The object of research, development or design (in Russian) : масличные культуры, крупяные культуры

The object of research, development or design (in Kazakh) : майлы дақылдары, жармалық дақылдары

Aim of work (in Russian) : Повышение производительности АПК РК за счет создания и ускоренного внедрения высокопродуктивных и устойчивых к стрессовым факторам среды сортов и гибридов масличных и крупяных культур нового поколения с использованием мирового растительного разнообразия, методов классической селекции, молекулярной биологии и биоинженерии

Aim of work (in Kazakh) : Әлемдік өсімдік алуантүрлілігін, классикалық селекция әдістерін, молекулалық биология мен биоинженерияны пайдалана отырып, жаңа буындағы майлы және жарма дақылдарының жоғары өнімді және стресс факторларына төзімді сорттары мен будандарын құру және жедел енгізу есебінен ҚР АӨК өнімділігін арттыру

Методы исследования (на русском) : полевые и лабораторные

Методы исследования (на казахском) : танаптық және зертханалық

Obtained results and novelty (in Russian) : Изучена рабочая коллекция 3946 сортообразцов масличных культур и 250 сортообразцов крупяных культур. В селекционных питомниках изучено 21772 масличных и 3007 крупяных культур. Проведена гибридизация по 5 масличным и 2 крупяным культурам, получены гибридные семена. Проведена оценка качества семян 2934 номеров масличных и 50 номеров крупяных культур. Эффективность обработки посевов озимого рапса пестицидами, составила в контроле без применения пестицидов 9,5 ц/га, и от применения комплекса защитных мероприятий 20,5 ц/га. С помощью молекулярных маркеров идентифицировано 63 линии F3 – F5 поколений с нулевой аллелью локуса ингибитора трипсина. Из 22 линий КСИ и 20 родительских форм выявлено 5 линий с низкой активностью фермента ингибитора трипсина, 6 линий с низким содержанием танина и 4 линии – с содержанием полифенолов. Проведена инвентаризация всхожести семян озимого рапса. На основе маркерной селекции по генам (Е1, Е3, Е7) выделены индивидуальные растения: е1 – 303 шт, е3 - 40 шт, е7 – 268 шт. Выделено 15 растений с аллельной вариацией е1е3е7. Скрининг 100 сортов и линий сои по 10 полиморфным микросателлитным маркерам, связанным с высотой растений и показателями урожайности, показал высокий уровень генетического разнообразия. Заложены опыты по разработке 3 сортовых технологий сои в трех зонах Казахстана.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : 3946 майлы дақылдардың сұрыптық үлгілері және 250 жарма дақылдарының сұрыптық үлгілері зерттелді. Селекциялық питомниктерде 21772 майлы және 3007 жарма дақылдары зерттелді.. 5 майлы және 2 жарма дақылдары бойынша үздік ата-аналық нысандарды будандастыру жүргізілді, гибридті тұқымдар алынды. 2934 майлы және 50 дәнді дақылдар тұқымдарының сапасына бағалау жүргізілді. Күздік рапс егістерін пестицидтермен өңдеу тиімділігі бақылауда пестицидтерді қолданбай 9,5 ц/га және қорғау шараларының кешенін қолданудан 20,5 ц/га құрады. Молекулалық маркерлердің көмегімен Ti3 ингибиторы локусының нөлдік аллелі бар F3 – F5 ұрпақтарының 63 тізбек анықталды. 22 КСИ желісі мен 20 ата – аналық форманың ішінде трипсин ингибиторы ферментінің белсенділігі төмен 5 жол, танин мөлшері төмен 6 жол және полифенол мөлшері бар 4 жол анықталды. Қысқы рапс сорттарының қыстауға төзімділігінің биохимиялық маркерлерін анықтау үшін рапс тұқымдарының өнуіне түгендеу жүргізілді. Маркерлік селекция негізінде гендер бойынша (Е1, Е3, Е7) жеке өсімдіктер бөлінді: е1 – 303 дана, е3 - 40 дана, е7 – 268 дана. Өсімдіктердің биіктігі мен өнімділік көрсеткіштеріне байланысты 10 полиморфты микросателлиттік маркерлер бойынша 100 майбұршақ сорттары мен сызықтарының скринингі генетикалық әртүрліліктің жоғары деңгейін көрсетті. Қазақстанның үш аймағында майбұршақтың үш сорттық технологиясын әзірлеу бойынша тәжірибелер жасалды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : В ГКСИСК РК передан гибрид подсолнечника «Байконур 21», устойчивый к гербицидам группы имидазолинонов. Урожайность 40 ц/га. Произведены оригинальные и семена высших репродукций масличных (744,586 т) и крупяных (1 т) культур.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : ҚР АШДССК-ға имидазолинондар тобының гербицидтеріне төзімді "Байқоңыр 21" күнбағыс буданы берілді. Өнімділігі 40 кг/га. (744,586 т) және Жарма (1 т) дақылдарының бірегей және жоғары репродукциялы тұқымдары өндірілді.

Level of implementation (in Russian) : Площадь внедрения составила 10397 га. Принято участие в 24 семинарах, 3 «Дня поля», подана 1 заявка на патент. Опубликовано 18 научных работ. Получено 5 патентов. Проведена подготовка молодых специалистов 1 бакалавр, 1 магистрант, 1 доктор РhD.

Level of implementation (in Kazakh) : Енгізудің жалпы ауданы 104397 га құрады. Семинарға қатысу 24, "Егістік күні" 3, патентке 1 өтінім берілді. 18 ғылыми еңбегі жарық көрді. 5 патент алынды. 1 бакалавр, 1 магистрант, 1 PhD докторы жас мамандарды толыққанды даярлау жүргізілді.

Efficiency (in Russian) :

Efficiency (in Kazakh) :

Field of application (in Russian) : Сельское хозяйство

Field of application (in Kazakh) : Ауыл шаруашылығы