The object of research, development or design (in Russian) : Объектами исследования являются: характеристики экзотических стабильных и радиоактивных ядер, аномальная пластичность реакторных высоколегированных сплавов, трековые детекторы, азимутально-быстротные события установки Адрон-44, влияние космических лучей на атмосферные явления, большие массивы данных, синтез сверхпроводящих соединений, кварк-глюонная плазма, взаимодействия релятивистских ядер, аксионная темная материя, космологические модели, высококвалифицированные молодые кадры.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Зерттеу объектілері экзотикалық тұрақты және радиоактивті ядролардың сипаттамалары, реакторлық жоғары қоспаланған қорытпалардың аномаль пластикалылығы, тректік детекторлар, Адрон-44 қондырғысының азимутты-шапшаң оқиғалары, ғарыш сәулелерінің атмосфералық құбылыстарға әсері, деректердің үлкен ауқымы, аса өткізгіш қосылыстардың синтезі, кварк-глюондық плазма, релятивистік ядролардың өзара әрекеттесуі, аксионды қараңғы материя, космологиялық модельдер, жоғары білікті жас кадрлар болып табылады.

Aim of work (in Russian) : Цель исследований – разработка новых экспериментальных и теоретических методик, программного обеспечения для получения новых констант по ядерной и радиационной физике, физике высоких энергий и космологии для развития конкурентных технологий в рамках реализации мероприятий Дорожной карты международного сотрудничества между Правительством Республики Казахстан и Европейским центром ядерных исследований, подготовка ядерно-компетентных кадров для Казахстана.

Aim of work (in Kazakh) : Зерттеу мақсаты - Қазақстан Республикасының Үкіметі мен Еуропалық ядролық зерттеулер орталығы арасындағы Халықаралық ынтымақтастық жол картасының іс-шараларын іске асыру шеңберінде бәсекеге қабілетті технологияларды дамыту үшін ядролық және радиациялық физика, жоғары энергиялар физикасы және космология бойынша жаңа константалар алу үшін жаңа эксперименттік және теориялық әдістемелерді, программалық жасақтаманы әзірлеу, Қазақстан үшін ядролық-құзыретті кадрлар даярлау.

Методы исследования (на русском) : Методы исследований: экспериментальные методики, теоретические подходы и модели; программное обеспечение для получения новых констант по ядерной и радиационной физике, физике высоких энергий (фазовые переходы кварк-глюонная плазма – адроны) и космологии (гравитация, темные материя и энергия); методы хранения и обработки больших массивов данных; методология подготовки высококвалифицированных кадров мирового уровня в области естественных наук.

Методы исследования (на казахском) : Зерттеу әдістері: эксперименттік әдістер, теориялық тәсілдер мен модельдер; ядролық және радиациялық физика, жоғары энергия физикасы (кварк-глюон плазмасы – адрондар фазалық ауысулары) және космология (гравитация, қараңғы материя мен энергия) бойынша жаңа тұрақтыларды алуға арналған бағдарламалық қамтамасыз ету; үлкен көлемдегі мәліметтерді сақтау және өңдеу әдістері; жаратылыстану ғылымдары саласында жоғары білікті әлемдік деңгейдегі кадрларды даярлау әдістемесі.

