The object of research, development or design (in Russian) : Объекты исследования: – композиционные материалы на основе минерального сырья, в частности, шамотной глины (ШГ) и природной глины месторождения «Кызылсок» (Алматинская область) (КГ); – композиционные материалы на основе растительного сырья, в частности, отходы сельско-хозяйственной отрасли - жмых (ЖП) и лузга (ЛП) подсолнуха.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Зерттеу объектілері: - минералды шикізат негізіндегі композициялық материалдар, атап айтқанда, шамот балшығы (ШГ) және "Қызылсоқ" кен орнының табиғи саз балшығы (Алматы облысы) (КГ); - өсімдік шикізаты негізіндегі композициялық материалдар, атап айтқанда, ауыл шаруашылығы саласының қалдықтары – күнжара және күнбағыс қабықтары.

Aim of work (in Russian) : Цель научно-исследовательской работы – установление термодинамических и кинетических закономерностей процессов сорбции ионов тяжелых металлов из водных растворов композиционными материалами на основе минерального и растительного сырья.

Aim of work (in Kazakh) : Ғылыми-зерттеу жұмысының мақсаты – минералды және өсімдік шикізатына негізделген композициялық материалдармен су ерітінділерінен ауыр металл иондарын сіңіру процестерінің термодинамикалық және кинетикалық заңдылықтарын анықтау.

Методы исследования (на русском) : Методы исследования: сканирующая электронная микроскопия (СЭМ), энергодисперсионная рентгеновская спектроскопия (EDAX), ИК-спектроскопия, атомно-абсорбционная спектроскопия, рН-метрия, рентгенофазовый анализ (РФА), БЭТ.

Методы исследования (на казахском) : Зерттеу әдістері: сканерлеуші электронды микроскопия (СЭМ), энергодисперсиялық рентгендік спектроскопия (EDAX), ИҚ-спектроскопия, атомдық-абсорбциялық спектроскопия, рН-метрия, рентгенофазалық талдау (РФТ), БЭТ.

Obtained results and novelty (in Russian) : Установлены оптимальные условия проведения процесса сорбции ионов свинца и кадмия полученными КМ на основе минерального сырья: рН=6, Т = 298 К, равновесное время – 30 минут. Наиболее оптимальными сорбентами на основе растительного сырья являются композиты на основе карбонизатов ЛП и ЖП, прошедших кислотную обработку, так как их использование ускоряет процесс адсорбции до 10 минут, а также увеличивает степень извлечения металлов до 100%. Оптимальная рН среды = 6, Т = 298 К. Проведен анализ рассчитанных термодинамических и кинетических характеристик процесса адсорбции ионов ТМ полученными сорбентами. Установлено, что механизм адсорбции для исследуемых систем представляет сложный процесс, включающий в себя физическую адсорбцию, ионный обмен, электростатическое взаимодействие, а также хемосорбцию (в частности комплексообразование) для модифицированных форм сорбентов.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Минералды шикізат негізінде алынған КМ қорғасын және кадмий иондарын сорбциялау процесін жүргізудің оңтайлы шарттары белгіленді: рН=6, Т = 298 К, тепе-теңдік уақыты – 30 минут. Өсімдік шикізатына негізделген ең оңтайлы сорбенттер – бұл қышқыл өңдеуден өткен күнжара және қабық карбонизаттарына негізделген композиттер, өйткені оларды қолдану адсорбция процесін 10 минутқа дейін жылдамдатады, сонымен қатар металдарды алу дәрежесін 100% дейін арттырады. Ортаның оңтайлы рН = 6, Т = 298 К. Алынған сорбенттермен ТМ иондарының адсорбция процесінің есептелген термодинамикалық және кинетикалық сипаттамаларына талдау жасалды. Зерттелетін жүйелерге арналған адсорбция механизмі физикалық адсорбцияны, иондық алмасуды, электростатикалық өзара әрекеттесуді, сондай-ақ сорбенттердің модификацияланған формалары үшін химосорбцияны (атап айтқанда, комплексті қалыптастыру) қамтитын күрделі процесс екендігі анықталды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : На основании физико-химических анализов исследовать текстурные, морфологические и структурные характеристики выбранного минерального и растительного сырья (шамотная глина и Кызылсокская глина, лузга и жмых подсолнуха); на основе сорбционных экспериментов рассчитать степени извлечения ионов свинца и кадмия, цинка и меди полученными материалами, а также установить оптимальные условия процесса адсорбции данных металлов. На основе полученных данных рассчитать кинетические и термодинамические характеристики процесса адсорбции, провести анализ результатов.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Физика-химиялық талдаулар негізінде таңдалған минералды және өсімдік шикізаттың (шамот балшығы және Қызылсок балшығы, күнжара және күнбағыс қабықтары) текстуралық, морфологиялық және құрылымдық сипаттамаларын зерттеу ; сорбциялық эксперименттер негізінде алынған материалдармен қорғасын мен кадмий, мырыш және мыс иондарының бөліп алу дәрежесін есептеу, сондай-ақ осы металдарды адсорбциялау процесінің оңтайлы жағдайларын анықтау. Алынған мәліметтер негізінде адсорбция процесінің кинетикалық және термодинамикалық сипаттамаларын есептеу, нәтижелерге талдау жасау.

Level of implementation (in Russian) :

Level of implementation (in Kazakh) :

Efficiency (in Russian) :

Efficiency (in Kazakh) :

Field of application (in Russian) : Металлургическая и химическая промышленность.

Field of application (in Kazakh) : Металлургия және химия өнеркәсібі.