The object of research, development or design (in Russian) : Исследование влияния биоугля на выщелоченный чернозем и урожайность яровой пшеницы проводилось на опытных полях Агробиологической опытной станции Северо-Казахстанского университета имени Манаша Козыбаева. Опытное поле используется в сельском хозяйстве более 30 лет.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Биокөмірдің сілтісізденген қара топыраққа және жаздық бидайдың өнімділігіне әсерін зерттеу Манаш Қозыбаев атындағы Солтүстік Қазақстан университетінің Агробиологиялық станциясының тәжірибе алаңдарында жүргізілді. Тәжірибе танабы 30 жылдам астам мезгілде ауыл шаруашылық айналымында пайдаланылған.

Aim of work (in Russian) : Изучить эффективность воздействия биоугля на свойства выщелоченных чернозёмных почв и ее плодородие с учетом особенностей почвенно-экологических условий СКО, а также на продуктивность яровой пшеницы.

Aim of work (in Kazakh) : СҚО топырақ-экологиялық ерекшеліктерін есепке ала отырып, сілтісізденген қара топырақтың қасиеттеріне және оның құнарлылығына биокөмірдің әсерінің тиімділігін және жаздық бидайдың өнімділігіне әсерін зерттеу.

Методы исследования (на русском) : Для достижения цели и задач, поставленных в проекте, использованы общепринятые методы исследования в почвоведении (Общий гумус по Тюрину, валовой азот по Кельдалю , гидролизуемый азот по Тюрину и Кононовой, валовой фосфор по Мачигину, подвижный фосфор по Мачигину, валовой калий по Мачигину, реакция почвы потенциометрическим методом, подвижный калий по методу Мачигина в модификации Грабарова, общие карбонаты газообъемным методом, обменный базис Ca, Mg, K, Na) по Бобко и Аскинази. Определение подвижных соединений марганца методом Крупского и Александера в модификации, гранулометрический состав по Качинскому), полевые методы исследования: выбраны ключевые точки исследования в опытном участке и на целине; определены агрегатный состав почвы в поле (ситовой анализ); определены гранулометрический состав методом лазерной дифракции на «Analysette 22». Полученные данные подвергаются математическому анализу по Б.А.Доспехову. Размер опытной делянки 1х1 м2, биоуголь внесен в норме 30 т/га, 50 т/га, 70 т/га в 20-сантиметровый слой почвы, в четырехкратной повторности. Посеян сорт яровой пшеницы "Астана". Применяемый в опытах биоуголь получен путем анаэробного термохимического разложения высокой температурой 4500С из биологических продуктов риса.

Методы исследования (на казахском) : Жобаның мақсаттары мен міндеттерді орындау үшін топырақтануда жалпы қабылданған зерттеу әдістері қолданылды (Жалпы гумус Тюрин бойынша, Жалпы азот Кельдаль бойынша, гидролизденетін азот Тюрин мен Кононова бойынша, жалпы фосфор Мачигин бойынша, қозғалмалы фосфор Мачигин бойынша, жалпы калий Мачигин бойынша, топырақтың реакциясы потенциометриялық әдіспен, қозғалмалы калий Грабаровамен жетілдірілген Мачигин әдісі бойынша, жалпы карбонаттар газкөлемдік әдіспен, Ca, Mg, K, Na алмаспалы базисі Бобко мен Аскинази бойынша. Марганецтің қозғалмалы қосылыстарын анықтау Крупский мен Александердің жетілдіріліген әдісі бойынша, гранулометриялық құрам Качинский бойынша), танаптық зерттеу әдістері: тәжірибе алаңы мен тың жерде зерттеу жүргізілетін нүктелер анықталды; танапта топырақтың агрегаттық құрамы анықталды (електік сараптама); гранулометриялық құрам «Analysette 22» құрылғысымен лазерлік дифракция әдісімен анықталды. Алынған мәліметтер Б.А.Доспехов бойынша математикалық сараптамадан өтеді. Тәжірибе мөлтегінің аумағы 1х1 м2, биокөмір топырақтың 20 сантиметр қабатына, төрт реттік қайталануда 30 т/га, 50 т/га, 70 т/га мөлшерінде еңгізілген.Жаздық бидайдың «Астана» сорты себілді. Тәжірибеде қолданылған биокөмір анаэробтық жағдайда жоғары температурада 4500С температурада термохимиялық ыдыратумен күріштің биологиялық өнімдерінен алынады.