Obtained results and novelty (in Russian) : Результаты исследований и их новизна: получены новые экспериментальные и расчетные дифференциальные сечения реакций 13С(3Не,α)12С, 9Ве(13С,13С)9Ве); определено влияние параметров нейтронного облучения на формирование и развитие волны фазового превращения в аустенитных реакторных сталях; сопоставлены модели глубоких нейронных сетей для реконструкции событий по данным трековых детекторов ядерных экспериментов; оценены вклады потоков ионизирующих частиц в атмосферные процессы; разработаны алгоритмы распределенной обработки больших массивов данных для локального центра обработки данных; отработана новая методика получения покрытий для надежного синтеза сверхпроводящих интерметаллидов; определено дисперсионное соотношения для волн на границе кварк-глюонной плазмы; найдены критерии для оценки степени периферичности ядро-ядерного взаимодействия; смоделированы фазовые переходы кварков в адроны, далее смешанной кварковой и адронных фаз в кварк-глюонную плазму и, наконец, адронизацию последней; определены модели аксионов в качестве темной материи; получены граничные и асимптотические условия и найдены решения, описывающие доменные стенки, космические струны, кротовые норы, звезды; готовились компетентные молодые специалисты по ядерной и радиационной физике, физике высоких энергий и космологии.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Зерттеу нәтижелері және олардың жаңалығы: 13С(3Не,α)12С, 9Ве(13С,13С)9Ве) реакцияларының жаңа эксперименттік және есептік дифференциалды қималары алынды; аустениттік реакторлық болаттардағы фазалық түрлену толқынының қалыптасуына және дамуына нейтрондық сәулелендіру параметрлерінің әсері анықталды; ядролық эксперименттердің тректік детекторларының деректері бойынша оқиғаларды қайта құру үшін терең нейрондық желілердің модельдері салыстырылды; иондаушы бөлшектер ағындарының атмосфералық процестерге қосатын үлесі бағаланды; деректерді өңдеудің жергілікті орталығына арналған деректердің үлкен ауқымын үлестіріп өңдеу алгоритмдері әзірленді; аса өткізгіш интерметаллидтердің сенімді синтезі үшін жабындарды алудың жаңа әдістемесі пысықталды; кварк-глюонды плазманың шекарасындағы толқындардың дисперсиялық қатынасы анықталды; ядро-ядролық өзара әрекеттесудің перифериялық дәрежесін бағалау критерийлері табылды; кварктардың адрондарға, кейін аралас кварк және адрон фазаларының кварк-глюонды плазмаға фазалық ауысулары модельденді, сондай-ақ кварк-глюонды плазманың адронизациясы модельденді; қараңғы материя ретінде аксиондардың модельдері анықталды; шекаралық және асимптоталық жағдайлар алынып, домен қабырғаларын, ғарыштық жолдарды, үңгілерді, жұлдыздарды сипаттайтын шешімдер табылды; ядролық және радиациялық физика, жоғары энергиялар физикасы және космология жөніндегі білікті жас мамандар даярланды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Экономическая эффективность или значимость работы. Создаваемая база константного обеспечения позволяет расширить перечень технологий производства новых радиоизотопов для медицины и промышленности. Новые разработки по технологии ионно-плазменного формирования длинномерных сверхпроводящих покрытий на гибком носителе обеспечивают создание в Казахстане собственного производства востребованной в мире высокотехнологичной продукции. Исследования последствий воздействия потоков космических лучей на атмосферу нашей планеты позволят оценить их роль в наблюдаемом процессе глобального потепления на Земле. Новые разработки механизмов интеграции источников хранения и обработки больших массивов данных будут основой дальнейшего развития информационных технологий в Казахстане. Подготовленные высококвалифицированные кадры мирового уровня в области естественных наук.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Жұмыстың экономикалық тиімділігі немесе маңыздылығы. Құрылатын константалармен қамтамасыз ету базасы медицина мен өнеркәсіпке арналған жаңа радиоизотоптарды өндіру технологияларының тізбесін кеңейтуге мүмкіндік береді. Иілгіш тасымалдағыштағы ұзын өлшемді аса өткізгіш жабындарды ион-плазмалық қалыптастыру технологиясы жөніндегі жаңа әзірлемелер әлемде сұранысқа ие жоғары технологиялық өнім өндірісінің Қазақстанда құрылуын қамтамасыз етеді. Планетамыздың атмосферасына ғарыш сәулелері ағындарының әсер ету салдарын зерттеу олардың жер бетіндегі ғаламдық жылыну процесіндегі маңызын бағалауға мүмкіндік береді. Деректердің үлкен ауқымын сақтау және өңдеу көздерінің интеграциясы механизмдерінің жаңа әзірлемелері Қазақстанда ақпараттық технологияларды одан әрі дамытуға негіз болады. Жаратылыстану ғылымдары саласында әлемдік деңгейдегі біліктілігі жоғары кадрлар даярланды.

Level of implementation (in Russian) :

Level of implementation (in Kazakh) :

Efficiency (in Russian) :

Efficiency (in Kazakh) :

Field of application (in Russian) : Область применения: экспериментальная и теоретическая ядерная и радиационная физика, атомная энергетика, термоядерный синтез, космология, экология, технологии производства новых радиоизотопов для медицины и промышленности, обработка больших массивов данных для информационного обеспечения, промышленная технология формирования длинномерных сверхпроводящих лент, подготовка высококвалифицированных молодых кадров.

Field of application (in Kazakh) : Қолданылу саласы: эксперименттік және теориялық ядролық және радиациялық физика, атом энергетикасы, термоядролық синтез, космология, экология, медицина мен өнеркәсіпке арналған жаңа радиоизотоптарды өндіру технологиялары, ақпараттық қамтамасыз ету үшін деректердің үлкен ауқымын өңдеу, ұзын өлшемді аса өткізгіш таспаларды қалыптастырудың өнеркәсіптік технологиясы, жоғары білікті жас кадрларды даярлау.