The object of research, development or design (in Russian) : Образцы ДНК и гермоплазма редких и исчезающих видов растений Казахстана: левзея сафлоровидная (Rhaponticum carthamoides), тюльпан Шренка (Tulipa schrenkii), ольха клейкая (Alnus glutinosa), ясень согдийский (Fraxinus sogdiana), ирис молочно-белый (Iris lactea), лук Иващенко (Allium ivasczenkoae), цистанхе пустынная (Cistanche deserticola), яблоня Сиверса (Malus sieversii), тюльпан поникающий (Tulipa patens), лук каратауский (Allium karataviense), тюльпан Кауфмана (Tulipa kaufmanniana), лук Карелина (Allium karelinii), лук поникающий (Allium nutans), черёмуха виргинская (Prunus virginiana), яблоня Недзвецкого (Malus niedzwetzkyana), яблоня Сиверса (Malus sieversii), родиола розовая (Rhodiola rosea L.), образцы ДНК редких и исчезающих видов фауны Казахстана: лебедь-кликун (Cygnus cygnus), обыкновенный филин (Bubo bubo), орёл белохвостый (Haliaeetus albicilla), степной орёл (Aquila nipalensis), журавль-красавка (Anthropoides virgo), сибирская косуля (Capreolus pygargus), сайга (Saiga tatarica), пеликан кудрявый (Pelecanus crispus), кумай (Gyps himalayensis), база данных биобанка образцов ДНК и гермоплазмы редких и исчезающих видов флоры и фауны Казахстана.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Қазақстан флорасының сирек кездесетін және жойылып бара жатқан түрлерінің ДНҚ мен гермоплазма үлгілері: маралшөп тамыры (Rhaponticum carthamoides), Шренк қызғалдағы (Tulipa schrenkii), жабысқақ қанды ағаш (Alnus glutinosa), соғды шаған (Fraxinus sogdiana), сүтті-ақ құртқашаш (Iris lactea), Иващенко пиязы (Allium ivasczenkoae), шөлейтті цистанхе (Cistanche deserticola), Сиверс алма ағашы (Malus sieversii), жатаған қызғалдақ (Tulipa patens), қаратау пиязы (Allium karataviense), Кауфман қызғалдағы (Tulipa kaufmanniana), Карелин пиязы (Allium karelinii), жатаған пияз (Allium nutans), виргин құс шиесі (Prunus virginiana), Недзвецкий алма ағашы (Malus niedzwetzkyana), қызғылт семізот (Rhodiola rosea L.), Қазақстан фаунасының сирек кездесетін және жойылып бара жатқан түрлерінің ДНҚ үлгілері: сұңқылдақ-аққу (Cygnus cygnus), қарапайым үкі (Bubo bubo), ақ құйрықты субүркіт (Haliaeetus albicilla), дала бүркіті (Aquila nipalensis), ақбас тырна (Anthropoides virgo), сібір елігі (Capreolus pygargus), киік (Saiga tatarica), бұйра бірқазан (Pelecanus crispus), құмай (Gyps himalayensis), сонымен қатар, Қазақстанның флорасы мен фаунасының сирек кездесетін және жойылып бара жатқан түрлерінен алынған ДНҚ және гермоплазма үлгілері бибанкінің мәліметтер базасы.

Aim of work (in Russian) : Создать биобанк редких и исчезающих видов флоры и фауны Казахстана для сохранения биоразнообразия.

Aim of work (in Kazakh) : Биоалуантүрлілікті сақтау үшін Қазақстанның флорасы мен фаунасының сирек кездесетін және жойылып бара жатқан түрлерінің биобанкін құру.

Методы исследования (на русском) : Ботанические, биотехнологические, культуральные, цитологические, молекулярно-генетические, биохимические и биоинформатические методы.

Методы исследования (на казахском) : Ботаникалық, биотехнологиялық, культуралық, цитологиялық, молекулалық-генетикалық, биохимиялық және биоақпараттық әдістер.