Obtained results and novelty (in Russian) : Влияние биоугля на плодородие выщелоченных черноземных почв и на продуктивность яровой пшеницы впервые были изучены в условиях СКО. После внесения биоуголья влажность почвы в вариантах с применением биоугля на 1,5-3,0 % выше, по сравнению с контрольным вариантом. В вариантах с применением биоуголя в норме 70т/га по сравнению с контролем влажность на 3% выше, плотность на 0,2-0,14 г/см3 ниже по сравнению, а по сравнению с целиной плотность ниже на 0,1 г/см3. Отмечается, что пористость почвы на 4,7-5,7 % выше контрольного варианта, на 3 % выше целины, аэрация пористости на 3,7-4,4 % выше контрольного варианта, на 3,5 % выше целины. Содержание гумуса в почве составляет 3,52 % в слое 0-20 см в варианте 70 т/га, 3,48 % в варианте 50 т/га, 3,44 % в варианте 30 т/га, 3,21 % в контрольном варианте, увеличение на 8-6 % по сравнению с контрольным вариантом. Подвижный азот в вариантах с биоуглем по сравнению с контрольным вариантом увеличилась в 1,32-1,131 раза. Подвижный фосфор в вариантах с биоуглем по сравнению с контрольным вариантом увеличилось в 1,3-1,132 раза по сравнению с контролем. Подвижный калий в в вариантах с биоуглем по сравнению с контрольным вариантом увеличилось в 1,3-1,13 раза. Средняя урожайность по вариантам опыта составила в контроле 11,4 ц/га, в норме биоугля 30 т/га – 17,5 ц/га, в 50 т/га – 22,8 ц/га и в норме 70 т/га 25,5 ц/га. Разница в вариантах по сравнению с контролем составила соответственно 6,1; 11,4 и 14,1 ц/га.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Сілтісізденген қара топырақтың құнарлылығына және жаздық бидайдың өнімділігіне биокөмірдің әсері алғаш рет СҚО жағдайында зерттелді. Бикөмірді енгізгеннен кейін биокөмірді пайдаланған нұсқаларда топырақ ылғалдылығы бақылау нұсқасына қарағанда 1,5-3,0% жоғары. Бақылаумен салыстырғанда биокөмірді 70 т/га мөлшермен пайдалану нұсқасында ылғалдылық 3% жоғары, тығыздық 0,2-0,14 г/см3 төмен, ал тың жердің топырағымен салыстырғанда тығыздық 0,1 г/см3 төмен. Топырақтың кеуектілігі бақылау нұсқасынан 4,7-5,7%, тың топырақтан 3%, кеуектіліктің аэрациясы бақылау нұсқасынан 3,7-4,4%, тыңнан 3,5% жоғары екендігі атап өтілді. Топырақтағы гумустың мөлшері 0-20 см қабатта 70 т/га нұсқада 3,52%, 50 т/га нұсқада 3,48%, 30 т/га нұсқада 3,44%, бақылау нұсқасында 3,21% құрайды. бақылау нұсқасымен салыстырғанда 8-6% өсті. Биокөмірді пайдаланған нұсқалардағы азот бақылау нұсқасымен салыстырғанда 1,32-1,131 есе өсті. Бақылау нұсқасымен салыстырғанда биокөмірді қолданған нұсқалардағы жылжымалы фосфор мөлшері 1,3-1,132 есе өсті. Бикөмірді пайдаланған нұсқалардағы жылжымалы калий мөлшері бақылау нұсқасымен салыстырғанда 1,3-1,13 есе өсті. Тәжірибе нұсқалары бойынша орташа өнімділік бақылауда 11,4 ц/га, биокөмір 30 ц/га 17,5 ц/га, 50 ц/га-да 22,8 ц/га және 70 ц/га 25, 5 ц/га құрады. Бақылаумен салыстырғанда нұсқалардағы айырмашылық сәйкесінше 6,1; 11,4 және 14,1 ц/га құрады.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Применение биоугля в почве повышает урожайность сельскохозяйственных культур, улучшает свойства почвы и увеличивает накопление углерода в почве из-за высокого его содержания.Скорость разложения биоугля в почве составляет 0,03 % в год. После внесения в почву он помогает сохранить воду и питательные вещества в течение следующих 5-8 лет. Кроме того, биоуголь может снизить риск загрязнения окружающей среды вредными веществами (органическими и неорганическими) за счет образования комплексов. Поэтому в условиях Северо-Казахстанской области необходимость внесения органических и биологических удобрений, предотвращающих эрозию почвы, очень высока.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Топырақта биокөмірді қолдану ауылшаруашылық дақылдарының өнімділігін арттырады, топырақтың қасиеттерін жақсартады және құрамындағы көміртегінің мөлшері көп болғандықтан топырақта көміртегінің жинақталуын арттырады.Топырақтағы биокөмірдің ыдырау жылдамдығы жылына 0,03% құрайды. Топыраққа қолданғаннан кейін ол келесі 5-8 жыл бойы су мен қоректік заттарды сақтауға көмектеседі. Сонымен қатар, биокөмір кешендердің пайда болуына байланысты зиянды заттармен (органикалық және бейорганикалық) қоршаған ортаның ластану қаупін азайта алады. Сондықтан Солтүстік Қазақстан облысының жағдайында топырақ эрозиясының алдын алу үшін органикалық және биологиялық тыңайтқыштарды енгізу қажеттілігі өте жоғары.

Level of implementation (in Russian) :

Level of implementation (in Kazakh) :

Efficiency (in Russian) :

Efficiency (in Kazakh) :

Field of application (in Russian) : Результаты могут быть использованы для разработки мероприятий по повышению продуктивности пахотных земель в условиях Северо-Казахстанской области. Разработки могут быть использованы в регионах на производстве.

Field of application (in Kazakh) : Жобаның нәтижелері Солтүстік Қазақстан облысының жыртынды жерлерінің құнарлылығын арттыру үшін шаралар жүйесін әзірлеуде қолданылуы мүмкін. Әзірленген жүйе аумақтарда өндірістерде қоладынылуы мүмкін.