The object of research, development or design (in Russian) : Область исследования – «Средневековые торткули Шуйской долины (топография, стратиграфия, хронология)»

The object of research, development or design (in Kazakh) : Зерттеу нысаны – «Шу өңіріндегі ортағасырлық төрткүлдер (топографиясы, стратиграфиясы, хронологиясы)»

Aim of work (in Russian) : Цель работы - определить хронологию, стратиграфию, топографию торткулей по результатам полевых исследовательских работ, по архивным материалам и опубликованным данным о средневековых торткулях Шуйской долины. Проведение разведок, раскопочных работ и закладывание шурфов, траншей. По собранным материалам сформировать базу данных особенностей по расположению, структуры и строению, по культурного слоя и толщине стен, хронологию, функциональные особенности торткулей.

Aim of work (in Kazakh) : Жұмыстың мақсаты Шу өңіріндегі ортағасырлық төрткүлдер туралы жарияланған мәліметтер мен архив материалдары және далалық зерттеу жұмыстарында алынған нәтижелер бойынша төрткүлдердің топографиясын, стратиграфиясын, хронологиясын анықтау. Барлау, іздестіру, шурф, траншея, қазба жұмыстарын жүргізу. Алынған материалдар арқылы өңірдегі төрткүлдердің орналасу ерекшелігі, құрылысы мен құрылымы, мәдени қабаты мен қабырғасының қалыңдығы, өмір сүрген уақыты, атқарған қызметі туралы мәліметтер базасын қалыптастыру.

Методы исследования (на русском) : Методика проведённых работ. В ходе поисков и разведки были определены историческая топография, особенности расположения, нынешнее состояние торткулей, сделан снимок торткули с квадрокоптера, собраны археологические подъемные материалы, и проведен междисциплинарный и сравнительный анализ. Были заложены шурфы на культурных слоях средневековых торткулях Шыгыс Жинишке, Кенес, Коскудык, Жазық, Ынталы, Кумозек, Аккайнар, Маханды, на оборонительных стенах проведены разрез-траншеи на торткулях Ыстобе, Саргау, Докей, Талдыбулак, Какпатас, на памятниках Жазык и Коскудык были проведены раскопки на месте ворот, на торткуле Маханды проведены раскопки в внутренней застройки. Заложены шурфы и траншеи на торткули расположенных на территории средневекового городища Актобе.

Методы исследования (на казахском) : Жұмысты жүргізуде қолданылған әдістер. Барлау, іздестіру барысында төрткүлдердің тарихи-топографиясы, орналасу ерекшеліктері, , жалпы бүгінгі күнгі жай-күйі анықталып, квадрокоптер арқылы әуеден суреті алынып, үстіндегі археологиялық материалдар жиналып, оларға салыстырмалы және пәнаралық талдау әдістері жүргізілді. Қазба жұмыстары бойынша ортасында мәдени қабаты бар ортағасырлық Шығыс Жіңішке, Кеңес, Қосқұдық, Жазық, Ынталы, Құмөзек, Аққайнар, Маханды төрткүлдеріне шурф салынса, Ыстөбе, Сарғау, Дөкей, Талдыбұлақ, Танабай, Қақпатас, төрткүлдерінің қорғаныс қабырғасына траншея-кесік, Жазық пен Қосқұдық ескерткіштерінің қақпа орындарына, Маханды төрткүлінің ішкі құрылысы орнына қазба жұмыстары жүргізілді. Ортағасырлық Ақтөбе қаласы аумағындағы төрткүлдерге де шурф және траншея жұмыстары жүргізілді.

Obtained results and novelty (in Russian) : Результаты и новизна работы. Масштабные археологические исследования торткулей проводятся впервые. Определена стратиграфия и топография торткулей по поиску-разведке, шурфу, траншее, раскопкам. Определена хронология по собранным материалам. Сделаны выводы о связях средневековых торткулей по функции по месту расположения и особенности расположения в данной долине. Проведенные археологические исследования и накопившийся богатый архивный материал показал, что в долине реки Шу в период средневековья торткули появились в результате политико-экономических ситуаций.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Жұмыстың нәтижесі мен жаңалығы. Төрткүлдерді археологиялық тұрғыдан жан-жақты зерттеу арнайы тақырып болып отыр. Барлау-іздестіру, шурф, траншея, қазба жұмыстары бойынша төрткүлдердің стратиграфиясы мен топографиясы анықталды. Алынған материалдар бойынша хронологиясы анықталды. Өңірдегі ортағасырлық төрткүлдердің орналасқан жері мен орналасу ерекшеліктері атқарған қызметіне байланыстылығы туралы тұжырымдар жасалды. Жүргізілген археологиялық зерттеулер мен қордаланған бай материалдар Шу өңірінде орта ғасырларда төрткүлдер саяси-экономиялық жағдайда пайда болғандығын көрсетті.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Выявленные торткули можно превратить в туристическое место и музеи под открытым небом. С экономической стороны во время сезонных работ местные жители были обеспечены работой.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Ашылған төрткүлдерді туристік орындарға және ашық аспан астындағы музейлерге айналдыруға болады. Экономикалық жағынан жергілікті тұрғындар маусымдық жұмыстар барысында жұмыспен қамтамасыз етілді.

Level of implementation (in Russian) : Результаты изучения средневековых торткулей Шуйского долина позволили глубже понять городскую культуру региона.

Level of implementation (in Kazakh) : Шу өңірінің орта ғасырлардағы төрткүлдерді зерттеу нәтижелері өңірдегі қалалық мәдениетті тереңірек түсінуге мүмкіндік берді.

Efficiency (in Russian) :

Efficiency (in Kazakh) :

Field of application (in Russian) : Полученные результаты будут применены в написании визуальных трудов, учебных и наглядных пособий для ВУЗов.

Field of application (in Kazakh) : Алынған нәтижелер, ғылыми еңбектер, ЖОО-ның оқу және көрнекілік құралдарын жазуға қолданылады.