Obtained results and novelty (in Russian) : 1. Проведены эксперименты по определению лабораторной всхожести 18 образцов семян редких и исчезающих видов растений. 2. Собраны 10 оригинальных биологических образцов от редких и исчезающих видов фауны Казахстана, из которых был получен образец ДНК. 3. Проведён сбор растительного материала редких и исчезающих видов флоры. Разработаны технологии микроклонального размножения 6 видов редких и эндемичных растений. 4. Проведено выделение хлоропластной ДНК и её секвенирование у 8 образцов растений. Методом секвенирования по Сенгеру проведена идентификация 29 редких и исчезающих видов растений Казахстана. 5. Проведено ДНК секвенирование и изучены нуклеотидные последовательности мтДНК филина и косули, и проведена видовая идентификация 7 редких и исчезающих видов фауны методом масс-спектрометрии. 6. Разработаны праймеры для идентификации косули, марала, сайгака и архара по гену Cytb методом ПЦР. 7. Создана электронная база данных биобанка образцов ДНК и биологических материалов редких и исчезающих видов флоры и фауны Казахстана. Новизна полученных результатов заключается в создании биобанка образцов ДНК, гермоплазмы редких и исчезающих видов растений, образцов ДНК и биологических материалов от редких и исчезающих видов фауны, и их идентификация на основе использования современных молекулярно-генетических и масс-спектрометрических методов.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : 1. Сирек кездесетін және жойылып бара жатқан өсімдік түрлерінің 18 тұқым үлгісінің өнгіштігін анықтау бойынша тәжірибелер жүргізілді. 2. Қазақстан фаунасының сирек кездесетін және жойылып бара жатқан түрлерінен 10 түпнұсқа үлгілері жиналды, олардан ДНҚ үлгісі алынды. 3. Сирек кездесетін және жойылып бара жатқан флора түрлерінің өсімдік материалдары жиналды. Сирек кездесетін және эндемикалық өсімдіктердің 6 түрін микроклондық көбейту технологиялары әзірленді. 4. 8 өсімдік үлгісінен хлоропласттық ДНҚ бөлініп секвенирленді. Қазақстанда сирек кездесетін және жойылып бара жатқан 29 өсімдік түрін анықтау Сэнгер секвенирлеу әдісімен жүргізілді. 5. ДНҚ секвенирлеу жүргізіліп, үкі мен еліктің мтДНҚ нуклеотидтік тізбегі зерттелді, масс-спектрометрия әдісімен фаунаның сирек кездесетін және жойылып бара жатқан 7 түрін анықтау жүргізілді. 6. ПТР әдісімен Cytb гені бойынша елік, марал, киік және арқарды идентификациялау үшін праймерлер әзірленді. 7. Қазақстан флорасы мен фаунасының сирек кездесетін және жойылып бара жатқан түрлерінің ДНҚ үлгілері мен биологиялық материалдарының биобанкінің электрондық базасы құрылды. Алынған нәтижелердің жаңалығы сирек кездесетін және жойылып бара жатқан өсімдік түрлерінің ДНҚ мен гермоплазма үлгілерінің, сирек кездесетін және жойылып бара жатқан фауна түрлерінің ДНҚ үлгілері мен биологиялық материалдардың биобанкін құруда, оларды молекулалық-генетикалық және масс-спектрометриялық әдістерді қолдану негізінде сәйкестендіруде жатыр.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Научные исследования проводились в специализированных лабораторных и производственных помещениях, с соответствующими коммуникациями, необходимым приборно-аппаратным и вспомогательным оборудованием. Экспериментальные исследования осуществлялись с использованием современных ботанических, зоологических, биотехнологических, молекулярно-генетических и масс-спектрометрических методов.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Ғылыми зерттеулер тиісті коммуникациялармен, қажетті приборлар мен қосалқы жабдықтармен жабдықталған мамандандырылған зертханалық және өндірістік бөлмелерде жүргізілді. Эксперименттік зерттеулер заманауи ботаникалық, зоологиялық, биотехнологиялық, молекулалық-генетикалық және масс-спектрометриялық әдістерді қолдану арқылы жүргізілді.

