The object of research, development or design (in Russian) : Объектами исследований являются биологически активные вещества растительного происхождения, а именно сесквитерпеновые лактоны и их производные.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Зерттеу нысандары өсімдік тектес биологиялық белсенді заттар, атап айтқанда сесквитерпенді лактондар және олардың туындылары болып табылады.

Aim of work (in Russian) : Цель работы: изучение биосинтеза сесквитерпеновых лактонов в растениях и получение бимолекулярных соединений с фармакофорными группами – потенциальных источников практически ценных препаратов.

Aim of work (in Kazakh) : Жұмыстың мақсаты: өсімдіктердегі сесквитерпенді лактондардың биосинтезін зерттеу және тәжірибелік құндылығы бар препараттардың әлеуетті көзі болып табылатын фармакофорлық топтарға ие бимолекулалық қосылыстарды алу.

Методы исследования (на русском) : экстракция, кристаллизация, адсорбционная колоночная хроматография, флеш-хроматография, тонкослойная хроматография, высокоэффективная жидкостная хроматография, физико-химические методы исследования (ИК-, УФ-, масс-, ЯМР 1Н, 13С, двумерная ЯМР 1Н-1Н, 13С-1Н спектроскопия), рентгеноструктурный анализ, микроскопия, секвенирование, полимеразная цепная реакция.

Методы исследования (на казахском) : экстракциялау, кристалдау, адсорбциялық бағаналық хроматография, флеш-хроматография, жұқа қабатты хроматография, жоғары тиімді сұйықтық хроматография, физика-химиялық зерттеу әдістері (ИҚ-, УК-, масс-, ЯМР 1Н, 13С, екі өлшемді ЯМР 1Н-1Н, 13С-1Н спектроскопия), рентгенқұрылымдық талдау, микроскопия, секвенирлеу, полимеразды тізбекті реакция.

Obtained results and novelty (in Russian) : Впервые синтезированы 9 новых гибридных производных на основе растительных сесквитерпеновых лактонов гроссгемина и арглабина. Строение новых производных установлено на основании данных ИК-, УФ-, масс-, ЯМР 1Н, 13С спектроскопии и рентгеноструктурного анализа. Впервые рентгеноструктурным методом установлена стереохимия кристаллических структур молекул фероцинина, 3-метокси-4,5-метилендиоксипропиофенона, -цитизинилгроссгемина. Структурные данные депонированны в Кембриджской базе кристаллографических данных соответственно под номерами ССDC 1978204, 1978205, 1578031. Впервые выявлены перспективные гены синтаз COS, GAS, GAO из биосинтетического пути сесквитерпеновых лактонов в образцах Artemisia glabella Kar. et Kir. Их нуклеотидные последовательности установлены методом секвенирования по Сэнгеру, депонированы в информационной базе Национального центра биотехнологической информации (NCBI, США) под номерами MT276313, MT276314, MT276315 соответственно. Предложена модель биосинтеза сесквитепреновых лактонов в Artemisia glabella Kar. et Kir. В экспериментах in vivo выявлена сравнительно высокая антигельминтная активность нового водорастворимого производного - гидрохлорида -цитизинилгроссгемина. Разработан лабораторный регламент №ЛР-40761819-01-20 на выделение гроссгемина и получение гидрохлорида a-цитизинилгроссгемина, который внедрен в опытно-промышленное производство ТОО «Карагандинский фармацевтический завод».

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Алғаш рет гроссгемин мен арглабин өсімдік сесквитерпенді лактондары негізінде 9 жаңа гибридті туынды синтезделді. Жаңа туындылардың құрылысы ИҚ-, УК-, масс-, ЯМР 1Н, 13С спектроскопия және рентгенқұрылымдық талдау деректері негізінде анықталды. Алғаш рет рентгенқұрылымдық әдіспен фероцинин, 3-метокси-4,5-метилендиоксипропиофенон, -цитизинилгроссгемин молекулаларының кристалдық құрылымдарының стереохимиясы анықталды. Құрылымдық деректер Кембридж кристаллографиялық деректер базасында сәйкесінше ССDC 1978204, 1978205, 1578031 нөмірлерімен сақталды. Artemisia glabella Kar. et Kir. үлгілерінде сесквитерпенді лактондардың биосинтетикалық жолынан COS, GAS, GAO синтазаларының перспективті гендері алғаш рет анықталды. Олардың нуклеотидтік реттілігі Сэнгер бойынша секвенирлеу әдісімен белгіленіп, Ұлттық биотехнологиялық ақпарат орталығының (NCBI, АҚШ) ақпараттық базасына сәйкесінше MT276313, MT276314, MT276315 нөмірлерімен сақталды. Artemisia glabella Kar. et Kir. өсімдігіндегі сесквитепренді лактондар биосинтезінің моделі ұсынылды. In vivo эксперименттерінде суда еритін жаңа туынды – -цитизинилгроссгемин гидрохлоридінің гельминтке қарсы салыстырмалы жоғары белсенділігі анықталды. Гроссгеминді бөліп алудың және a-цитизинилгроссгемин гидрохлоридін алудың №ЗР-40761819-01-20 зертханалық регламенті жасалып, «Қарағанды фармацевтикалық зауыты» ЖШС тәжірибелік-өнеркәсіптік өндірісіне енгізілді.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Разработан лабораторный регламент №ЛР-40761819-01-20 на выделение гроссгемина и получение гидрохлорида -цитизинилгроссгемина, который внедрен в опытно-промышленное производство ТОО «Карагандинский фармацевтический завод».

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Гроссгеминді бөліп алудың және -цитизинилгроссгемин гидрохлоридін алудың №ЗР-40761819-01-20 зертханалық регламенті жасалып, «Қарағанды фармацевтикалық зауыты» ЖШС тәжірибелік-өнеркәсіптік өндірісіне енгізілді.

Level of implementation (in Russian) :

Level of implementation (in Kazakh) :

Efficiency (in Russian) :

Efficiency (in Kazakh) :

Field of application (in Russian) : биоорганическая химия, фармакология, молекулярная биология, фармацевтическое производство.

Field of application (in Kazakh) : биоорганикалық химия, фармакология, молекулалық биология, фармацевтикалық өндіріс.