The object of research, development or design (in Russian) : Субтропические растения привлеченные семенами и живыми растениями из различных географических точек из субтропических районов Кавказа, Южного берега Крыма, Черноморского побережья и южных регионов Казахстана и виды природный флоры собраные во время экспедиции из флористических районови врегионах Западного Казахстана: Мангышлакский,Устюртский, Прикаспийский, Эмбинский Букеевский.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Тұқымдар мен тірі өсімдіктер Кавказдың субтропикалық аймақтарынан, Қырымның оңтүстік жағалауынан, Қара теңіз жағалауынан және Қазақстанның оңтүстік аймақтарынан тартылған субтропикалық өсімдіктер және экспедиция кезінде Батыс Қазақстанның флористикалық облыстары мен аймақтарынан жиналған табиғи флора түрлері: Мангышлак, Үстірт, Каспий, Ембі Бөкеевский.

Aim of work (in Russian) : Разработка научных основ интродукционной мобилизации субтропических культур и повышения эффективности использования виды растений на основе применения компьютерно-информационных, молекулярно-генетических и микроклональных технологий в экстрааридных условиях Мангистау.

Aim of work (in Kazakh) : Маңғыстаудың экстрааридті жағдайында субтропикалық өсімдіктерді интродукциялық шоғырландыру мен өсімдіктерді сақтаудың компьютерлік-ақпараттық, молекулярлық-генетикалық және микроклональдық технологияларды қолдану негізінде табиғи және культигендік флораны пайдаланудың тиімділігін арттырудың ғылыми негіздемесін әзірлеу.

Методы исследования (на русском) : Метод родовых комплексов Ф.Н. Русанова и комплексной эколого-биологической оценки растений. Подбор ассортимента перспективных растений по программе «DInCeR». Сравнительная оценка декоративности и разработка рекомендаций по программе «PLANT-EST-KZ». Классическая схема микроклонального размножения (активация различных меристем растения) и индукции адвентивных почек тканями экспланта. Статистическая обработка материала по методике Г.Ф.Лакина по программе StatgraphicsCenturionXV.I.

Методы исследования (на казахском) : Ф. Н. Русанова туыс әдісінің және кешенді экологиялық-биологиялық бағалауды. Өсімдіктердің перспективті алуан түрін таңдауда «DInCeR» программасы қолданылады. Декоративтілігін салыстырмалы бағалауда және ұсыныстар әзірлеу "PLANT-EST-KZ" программасын қолдана. Микроклональды көбеюде өсімдіктердің түрлі меристеміне және экспланта тікелей ткандарында адвентивных бүйрек индукция. Зерттеу материалдарын статистикалық өңдеу Г.Ф. Лакин әдісімен,Statgraphics CenturionXV.I.бағдарламасын қолдана.

