The object of research, development or design (in Russian) : Объектом исследования являются ценосферы – зола уноса ТЭЦ, сорбент ядерных отходов, катализаторы промышленно важных процессов

The object of research, development or design (in Kazakh) : Зерттеудің нысаны – ЖЭО-нан шыққан күл қоламтасы, ядролық қалдықтардың сорбенті, өнеркәсіптік маңызды процестердің катализаторлары

Aim of work (in Russian) : Разработка технологий комплексной переработки золы уноса тепловых электростанций для получения новых композиционных материалов многоцелевого назначения. Разработка процессов механоактивации, микроволнового облучения исходного сырья для повышения эффективности и экономичности экологически чистых технологий получения целевых промышленно значимых товарных продуктов из техногенных отходов ТЭС для покрытия дефицита внутреннего и внешнего рынков, что приведёт к повышению экспортного потенциала страны

Aim of work (in Kazakh) : Көп мақсатта қолданылатын жаңа композициялық материалдар алу үшін жылу электр станцияларының күл қоламтасын кешенді өңдеу технологиясын жасау. Ішкі және сыртқы нарықтардағы жетіспеушілікті жою үшін жылу электр станцияларының техногендік қалдықтарынан мақсатты өнеркәсіптік маңызды тауарлық өнімдер алудың экологиялық таза технологияларының тиімділігін жоғарлату және экономикалық тиімділігін арттыру үшін бастапқы шикізатты механикалық активациялау, микротолқынды сәулелену процестерін жасау, бұл еліміздің экспорттық әлеуетін арттыруға әкеледі

Методы исследования (на русском) : Для проведения магнитных измерений использовали вибрационный магнитометр Гистерезисограф АМН-500 (Италия), электронно-микроскопические исследования), фазовый состав контролировали с помощью рентгенофазового анализа на рентгеновском дифрактометре Дрон-0,5, химический состав поверхности катализаторов исследовали на рентгеновском фотоэлектронном спектрометре, изучение химического состава поверхности проведено на Оже-спектрометре рН1-590. Физико-химические особенности магнитных полимерных композитов изучали с помощью современных методов анализа, таких как: ИК-, УФ-спектроскопии, потенциометрии, сканирующие электронной микроскопии (СЭМ), вискозиметрии, термогравиметрии, просвечивающей электронной микроскопии (ПЭМ), флуоресценции

Методы исследования (на казахском) : Магниттік өлшеулер үшін Гистерезисограф АМН-500 (Италия) вибрациондық магнитометрі қолданылды, электронды микроскопиялық зерттеулер жүргізілді, фазалық құрамы рентгендік фаза талдауы арқылы Дрон-0,5 рентгендік дифрактометрінде бақыланды, катализаторлар бетінің химиялық құрамы рентгендік фотоэлектрондық спектрометрінде зерттелді және рН1-590 Оже-спектрометрінде беттің химиялық құрамын зерттеу орындалды. 1H ЯМР-спектроскопия, гель өткізгішті хроматография (ГӨХ), ИҚ-, УК-спектроскопия, потенциометрия, сканерлеу электрондық микроскопия (СЭM), термогравиметрия, трансмиссиялық электронды микроскопия (TEM), флуоресценция сияқты заманауи талдау әдістері арқылы магнитті полимерлік композиттердің физика-химиялық ерекшеліктері зерттеленді

Obtained results and novelty (in Russian) : Разработана технология приготовления и использования микросферических магнитоуправляемых алюмосиликатных материалов на основе ценосфер энергетических зол для иммобилизации, отверждения и нейтрализации радиоактивных отходов. Проведены испытания разработанных композитов для иммобилизации, отверждения и нейтрализации РАО на пилотном стенде на радиохимическом предприятии. Разработаны технологии приготовления модифицированных наноразмерных магнитоуправляемых катализаторов на базе стабильных составов ценосфер с получением катализаторов крекинга мазута, окисления метанола, окислительного превращения метана, получения олефинов из газообразного и жидкого сырья, окисления фенола и его производных. С помощью современных методов исследования: ИК-, УФ-, ЭПР, мессбауэровской спектроскопии, БЭТ, элементного анализа изучены морфология, структура, состав, удельная поверхность, магнитные свойства разработанных катализаторов. Для получения узких фракций ценосфер разработана установка гидродинамического разделения периодического действия. С помощью магнитометра изучены магнитные свойства полученных композитов в магнитном поле и без него. Новизна программы: разработан единый методологический подход к созданию на основе полых алюмосиликатных микросфер (ценосфер) с определённым отношением SiO2/Al2O3 микросферических сорбентов-прекурсоров минералоподобных форм иммобилизации радионуклидов цезия и америция с возможностью кристаллизации фаз выбранного структурного типа

