The object of research, development or design (in Russian) : Объект исследования: котельная сталь, покрытия на основе Ni-Cr-Al, технология детонационного напыления покрытий.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Зерттеу нысаны: қазандық болаты, Ni-Cr-Al негізіндегі жабындар, жабындарды детонациялық бүрку технологиясы.

Aim of work (in Russian) : Цель проекта: изучить закономерности формирования структуры, химического и фазового состава покрытий при изменении технологических параметров во время детонационного напыления композиционного порошка на основе Ni-Cr-Al и разработать способ детонационного напыления функционально-градиентных покрытий на основе Ni-Cr-Al с высокой стойкостью к коррозии и износу.

Aim of work (in Kazakh) : Жобаның мақсаты: Ni-Cr-Al негізіндегі композициялық ұнтақты детонациялық тозаңдау кезіндегі, технологиялық параметрлер өзгерген кезде жабындардың құрылымын, химиялық және фазалық құрамын қалыптастыру заңдылықтарын, Ni-Cr-Al негізіндегі коррозияға және жоғары тозуға төзімді функционалды градиентті жабындарын детонациялық бүрку әдісімен әзірлеу және зерттеу болып табылады.

Методы исследования (на русском) : Для исследования структурно-фазовых состояний, состава, коррозионных и трибологических характеристик покрытий использованы современные, хорошо апробированные методы растровой электронной микроскопии, рентгеноструктурного анализа, оптико-эмиссионной спектроскопии, а также специальные методы оценки микротвердости, нанотвердости, адгезионной прочности, износостойкости и коррозионностойкости.

Методы исследования (на казахском) : Жабындардың құрылымдық-фазалық жағдайларын, құрамын, коррозиялық және трибологиялық сипаттамаларын зерттеу үшін растрлық электронды микроскопияның, рентгенқұрылымдық талдаудың, оптикалық-эмиссиялық спектроскопияның заманауи, жақсы сыналған әдістері, сондай-ақ микроқаттылықты, нанотықтылықты, адгезиялық беріктігін, тозуға төзімділігін және тоттануға төзімділігін бағалаудың арнайы әдістері пайдаланылды.

Obtained results and novelty (in Russian) : Согласно календарному плану на 2021 год были проведены работы по исследованию стойкости функционально-градиентных покрытий на основе Ni-Cr-Al к высокотемпературной коррозии и износу, по изучению закономерности эволюции структурно-фазовых состояний функционально-градиентных покрытий на основе Ni-Cr-Al при воздействии абразивных частиц и агрессивных сред, а также разработаны научные основы способа детонационного напыления функционально-градиентных покрытий на основе Ni-Cr-Al путем варьирования технологических параметров детонационного напыления во время обработки.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : 2021 жылға арналған күнтізбелік жоспарға сәйкес Ni-Cr-Al негізіндегі функционалдық-градиенттік жабындардың жоғары температуралық коррозия мен тозуға төзімділігін зерттеу бойынша, абразивті бөлшектер мен агрессивті орталардың әсерінен Ni-Cr-Al негізіндегі функционалдық-градиенттік жабындардың құрылымдық-фазалық күйлерінің эволюция заңдылықтарын зерттеу бойынша жұмыстар жүргізілді, сондай-ақ Ni-Cr-al негізіндегі функционалдық-градиенттік жабындардың детонациялық жабындыларының технологиялық параметрлерін түрлендіру жолымен детонациялық бүрку әдісінің ғылыми негіздері әзірленді.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Был разработан способ, который позволяет получить различные градиентные металлокерамические покрытия. К преимуществам разработанного способа получения градиентных металлокерамических покрытий по сравнению с ранее известными способами является формирование градиентной структуры, в которой металлическая фаза плавно переходит к керамической фазе. Предлагаемый способ благодаря плавному переходу от металлической фазы к керамической фазе предотвращает расслоение покрытия из-за отсутствия четкой границы между металлическими и керамическими компонентами, а также обеспечивает высокую прочность сцепления слоев покрытий из-за отсутствия разности внутренних напряжений в слоях покрытия. А также данный способ обеспечивает высокую производительность и низкие трудозатраты за счет использования одного вида композиционного порошка и одноствольной детонационной установки с одним дозатором и одного вида композиционного порошка, а также процесс напыления (переключение режимов) осуществляется в автоматизированном режиме.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Түрлі градиентті металл-керамикалық жабындарды алуға мүмкіндік беретін жаңа әдіс жасалды. Бұрын белгілі әдістермен салыстырғанда градиент металл-керамикалық жабындарды өндірудің дамыған әдісінің артықшылығы-градиент құрылымын қалыптастыру, онда металл фазасы керамикалық фазаға біртіндеп өтеді. Ұсынылған әдіс металл фазасынан керамикалық фазаға тегіс ауысудың арқасында металл және керамикалық компоненттер арасындағы айқын шекараның болмауына байланысты жабынның стратификациясын болдырмайды, сонымен қатар жабын қабаттарындағы ішкі кернеулердің айырмашылығының болмауына байланысты жабын қабаттарының жоғары адгезиялық беріктігін қамтамасыз етеді. Сондай-ақ, бұл әдіс композициялық ұнтақтың бір түрін және бір дозаторы бар бір баррельді детонациялық қондырғыны және композициялық ұнтақтың бір түрін қолдану арқылы жоғары өнімділік пен төмен еңбек шығындарын қамтамасыз етеді, сонымен қатар бүрку процесі (режимдерді ауыстыру) автоматтандырылған режимде жүзеге асырылады.