Level of implementation (in Russian) : Программа реализуется первый год. После завершения исследований будут выполнены следующие мероприятия: 1) создан биобанк образцов ДНК и гермоплазмы (семян, культуры изолированных меристем, клеток и тканей) редких и исчезающих видов флоры Казахстана; 2) создан биобанк образцов ДНК редких и исчезающих видов фауны Казахстана и оригинальных биологических образцов, из которых был получен образец ДНК; 3) разработаны технологии культивирования и криосохранения клеток и тканей редких и исчезающих видов флоры Казахстана; 4) проведена видовая идентификация редких и исчезающих видов флоры Казахстана на основе секвенирования хлоропластной ДНК и использования информативных ДНК-маркеров; 5) проведена видовая идентификация редких и исчезающих видов фауны Казахстана на основе секвенирования митохондриальной ДНК и белкового профилирования методом масс-спектрометрии; 6) разработаны ПЦР тест-системы для видовой идентификации редких и исчезающих видов фауны Казахстана; 7) создана электронная база данных биобанка образцов ДНК и биологических материалов редких и исчезающих видов флоры и фауны Казахстана.

Level of implementation (in Kazakh) : Бағдарлама бірінші жылы жүзеге асырылуда. Зерттеу аяқталғаннан кейін келесі іс-шаралар орындалады: 1) Қазақстан флорасының сирек кездесетін және жойылып бара жатқан түрлерінің ДНҚ және гермоплазма үлгілерінің (тұқымдар, оқшауланған меристемалар, жасушалар мен ұлпалар өсінділері) биобанкі жасалады; 2) Қазақстан фаунасының сирек кездесетін және жойылып бара жатқан түрлерінің ДНҚ үлгілерінің және ДНҚ үлгісі алынған бірегей биологиялық үлгілердің биобанкі жасалады; 3) Қазақстан флорасының сирек кездесетін және жойылып бара жатқан түрлерінің жасушалары мен ұлпаларын өсіру және криосақтау технологиялары әзірленеді; 4) хлоропласттық ДНҚ секвенирлеу және ақпараттық ДНҚ-маркерлерді пайдалану негізінде Қазақстан флорасының сирек кездесетін және жойылып бара жатқан түрлерін түрлік идентификациялау жүргізіледі; 5) масс-спектрометрия әдісімен митохондриялық ДНҚ-ны секвенирлеу және ақуызды бейіндеу негізінде Қазақстан фаунасының сирек кездесетін және жойылып бара жатқан түрлерін түрлік идентификациялау жүргізіледі; 6) Қазақстан фаунасының сирек кездесетін және жойылып бара жатқан түрлерін түрлік идентификациялау үшін ПТР тест-жүйелері әзірленеді; 7) Қазақстан флорасы мен фаунасының сирек кездесетін және жойылып бара жатқан түрлерінің ДНҚ үлгілері мен биологиялық материалдарының биобанкінің электрондық мәліметтер базасы құрылады.

Efficiency (in Russian) : Экономическая эффективность и значимость работы заключается в разработке криобиотехнологии для сохранения и воспроизводства редких и исчезающих видов растений, сохранении и воспроизводстве биоразнообразия экосистем, восстановлении экологически нарушенных экосистем, разработке и внедрении молекулярно-генетических методов для определения видовой принадлежности редких и исчезающих видов фауны Казахстана с целью повышения эффективности борьбы с браконьерством.

Efficiency (in Kazakh) : Жұмыстың экономикалық тиімділігі және маңыздылығы - өсімдіктердің сирек кездесетін және жойылып бара жатқан түрлерін сақтау және көбейту үшін криобиотехнологияны әзірлеуде, экожүйелердің биоалуантүрлілігін сақтауда және көбейтуде, экологиялық жағынан бұзылған экожүйелерді қалпына келтіруде, браконьерлікпен күрестің тиімділігін арттыру мақсатында Қазақстан фаунасының сирек кездесетін және жойылып бара жатқан түрлерінің түрлік тиістілігін айқындау үшін молекулалық-генетикалық әдістерді әзірлеуде және еңгізуде.

Field of application (in Russian) : Создание биобанка редких и исчезающих видов флоры и фауны Казахстана для сохранения биоразнообразия.

Field of application (in Kazakh) : Биоалуантүрлілікті сақтау үшін Қазақстан флорасы мен фаунасының сирек кездесетін және жойылып бара жатқан түрлерінің биобанкін құру.