Inventory number | IRN | Number of state registration |
---|---|---|
0220РК01164 | AP05134289-OT-20 | 0118РК00073 |
Document type | Terms of distribution | Availability of implementation |
Заключительный | Gratis | Number of implementation: 0 Not implemented |
Publications | ||
Native publications: 7 | ||
International publications: 1 | Publications Web of science: 0 | Publications Scopus: 0 |
Number of books | Appendicies | Sources |
1 | 11 | 30 |
Total number of pages | Patents | Illustrations |
214 | 0 | 1 |
Amount of funding | Code of the program | Table |
6234020 | AP05134289 | 1 |
Name of work | ||
Инновации в специальной лексике по геологии, геодезии, географии: унификация и лексикографирование | ||
Report title | ||
Type of work | Source of funding | The product offerred for implementation |
Fundamental | Материалы | |
Report authors | ||
Удербаев Алмас Жауынбаевич , Жаксыликова Куляй , Жонкешов Бауыржан Сейсенбекович , | ||
0
0
0
0
|
||
Customer | МНВО РК | |
Information on the executing organization | ||
Short name of the ministry (establishment) | МНВО РК | |
Full name of the service recipient | ||
Некоммерческое акционерное общество "Казахский Национальный Исследовательский технический университет имени К.И. Сатпаева" | ||
Abbreviated name of the service recipient | НАО «КазНИТУ им. К.И. Сатпаева» | |
Abstract | ||
Процесс систематизации, унификации и лексикографирования новых лексических единиц по геологии, геодезии, географии в казахских словарях. Қазақ сөздіктеріндегі геология, геодезия, география бойынша жаңа лексикалық бірліктерді жинақтап жүйелеу, біріздендіру және лексикографиялау үдерісі. Систематизация, унификация и лексикографирование новых лексических единиц по геологии, геодезии, географии в новых трудах казахской лексикографии в последующие годы, в текстах научно-технической литературы. Қазақ лексикографиясының жаңа өнімдеріндегі, ғылыми-техникалық әдебиеттер, оқулықтар мәтіндеріндегі геология, геодезия, география бойынша арнаулы жаңа лексикалық бірліктерді жинақтап жүйелеу, біріздендіру, лексикографиялау. В исследовании использованы описательные, сравнительные методы, определение, систематизация новой специальной лексики, анализы и пояснения, классификация, унификация дефиниций и др. Зерттеуде жаңа арнаулы лексиканы белгілеу, жүйелеу, классификациялау, дефиницияларды біріздендіру, салыстырмалы-салғастырмалы, лексикографиялық талдау т.б. әдістер қолданылды. Показаны способы перевода иностранных слов и терминов из лексикографических работ на национальный язык, их фонетическое усвоение, предложена эффективная лексикографическая модель с обозначением правил письма на латинской графике. Отобраны и проанализированы содержательные, структурные и др. особенности единиц, с наличием терминологического наполнения из материалов разговорной речи, диалектов, регионального языка, профессионального языка. На основе собранных материалов, результатов исследования подготовлен словарь новой специальной лексики в области геологии, геодезии, географии на буквы А-И, И-С, Т-Я. Выявлены принципы лексикографирования, языковые закономерности, являющиеся важными в процессе создания словаря новой специальной лексики казахского языка. Новизна работы – впервые унифицированы и лексикографированы инновации в специальной лексике по геологии, геодезии и географии. Лексикографиялық еңбектердегі шеттілдік сөздер мен терминдердің ұлт тіліне аударылу, фонетикалық игерілу жолдары көрсетілді, латын әліпбиімен жазу ережесін белгілеу арқылы лексикографиялық тиімді үлгісі ұсынылды. Сөйлеу тілі, жергілікті тіл, аймақтық тіл (қазақ тілінің алыс, жақын шетелдегі нұсқалары), кәсіби тіл үлгілерінен терминдік әлеуеті бар қолданыстар іріктеліп, мазмұндық, құрылымдық т.