Level of implementation (in Russian) : Не внедрено

Level of implementation (in Kazakh) : Енгізілмеген.

Efficiency (in Russian) : В результате проводимых исследований будет разработан способ получения функционально-градиентных покрытий, который осуществляется применением композиционного порошка на основе Ni-Cr-Al на одноствольной детонационной установке с одним дозатором путем изменения технологических параметров во время процесса напыления. За счет применения одного вида порошка, несложной конструкции установки и автоматизации процесса напыления обеспечивается высокая производительность и экономичность процесса напыления. Предлагаемый способ получения функционально-градиентных покрытий является простой и экономически более выгодный, не требует использования сложной конструкции установки и позволяет сократить число этапов технологических процессов, позволяет повысить ресурс котельных оборудований, что дает существенный социально-экономический эффект.

Efficiency (in Kazakh) : Жүргізілген зерттеулер нәтижесінде тозаңдату процесі кезінде технологиялық параметрлерді өзгерту жолымен бір дозаторы бар бір ұңғылы детонациялық қондырғыда Ni-Cr-Al негізіндегі композициялық ұнтақты қолдану арқылы жүзеге асырылатын функционалдық-градиенттік жабындарды алу тәсілі әзірленді. Ұнтақтың бір түрін қолдану, қарапайым орнату жобалау және бүрку процесін автоматтандыру арқылы жоғары өнімділік пен бүрку процесінің тиімділігі қамтамасыз етіледі. Функционалды-градиентті жабындарды алудың ұсынылған әдісі қарапайым және экономикалық тұрғыдан тиімдірек, қондырғының күрделі құрылымын қолдануды қажет етпейді және технологиялық процестердің сатыларының санын азайта отырып, қазандық жабдықтарының ресурсын арттыруға мүмкіндік береді, бұл айтарлықтай әлеуметтік-экономикалық әсер береді.

Field of application (in Russian) : Интерметаллиды на основе NiAl являются хорошими кандидатами для различных применений, таких как производство лопаток и других компонентов турбин.

Field of application (in Kazakh) : NiАl негізіндегі интерметаллидтер қалақшалар мен турбинадардың басқа да компоненттерін өндіру сияқты әртүрлі қосымшаларға жақсы үміткерлер болып табылады.