Obtained results and novelty (in Russian) : В отчетный период для интродукционного изучения привлечено 56 видов субтропических растений, 30 видов природной флоры, 21 сорт ирисов, 8 сортов пионов, 17 сортов хризантем, 5 сортов лилейника. В семенной банк заложены на хранение 26 видов растений природной флоры и 105 видов культурной флоры, сделано описание морфо-весовых показателей. Продолжены работы по отбору и оценке перспективных (ценных) генотипов с использованием методов молекулярного маркирования; установлены четыре наиболее информативные молекулярные маркеры PMGC2060, WPMS14 и PMGC2852 для генотипирования семейств Сосновые, Сапиндовые, Барбарисовые и Березовые. Разработана технология микроклонального размножения, создана коллекция клонов редких и эндемичных видов растений in vitro для 27 таксонов. Начаты работы по оптимизации условий длительного депонирования культур in vitro при использовании пониженных температур культивирования.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Есеп беру жылында интродукциялық зерттеуге субтропикалық өсімдіктердің 65 түрі, табиғи флорадан 130 түр, 146 сұрып қызғалдақ, 114 сұрып құртқашаш, 44сұрып таушымылдық, 57 сұрып бақытгүл, 36 сұрып лалагүл тартылды. Тұқымдық банкке табиғи флораның 26 түрі мен мәдени флораның 106 түрі сақтауға салынды,морфологиялық және салмақтық көрсеткіштернің сипаттамасы жасалды. Молекулалық таңбалау әдістерін пайдалана отырып перспективалы (құнды) генотиптерді іріктеу және бағалау бойынша жұмыстары 45 өсімдік түріне жүргізілді; қарағай,сапинды,бөріқарақат және қайың тұқымдастарының түрлерін генотиптеу үшін PMGC2060, WPMS14 және PMGC2852 сияқты төрт неғұрлым ақпараттық молекулалық маркерлер орнатылды.Микроклональды көбею технологиясы 45 түрге, оның ішінде 8 сирек және жоғалып кетуге айналған түрлерге жасалынды, 27 таксонға in vitro өсімдіктердің сирек және эндемикалық түрлерінің клондарының коллекциясы жасалды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Для формирования электронных баз данных проведен сбор таксономического, регистрационного, географического, эколого-биологического материала для 1227 растений, в том числе 845 хвойных, лиственных, вьющихся, плодовых и цветочно-декоративных интродуцентов из 62 семейств и 147 родов (коллекционная БД) для программы «DInCeR» и 480 представителей природной флоры Западного Казахстана из 59 семейств и 217 родов (флористическая БД) для программы «BD-PLANT-KZ».С применением компьютерной программы «PLANT-EST-KZ» дана комплексная сравнительная оценка состояния и декоративности 51 зеленого устройства селитебной и промышленной зон 5 населенных пунктов Мангистау. Разработан эскизный проект освоения 3,0 га новой территории МЭБС в 34А микрорайоне г.Актау. Посажено211 саженцев с оголенной и закрытой корневой системой из 17 интродуцентов. Получен 1 патент, опубликованы 11 научных статей, из них 1 в ресурсе Scopus, 5 в журналах перечня ККСОН и 5 в трудах международных конференций; поданы 2 заявления о выдаче патента РК на полезную модель и приняты к публикации 5 статей в журналах Scopus и ККСОН.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Екпелерге төменгі температураны пайдаланып отырып, дақылдарды in vitro ұзақ сақтау бойынша оңтайландыру жағдайына жұмыстар жасалынды. «BD-PLANT-KZ» және«DInCeR» компьютерлік программада 7 электрондық деректер базасы қалыптастырылды, жалпы есеп бірлік саны 2614 тұрады, оның ішінде 1051- коллекциялық, 604- флористикалық, 705-кепке шөп (гербарий), 144-тұқым және 110- МЭББ көшетжай үшін. "PLANT-EST-KZ" бағдарламасын пайдалана отырып, Маңғыстаудың 5 елді мекенінің 94 жасыл құрылғысының жай-күйі мен сәнділігіне салыстырмалы баға берілді; зерттеу өңірдің жасыл құрылысында МЭББ коллекциялық қорын қолданудың тиімділігі белгіленді. Коллекциялық, флористикалық және көгалдандырушы ДБ серверлік нұсқалары жасалынды. Ақтау қаласының 34а шағын ауданында 6,2 га жаңа ЕҚТА МЭББ игерудің эскиздік жобасы әзірленді. Экспозицияларды толықтыру үшін 53 интродуцентерден 2491 көшет отырғызылды. Жол-соқпақ желісінің жалпы ауданы 3000 м2 құрайтын кеспе тастар төселді. Жас көшеттерге (0,77 га) және егіске (0,23 га) бөлімшелерінен тұратын тамшылатып суару жүйесі бар 1,0 га ағаш-бұта көшет жайы құрылды. Зерттеу нәтижелері бойынша, пайдалы модельге 2 патент, авторлық құқықтарға 1 куәлік алынды, 11 ғылыми мақала жарияланды, оның ішінде 1 Scopus ресурсында, 5 мақала БҒСБК тізбесінің журналдарында және 5 мақала халықаралық конференция еңбектерінде жарияланды

Level of implementation (in Russian) :

Level of implementation (in Kazakh) :

Efficiency (in Russian) :

Efficiency (in Kazakh) :

Field of application (in Russian) : Результаты исследований могут быть применены в практике интродукции растений, в ландшафтном планировании и при подборе ассортимента хозяйственно-ценных видов для садово-паркового строительства, садоводства и фитомелиорации, мониторинге состояния зеленых насаждений в аридных регионах Казахстана, микроклональном размножении редких и исчезающих растений.

Field of application (in Kazakh) : Зерттеу нәтижелері өсімдіктер интродукциясы тәжірибесінде, ландшафтты жоспарлау және шаруашылық-бағалы ассортиментін түрлерін бақ-саябақ құрылысы, бағбандық және фитомелиорации үшін іріктеу кезінде, Қазақстанның аридті аймақтарында жасыл желектерді жай-күйінің мониторингісі, сирек кездесетін және жойылып бара жатқан өсімдіктерді микроклональды көбейтуге қолданылуы мүмкін.