б. ерекшеліктері көрсетіліп, сараланды. Лексикографиялық тәжірибе, жинақталған материалдар, ізденіс нәтижелері негізінде А-И, И-С, Т-Я әріптері аралығында геология, геодезия, география салалары бойынша арнаулы жаңа лексиканың сөздігі дайындалды. Қазақ тіліндегі жаңа сөздер сөздігін түзу барысында маңызды болып табылатын тілдік заңдылықтар, лексикографиялау принциптері айқындалды. Жұмыстың жаңалығы – алғаш рет геология, геодезия және география салалары бойынша арнаулы лексикадағы инновациялар біріздендіріліп, лексикографияланды. Экономическая эффективность или значимость работы. В результате работы данного этапа проекта впервые из лексикографических трудах были переведены в национальный язык некоторые иноязычные слова и термины по геологии, геодезии и географии, показаны пути их фонетического освоения, предложена эффективная лексикографическая модель с обозначением правил написания на латыни, которой можно руководствоваться при разработке традиционных и он-лайн словаря с использованием новейших цифровых технологий. Материалы монографии, разработанной на основе систематизации материалов, связанных со специфическими проблемами лексикографии, имеющих терминалогический потенциал и отобранных из профессионального языка, диалектов, регионального языка, можно использовать для историко-лингвистических исследований, при ведении лекций по дисциплинам «Лексикография», «Лексикология», «Социальная лингвистика», «Терминология», «Словообразование» и др. Экономикалық тиімділік немесе жұмыстың маңыздылығы. Жобаның осы кезеңіндегі жұмыс нәтижесінде лексикографиялық еңбектердегі геология, геодезия, география салалары бойынша шеттілдік сөздер мен терминдерді ұлт тіліне аудару, олардың фонетикалық игерілу жолдарын көрсету, латын әліпбиімен жазу ережесін белгілеу арқылы ұсынылған лексикографиялық тиімді үлгісін кейінгі жарық көретін дәстүрлі және сандық технологиялар арқылы он-лайн сөздіктерді дайындауда басшылыққа алуға болады. Сөйлеу тілі, жергілікті тіл, аймақтық тіл, кәсіби тіл үлгілерінен терминдік әлеуеті бар қолданыстарды іріктеу, мазмұндық, құрылымдық ерекшеліктерін көрсетіп, саралау, лексикографиялаудың өзіндік мәселелеріне байланысты жинақталған материалдарды жүйелеу негізінде дайындалған монографиялық еңбекті тарихи-лингвистикалық зерттеулерге, жоғары оқу орындарында «Лексикография», «Лексикология», «Әлеуметтік лингвистика», «Терминология», «Сөзжасам» және тағы басқа пәндер бойынша дәрістер оқуда пайдалануға болады. Рекомендации по внедрению результатов НИР или итоги внедрения. Результаты работы в целях совершенствования цифровых образовательных ресурсов могут быть использованы в разработке отраслевых, переводческих он-лайн словарей, лексикографо-терминологических исследованиях, на лекционных, практических занятиях. Зерттеу нәтижелерін сандық білім беру ресурстарын жетілдіру мақсатында терминологиялық, аударма, түсіндірме он-лайн сөздіктерді дайындауда, лексикографиялық-терминологиялық зерттеулерде, дәрістік, практикалық сабақтарға енгізуге болады. Словарь специальной лексики по геологии, геодезии, географии, опубликованный на основе лексикографического опыта, собранных материалов, в перспективе способствует составлению на основе латинской графике качественных словарей, также может служить примером для будущих лексикологических, лексикографических исследований и конкурировать с другими словарями. Лексикографиялық тәжірибе, жинақталған материалдар, ізденіс нәтижелері негізінде геология, геодезия, география салалары бойынша жарық көрген арнаулы лексика сөздігі келешекте латын негізде жарық көретін сөздіктердің сапалы болуына мүмкіндік туғызады, болашақ лексикологиялық, лексикографиялық ізденістерге үлгі болып, басқа да сөздіктермен бәсекелесе алады. Область применения. Система образования. Организации и учреждения. Қолданылу саласы. Білім беру жүйесі. Ұйымдар және мекемелер. |
||
UDC indices | ||
811.512.122; 81.366; 81.373 | ||
International classifier codes | ||
16.21.47; 16.21.65; | ||
Readiness of the development for implementation | ||
Key words in Russian | ||
лексические инноваций геология геодезия география; унификация систематизация терминология словарь; лексикография техническая отрасль отбор; профессиональные слова специальная лексика; новые слова употребления; | ||
Key words in Kazakh | ||
лексикалық инновациялар геология геодезия география; біріздендіру жүйелеу терминология сөздік; лексикография техникалық сала сұрыптау; кәсіби сөздер арнайы лексика; жаңа сөздер қолданыстар; | ||
Head of the organization | Сыздыков Аскар Хамзаевич | кандидат технических наук / профессор |
Head of work | Удербаев Алмас Жауынбаевич | Кандидат филологических наук / ведущий научный сотрудник |
Native executive in charge | Жаксыликова Куляй | профессор |