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Радиоактивті қалдықтарды иммобилизациялау, қатаю және бейтараптандыру үшін энергетикалық күл ценосфералары негізінде микросфералық магнитті басқарылатын алюмосиликатты материалдарды дайындау және пайдалану технологиясы жасалды. Радиохимиялық кәсіпорындағы пилоттық стендте РАҚ иммобилизациялау, қатаю және бейтараптандыру үшін әзірленген композиттерді сынау жүргізілді. Мазуттың крекинг катализаторларын, метанолдың тотығуын, метанның тотықтығуын, газ және сұйық шикізаттан олефиндер алуды, фенолды және оның туындыларын тотықтыра отырып, ценосфералардың тұрақты құрамы негізінде модификацияланған наноөлшемді магнитті басқарылатын катализаторларды дайындау технологиялары әзірленді. Зерттеудің заманауи әдістерінің көмегімен: ИҚ-, УК-, ЭПР, Мессбауэр спектроскопиясы, БЭТ, элементтік талдау, алынған катализаторлардың морфологиясы, құрылымы, құрамы, нақты беті, магниттік қасиеттері зерттелді. Ценосфералардың тар фракцияларын алу үшін периодтық әрекеттің гидродинамикалық бөлу қондырғысы жасалды. Магнитометрдің көмегімен алынған композиттердің магниттік қасиеттері магнит өрісінде және онсыз зерттеледі. Бағдарламаның жаңалығы: SiO2/Al2O3 микросфералық сорбенттер-прекурсорлардың белгілі бір қатынасы бар қуыс алюмосиликатты микросфералар (ценосфералар) негізінде цезий және америций радионуклидтерін иммобилизациялаудың минералға ұқсас нысандарын, таңдалған құрылымдық типтегі фазаларды кристалдау мүмкіндігімен жасауға бірыңғай әдіснамалық тәсіл әзірленді

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Отметим, что полученные результаты окажут существенное влияние на развитие науки и технологий в Казахстане, поскольку получены новые модифицированные каталитические материалы на основе наногибридных магнитных композитов с высокой эффективностью. Экономический эффект от использования полученных разработок будет достаточно высоким, так как в результате получения новых магнитных композитных материалов будет значительно увеличена эффективность выхода вторичной продукции, улучшена экологическая обстановка (за счёт более эффективной каталитической активности, а также за счёт использования техногенных отходов (зола уноса ТЭЦ)). Согласно технико-экономическим расчётам, при создании установки при одной ТЭЦ с объёмом производства алюмосиликатных микросфер в 2000 т в год суммарные выгоды для экономики могут составить 250-375 млн. тенге в год в зависимости от её регионального расположения

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Алынған нәтижелер Қазақстандағы ғылым мен техниканың дамуына елеулі әсер ететіндігін атап өткен жөн, өйткені тиімділігі жоғары наногибридті магниттік композиттер негізінде жаңа түрлендірілген каталитикалық материалдар алынды. Алынған нәтижелерді пайдаланудан экономикалық тиімділік өте жоғары болады, өйткені жаңа магнитті композитті материалдарды алу нәтижесінде қосалқы өнімдердің өнімділігі едәуір артады, экологиялық жағдай жақсарады (каталитикалық белсенділіктің тиімділігінен, сондай-ақ, техногенді қалдықтарды пайдалану арқылы (ЖЭС күл қоламтасын). Техникалық және экономикалық есептеулерге сәйкес жылына 2000 тонна алюмосиликатты микросфералар өндіретін бір ЖЭС-да құрылғы құрған кезде, экономиканың жалпы пайдасы оның аймақтық орналасуына байланысты жылына 250-375 млн. теңгеге жетуі мүмкін

Level of implementation (in Russian) :

Level of implementation (in Kazakh) :

Efficiency (in Russian) :

Efficiency (in Kazakh) :

Field of application (in Russian) : Использование полученных результатов может оказать существенное влияние на развитие науки и технологий в области получения новых дешевых высокоэффективных катализаторов для их использования в области радиохимической и нефтехимической промышленности.

Field of application (in Kazakh) : Алынған нәтижелерді пайдалану радиохимиялық және мұнай-химиялық өнеркәсіп саласында пайдалану үшін жаңа арзан тиімділігі жоғары катализаторларды алу саласындағы ғылым мен технологиялардың дамуына елеулі әсер етуі мүмкін.