russian) : Целью работы является разработка ресурсосберегающей комплексной технологии производства диетических иммуностимулирующих кондитерских изделий (конфеты, мармелады, леденцы и др.), изготовленные из натурального, недорогого, местного, растительного сырья без добавления сахара, обогащенных жизненно-важными нутриентами.

Aim of work (in Kazakh) : Жұмыстың мақсаты өмірлік маңызды нутриенттермен байытылған, қант қосылмаған, табиғи, қымбат емес, жергілікті, өсімдік шикізатынан жасалған ем-дәмдік иммундық жүйені реттейтін кондитерлік өнімдерді (кәмпиттер, мармеладтар, мұзкәмпиттер және т. б.) өндірудің ресурс үнемдейтін кешенді технологиясын әзірлеу болып табылады.

Методы исследования (на русском) : Количественное определение массовой доли водорастворимых витаминов группы В - методом капиллярного зонного электрофореза на приборе «Капель-105М». Определение антиоксидантов осуществлялось амперометрическом методом измерения на приборе «ЦветЯуза-01-АА. Критерием для оценки качества пастиломармеладных изделий являлись органолептические показатели: вкус, аромат, цвет, форма, поверхность, консистенция, общее впечатление. Активная кислотность готовых изделий определялась по ГОСТ 5898-87 методом измерения концентрации водородных ионов в испытуемом растворе. Полифенолы экстрагируют из измельченной пробы лекарственных растений 70%-ным раствором метанола при температуре 70°С. Содержание полифенолов в экстракте определяют колориметрическим методом на КФК-3-01-«ЗОМЗ» с применением реактива Folin-Ciocalteu. Определение влаги в готовых изделиях проводили в сушильном шкафе СЭШ-3М Определение сухих веществ в плодово-ягодном сырье, а также пастиломармеладных масс в период варки осуществлялось на карманном рефрактометре «Atago» серии PAL-3. Определение нитратов в плодово-ягодном сырье осуществлялось на дозиметре СОЭКС-эковизер F4. Определение содержания биотина проводили методом высокоэффективной жидкостной хроматографии с послеколоночной дериватизацией. Определение липоевой кислоты проводили фотометрическим методом. Плесневелые грибы и общую обсемененность продуктов и сырья определяли посевом в агаризованные питательные среды, подсчете всех выросших видимых колоний.

Методы исследования (на казахском) : Суда еритін В дәрумендерінің массалық үлесін сандық анықтау «Капель-105М» құрылғысында капиллярлы электрофорез әдісімен жүргізілді. Антиоксиданттарды анықтау «ЦветЯуза-01-АА» аспабында өлшеудің амперометриялық әдісімен жүргізілді. Пастиломармелад өнімдері сапасын бағалаудың критерийі органолептикалық көрсеткіштері: дәмі, хош иісі, түсі, пішіні, беті, консистенциясы, жалпы әсер. Дайын кондитерлік өнімдердің белсенді қышқылдығы МемСТ 5898-87 сәйкес сыналатын ерітіндідегі сутегі иондарының концентрациясын өлшеу әдісімен анықталды. Полифенолдарды дәрілік өсімдіктердің ұсақталған сынамасынан 70°С температурада метанолдың 70% ерітіндісімен экстрагирлейді. Сығындыдағы полифенолдардың құрамы Folin-Ciocalteu реактивін қолдану арқылы КФК-3-01-«ЗОМЗ»-да колориметриялық әдіспен анықталды. Ылғал мен құрғақ заттарды анықтау СЭШ-3М кептіру шкафында жүргізілді. Жеміс-жидек шикізатындағы, сондай-ақ пастиломармелад массаларындағы құрғақ заттарды анықтау пісіру кезеңінде PAL-3 сериялы «Atago» қалталық рефрактометрінің көмегімен жүзеге асырылды. Жеміс-жидек шикізатындағы нитраттарды анықтау СОЭКС-эковизер F4 дозиметрінің көмегімен жүзеге асырылды. Биотин құрамын анықтау кейінгі дериватизациямен жоғары тиімді сұйықтықты хроматография әдісімен жүргізілді. Липой қышқылын анықтау фотометриялық әдіспен жүргізілді. Зеңденген саңырауқұлақтар және өнімдер мен шикізаттың жалпы тұқымдануы агарланған қоректік ортаға себу арқылы барлық өскен көрінетін колонияларды есептеу арқылы анықталды.

