The object of research, development or design (in Russian) : Объектом исследования являются приземный воздушный слой над г.Алматы и области.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Зерттеу объектісі Алматы қаласы мен облыстың үстіндегі беттік ауа қабаты.

Aim of work (in Russian) : Создание системы мониторинга за климатическим и экологическим состоянием окружающей среды с использованием мобильных и стационарных датчиков для сбора информации. Климатический и экологический мониторинг, а также служба сбора данных, имеющих отношение к изменениям и колебаниям климата, требуют использования и развития новейших технических средств наблюдений, особенно дистанционных (в том числе с использованием радиолокаторов и лазерной техники), мобильных и автоматизированных систем обработки данных.

Aim of work (in Kazakh) : Жұмыстың мақсаты ақпарат жинау үшін жылжымалы және стационарлық датчиктерді пайдалана отырып, қоршаған ортаның климаты мен экологиялық жай-күйін бақылау жүйесін құру болып табылады. Климаттық және экологиялық мониторинг, сондай-ақ климаттың өзгеруімен және ауытқулармен байланысты деректерді жинау жөніндегі қызметтер бақылаудың жаңа әдістерін, әсіресе қашықтықтан (радиолокациялық және лазерлік технологияларды қоса алғанда), деректерді өңдеудің ұтқыр және автоматтандырылған жүйелерін қолдануды және дамытуды талап етеді.

Методы исследования (на русском) : Гибкие методологии разработки программного обеспечения, методы системного анализа, компьютерного моделирования, объектно-ориентированного проектирования программных систем, обработки данных, сбор, систематизация данных о загрязнении воздушного бассейна города Алматы основными загрязняющими веществами, методы добычи и обработки больших данных(BigData).

Методы исследования (на казахском) : Бағдарламалық қамтамасыз етуді әзірлеудің икемді әдістері, жүйелік талдау әдістері, компьютерлік модельдеу, объектіге бағытталған бағдарламалық жүйелерді жобалау, деректерді өңдеу, деректерді жинау, Алматы қаласының атмосфералық ауасының ластануының негізгі ластаушы заттарының деректерін басқару, тау-кен өндіру және үлкен деректерді өңдеудің әдістері (BigData).

Obtained results and novelty (in Russian) : Разработан интеллектуальный робот, который снимает информации об изменениях окружающей среды по расписанию за заданный период и сохраняет их в хранилище данных. Разработаны интерактивные карты для визуализации изменений окружающей среды, климатических и экологических изменений приземного слоя атмосферы. Разработан прототип программно-аппаратного комплекса для снятия и преобразования данных, полученных со стационарных и передвижных датчиков. Разработана ИС «Мониторинг атмосферы», производящая расчет концентрации загрязняющих веществ в атмосфере города, поступающих от стационарных источников загрязнения, а также расчет комплексного индекса загрязнения атмосферы.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Осы кезеңге арналған кесте бойынша экологиялық өзгерістер туралы ақпаратты түсіріп, оларды деректер қорында сақтайтын интеллектуалды робот әзірленді. Қоршаған ортаның өзгеруін, жер беті атмосферасындағы климаттық және экологиялық өзгерістерді көзбен шолу үшін интерактивті карталар әзірленді. Стационарлық және жылжымалы датчиктерден алынған деректерді жою және түрлендіру үшін бағдарламалық-аппараттық кешеннің тәжірибелік үлгісі әзірленді. Стационарлық ластау көздерінен таратылатын қала атмосферасында ластаушы заттардың шоғырлануын есептеуді, сондай-ақ атмосфералық ауаның ластануының кешенді индексін есептеуді жүргізетін «Атмосфералық мониторинг» АЖ әзірленді.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Построен прототип системы контроля за климатическим и экологическим состоянием окружающей среды. Результаты исследования позволили визуализировать данные по метео- и экологическим прогнозам, повысили достоверность получаемой информации за счет применения новых методов и устройств сбора, передачи и обработки данных.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Қоршаған ортаның климаттық және экологиялық жай-күйiн бақылау жүйесiнiң прототипі әзiрлендi. Зерттеу нәтижелері ауа райы және экологиялық болжамдар туралы деректерді көзбен шолып, деректерді жинаудың, таратудың және өңдеудің жаңа әдістері мен құрылғыларын пайдалану арқылы алынған ақпараттың сенімділігін арттыруға мүмкіндік берді.

Level of implementation (in Russian) : Степень внедрения –результаты проекта внедрены в учебный процесс по следующим кафедрам: Радиотехника, Электроника и телекоммуникации, Компьютерная инженерия и Информационная Безопасность (ПРИЛОЖЕНИЕ В), а так же получено свидетельство о внесении сведений в государственный реестр прав на объекты, охраняемые авторским правом 12365 Программно-аппаратный комплекс для анализа и мониторинга климатических и экологических изменений окружающей среды // К.С. Дуйсебекова: опубл. 06.10.2020 (ПРИЛОЖЕНИЕ Д). Получен отзыв от Института Космической Техники и технологий АО «Национальный Центр Космических Исследований и Технологий» МЦРИАП РК на разработанный Программно-аппаратный комплекс, с удовлетворительной оценкой (ПРИЛОЖЕНИЕ Г).

Level of implementation (in Kazakh) : Іске асыру дәрежесі – жобаның нәтижелері мынадай кафедралар үшін оқу процесінде іске асырылды: Радиотехника, электроника және телекоммуникациялар, компьютерлік инженерлік-ақпараттық қауіпсіздік, сондай-ақ №12365 Қоршаған ортаның климаты мен қоршаған ортаның өзгеруін талдау және бақылау жөніндегі бағдарламалық-аппараттық кешеннің авторлық құқықтардың мемлекеттік тізіліміне енгізу туралы сертификат алды/ К.С. Дүйсебекова: 06.10.2020 ж. ҚР ИДМ «Ұлттық ғарыштық зерттеулер мен технологиялар орталығы» АҚ Ғарыштық техника және технологиялар институтынан қанағаттанарлық бағасы бар әзірленген бағдарламалық-аппараттық кешен бойынша шолу алынды.

Efficiency (in Russian) : Эффективность разработанного программно-аппаратного комплекса определяется оперативным снятием и преобразованием данных, полученных со стационарных и передвижных датчиков, на основании которых создаются прогнозы о концентрации загрязняющих веществ в атмосфере города и области.

Efficiency (in Kazakh) : Әзiрленген бағдарламалық-аппараттық кешеннiң тиiмдiлiгi қала мен облыс атмосферасында ластаушы заттардың шоғырлануы бойынша болжамдар жасайтын стационарлық және жылжымалы датчиктерден алынған деректердi жедел алу және өндеу арқылы шешімдер қабылдаумен айқындалады.

Field of application (in Russian) : Анализируя полученные данные, можно строить прогнозы на ближайшее время, а также принимать экологически важные решения для улучшения состояния атмосферы.

Field of application (in Kazakh) : Деректерді талдай отырып, тез арада болжам жасауға, сондай-ақ атмосфераның жай-күйін жақсарту бойынша экологиялық маңызды шешімдер қабылдауға болады.