The object of research, development or design (in Russian) : оригинальные и элитные семена отечественных гибридов сахарной свеклы Айшолпан и Аксу

The object of research, development or design (in Kazakh) : Айшолпан мен Ақсу қант қызылшасы будандарының бірегей және элиталық тұқымдары

Aim of work (in Russian) : Разработка инновационной технологии дражирования и инкрустации семян сахарной свеклы с использованием водорастворимых пленкообразователей, защитных и стимулирующих веществ и дать научное обоснование повышения эффективности обработки семян отечественных гибридов сахарной свеклы в соответствии с международными требованиями

Aim of work (in Kazakh) : Суда еритін үлдір түзгіштерді, қорғаныш және ынталандырушы заттарды пайдалана отырып, қант қызылшасының тұқымдарын дражирлеудің және инкрустациялаудың инновациялық технологиясын әзірлеу және халықаралық талаптарға сәйкес отандық қант қызылшасы будандарының тұқымдарын өңдеудің тиімділігін арттыруға ғылыми негіздеме беру

Методы исследования (на русском) : полевые и лабораторные

Методы исследования (на казахском) : далалық және зертханалық

Obtained results and novelty (in Russian) : Впервые подобраны компоненты для дражирования и инкрустирования семян сахарной свеклы с учетом почвенно-климатических условий страны. В отчетном году валовый урожая семян сахарной свеклы составил 10,2 тонн. После сушки, первичной и второй очистки масса семян составила 6 936 кг. Проведены исследования по влиянию толщины околоплодника на массу 1000 семян, энергию прорастания, всхожесть, динамику нарастания листьев и корнеплода. Нешлифованные семена сахарной свеклы имели низкую энергию прорастания -56% и всхожесть семян -76%; при удалении паренхимной оболочки на 50 %, энергия прорастания и всхожесть семян увеличились соответственно на 14,0 и 9,0 %. Разработаны 3 рецептуры (стандарт, интенсив 1 и интенсив 2) и подобраны компоненты для инкрустирования и для дражирующей массы (инсектициды, фунгициды, микроудобрения, пленкообразующие вещества, красители-прилипатели и наполнители для дражирования семян). Подготовлена научная статья для публикации в журнале в базе Scopus Q2.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Алғаш рет елдің топырақ-климаттық жағдайларын ескере отырып, қант қызылшасының тұқымдарын дражирлеуге және инкрустирлеуге арналған компоненттер таңдалды. Есеп жылы қант қызылшасы тұқымдарының жалпы өнімі 10,2 тоннаны құрады. Кептіруден, алғашқы және екінші тазартудан кейін тұқым массасы 6 936 кг құрады. Перикарп қалыңдығының 1000 тұқымның массасына, өну энергиясына, өнгіштікке, жапырақтар мен тамыр дақылдарының өсу динамикасына әсері бойынша зерттеулер жүргізілді. Жылтыратылмаған қант қызылшасының тұқымдарында өну энергиясы төмен -56% және тұқымның өнуі -76% болды; паренхималық қабықты 50% алып тастағанда, тұқымның өну энергиясы мен өну сәйкесінше 14,0 және 9,0% артты. 3 рецептура (стандарт, интенсив 1 және интенсив 2) әзірленді және инкрустирлеуге және дражирлейтін массаға арналған компоненттер (инсектицидтер, фунгицидтер, микротыңайтқыштар, пленка түзетін заттар, жабысқақ бояғыштар және тұқымдарды дражирлеуге арналған толтырғыштар) таңдап алынды. Журналда Scopus Q2 базасында жариялау үшін ғылыми мақала дайындалды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : На основании результатов исследований подтверждена целесообразность использования инкрустированных и дражированных семян отечественных гибридов сахарной свеклы, что позволить увеличить урожайность на 40% и снизить затраты на 20%.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Зерттеу нәтижелері негізінде отандық қант қызылшасы будандарының инкрустацияланған және дражирленген тұқымдарын пайдаланудың орындылығы расталды, бұл өнімділікті 40% - ға арттыруға және шығындарды 20% - ға азайтуға мүмкіндік береді.

Level of implementation (in Russian) : Внедрены инновационные технологии подготовки семян сахарной свеклы отечественной селекции, обеспечивающий снижение импорта и повышению производства казахстанской семенной продукции и конкурентоспособность. На основании изучения роста и развития, продуктивности и качества сахарной свеклы в связи с влиянием шлифования и способов предпосевной обработки семян (дражирования и протравливания), состава смесей компонентов установлено их оптимальное сочетание для дражирования семян

Level of implementation (in Kazakh) : Отандық селекцияның қант қызылшасы тұқымдарын дайындаудың қазақстандық тұқым өнімдерінің импортын азайтуды және өндірісін арттыруды және бәсекеге қабілеттілікті қамтамасыз ететін инновациялық технологиялары енгізілді. Қант қызылшасының өсуі мен дамуын, өнімділігі мен сапасын зерттеу негізінде тегістеудің әсеріне және тұқымдарды себу алдында өңдеу тәсілдеріне( дражирлеу және дәрілеу), компоненттер қоспаларының құрамына байланысты тұқымдарды дражелеу үшін олардың оңтайлы үйлесімі белгіленді.

Efficiency (in Russian) : Производство качественных семян отечественных гибридов сахарной свеклы содействовуетнасыщению внутреннего рынка Казахстана и снижению долю импортных семян. Рассчитана экономическая эффективность технологий подготовки семян сахарной свеклы отечественных и зарубежных гибридов (3 гибридов).

Efficiency (in Kazakh) : Отандық қант қызылшасы будандарының сапалы тұқымдарын өндіру Қазақстанның ішкі нарығын молықтыруға және импорттық тұқымдардың үлесін азайтуға жәрдемдеседі. Отандық және шетелдік будандардың (3 гибрид) қант қызылшасының тұқымдарын дайындау технологияларының экономикалық тиімділігі есептелінді.

Field of application (in Russian) : Свеклосеющие хозяйства Алматинской, Жамбылской, Павлодарской области РК

Field of application (in Kazakh) : ҚР Алматы, Жамбыл, Павлодар облыстарының қызылша өсіретін шаруашылықтары