Obtained results and novelty (in Russian) : Опубликовано 5 трудов, в т.ч. 1 статья в журнале, рекомендованном ККСОН, 1 статья в журнале в базе данных Scopus, 3 тезиса в международных конференциях. На основании информационного исследования и химических анализов отобрано лекарственное сырье: листья и плоды облепихи, зверобой. Изготовлены и отобраны лабораторные образцы «Клубника со зверобоем» (несколько вариантов), «Клубника с облепихой», «Яблоко с облепихой». Проведены исследования по определению витаминов группы В, С, полифенолов и антиоксидантов. Выявлено, что среди образцов «Клубника со зверобоем» по наибольшему содержанию витаминов группы В, антиоксидантов (1,09 мг/100 г) и полифенолов (3,12 мг/100 г, по сравнению с контролем выше на 70%) лидирует образец №3, содержащий 1% зверобоя. Образец №5 «Клубника с облепихой» первенствует по содержанию полифенолов – 8,93 мг/100г. Однако, образец №6 «Яблоко с облепихой» показал лучшие результаты по содержанию антиоксидантов – 1,75мг/100 г, и содержанию витамина В₆ и В₅, также в нем содержатся полифенолы (2,94 мг/100 г, что на 68% больше по сравнению с контролем). По технологическим параметрам производства: установлено, что содержание влаги в продукте выше 15 % приводит к повышению содержания плесневых грибов и сокращает его срок хранения; выявлено, что в процессе хранения сырья при температуре -15 °С количество витамина С в продукте уменьшилось на 10,7 %; для желирования необходимо придерживаться влажности 15-16% и термической обработке при t≤105 °С, τ=20–22 минуты.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : 5 ғылыми еңбек, оның ішінде БҒСБК ұсынған журналда 1 мақала, Scopus дерекқорына кіретін журналда 1 мақала, халықаралық конференция материалдарында 3 тезис жарияланды. Ақпараттық зерттеулер және химиялық талдаулар негізінде дәрілік шикізат іріктелді: шырғанақтың жапырақтары мен жемістері, шайқурай. «Шайқурай қосылған құлпынай» (бірнеше нұсқа), «Шырғанақ қосылған құлпынай», «Шырғанақ қосылған алма» зертханалық үлгілері жасалып, іріктелді. В, С дәрумендерін, полифенолдар мен антиоксиданттарды анықтау бойынша зерттеулер жүргізілді. В тобы дәрумендерінің, антиоксиданттардың (1,09 мг/100 г) және полифенолдардың (3,12 мг/100 г, бақылаумен салыстырғанда 70%-ға жоғары) ең көп мөлшері бойынша «Шырғанақ қосылған құлпынай» үлгілер арасында құрамында 1% шайқурай бар №3 үлгінің көрсеткіші жоғары. «Шырғанақ қосылған құлпынай» №5 үлгісінде полифенолдардың мөлшері – 8,93 мг/100г. Алайда, «Шырғанақ қосылған алма» №6 үлгіде антиоксиданттардың мөлшері – 1,75 мг/100 г және В6 және В5 дәрумендері бойынша үздік нәтиже көрсетті, яғни полифенолдар бар (2,94 мг/100 г, бұл бақылаумен салыстырғанда 68%-ға жоғары). Өндірістік технологиялық параметрлер бойынша: өнімдегі ылғалдың 15%-дан жоғары болуы зең саңырауқұлақтарының артуына әкелетіні және оның сақтау мерзімін қысқартатыны; шикізатты -15 °С температурада сақтау процесінде өнімдегі С дәруменінің 10,7%-ға төмендегені анықталды; желе түзу үшін 15-16% ылғалдылықты және t≤105 °C температурада термиялық өңдеуді сақтау керек, τ=20-22 минут.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Основные конструктивные и технико-экономические показатели будут представлены на третьем этапе проведенных исследований согласно календарному плану работы.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Негізгі конструктивтік және техникалық-экономикалық көрсеткіштер жұмыстың күнтізбелік жоспарына сәйкес жүргізілген зерттеулердің үшінші кезеңінде ұсынылатын болады.

Level of implementation (in Russian) : Исследования находятся на первом этапе реализации, в последующем, по завершению НИР планируется внедрить в производственные условия ИП «ВМ»

Level of implementation (in Kazakh) : Зерттеулер іске асырудың бірінші кезеңінде, кейіннен, ҒЗЖ аяқталғаннан кейін «ВМ» ЖК өндірістік жағдайларына енгізу жоспарлануда.

Efficiency (in Russian) : Эффективность технологии производства иммуностимулирующих кондитерских изделий будет рассчитана и описана на третьем этапе выполнения проекта, согласно календарному плану.

Efficiency (in Kazakh) : Иммундық жүйені реттейтін кондитерлік өнімдерді өндіру технологиясының тиімділігі күнтізбелік жоспарға сәйкес жобаның үшінші кезеңінде есептеледі және сипатталады.

Field of application (in Russian) : Кондитерская промышленность. Целевые потребители полученных результатов (продуктов): дети в возрасте от 3-х лет и выше, люди, ведущие здоровый образ жизни, люди, с пониженным иммунитетом, люди имеющие проблемы с сахарным диабетом и ожирением.

Field of application (in Kazakh) : Кондитерлік өнеркәсіп. Алынған нәтижелердің (өнімдердің) мақсатты тұтынушылары: 3 және одан жоғары жастағы балалар, салауатты өмір салтын ұстанатын адамдар, иммунитеті төмен адамдар, қант диабеті және семіздікпен мәселелері бар адамдар.