The object of research, development or design (in Russian) : Объектами исследования являются биологически активные вещества растительного происхождения, а именно эфирные масла, выделенные современными методами.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Зерттеу нысандары өсімдік тектес биологиялық белсенді заттар, атап айтқанда заманауи әдістермен бөліп алынған эфир майлары болып табылады.

Aim of work (in Russian) : Цель работы – разработка эффективных методов выделения и идентификации новых биологически активных соединений из эфирных масел растений.

Aim of work (in Kazakh) : Жұмыстың мақсаты – өсімдіктердің эфир майларынан жаңа биологиялық белсенді қосылыстарды бөліп алу мен сәйкестендірудің тиімді әдістерін жасау.

Методы исследования (на русском) : Методы исследования и аппаратура: гидродистилляция на аппарате Клевенджера, микроволновая, ультразвуковая и углекислотная экстракция, микропаровая дистилляция с твердофазовой микроэкстракцией, ускоренная экстракция растворителями под давлением, газовая хроматография с пламенно-ионизационным детектором в комбинации масс-спектрометрией, спектроскопия ядерного магнитного резонанса 1Н и 13С, УФ-, ИК-спектроскопия.

Методы исследования (на казахском) : Зерттеу әдістері және аппаратура: Клевенджер аппаратында гидродистилляциялау, қысқа толқынды, ультрадыбыстық және көмірқышқылды экстракция, қатты фазалы микроэкстракциямен микробулы дистилляциялау, қысым астында еріткіштермен жедел экстракциялау, масс-спектрометриямен комбинациядағы жалынды-ионизациялық детекторы бар газды хроматография, 1Н және 13С ядролық магниттік резонанс спектроскопиясы, УК-, ИҚ-спектроскопия.

Obtained results and novelty (in Russian) : Полученные результаты и новизна: Впервые выделены эфирные масла из культивируемого и дикорастущего сырья современными инновационными методами (MV-10 ASFE System, Accelerated Solvent Extraction (ASE), MSD-SPME), а также углекислотной, ускоренной микроволновой и ультразвуковой экстракцией. Изучен качественный состав и количественное содержание компонентов в образцах эфирных масел 33 видов растений. При этом с использованием современных методов газовой хроматографии с пламенно-ионизационным детектором в комбинации с масс-спектрометрией в изученных эфирных маслах обнаружены 2270 компонентов, из них идентифицированы 1571 соединений. Методом ректификации эфирных масел Ligularia heterophylla Rupr., Origanum vulgare L. и Thymus мarschallianus Willd. с последующей хроматографической очисткой выделен сесквитерпеновый лактон, также монотерпеноиды тимол и карвакрол. Из эфирного масла Ferula foetida Linn. выделены и идентифицированы 2,3,4,5-тетраметилтиофен и гвайол. Впервые синтезированы новые сложные эфиры оксима L-ментона: ацетил оксим L-ментона, пропионил оксим L-ментона и бутирил оксим L-ментона. Выделенные эфирные масла изучены на антимикробную, противовоспалительную, антигрибковую, антиоксидантную активности и на модели болезни Альцгеймера.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Алынған нәтижелері мен жаңалығы: Алғаш рет заманауи инновациялық әдістермен (MV-10 ASFE System, Accelerated Solvent Extraction (ASE), MSD-SPME), сондай-ақ көмірқышқылды, жеделдетілген қысқа толқынды және ультрадыбыстық экстракциямен дақылда және жабайы өсетін шикізаттан эфир майлары бөліп алынды. 33 өсімдік түрінің эфир майларының үлгілеріндегі компоненттердің сапалық құрамы мен сандық мөлшері зерттелді. Бұл ретте масс-спектрометриямен комбинациядағы жалынды-ионизациялық детекторы бар газды хроматографияның заманауи әдістерін пайдалана отырып, зерттелген эфир майларында 2270 компонент табылды, олардың ішінен 1571 қосылыс сәйкестендірілді. Ligularia heterophylla Rupr., Origanum vulgare L., Thymus marschallianus Willd. эфир майларын ректификациялау әдісімен және хроматографиялық тазарту арқылы сесквитерпенді лактон, сондай-ақ тимол мен карвакрол монотерпеноидтар бөліп алынды. Ferula foetida Linn. эфир майынан 2,3,4,5-тетраметилтиофен және гвайол бөліп алынды және сәйкестендірілді. Алғаш рет L-ментон оксимінің жаңа күрделі эфирлері синтезделді: L-ментон ацетил оксимі, L-ментон пропионил оксимі және L-ментон бутирил оксимі. Алынған эфир майлары микробқа, қабынуға, зеңге қарсы, антиоксиданттық белсенділік тұрғысынан және Альцгеймер ауруының моделінде зерттелді.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Основные конструктивные и технико-экономические показатели: впервые эффективными методами выделены и изучены эфирные масла 33 видов растений. В результате биоскрининга выделенные эфирные масла антимикробную, противовоспалительную, антигрибковую, антиоксидантную активности и на модели болезни Альцгеймера.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Негізгі конструктивтік және технико-экономикалық көрсеткіштер: алғаш рет 33 өсімдік түрінің эфир майлары тиімді бөліп алу әдістерді пайдалана отырып зерттелді. Биоскрининг нәтижесінде, бөлініп алынған эфир майлары микробқа, қабынуға, зеңге қарсы, антиоксиданттық белсенділік тұрғысынан және Альцгеймер ауруының моделінде зерттелді.

Level of implementation (in Russian) :

Level of implementation (in Kazakh) :

Efficiency (in Russian) :

Efficiency (in Kazakh) :

Field of application (in Russian) : Область применения: биоорганическая химия, фармакология, фармацевтическое производство.

Field of application (in Kazakh) : Қолдану саласы: биоорганикалық химия, фармакология, фармацевтикалық өндіріс.