The object of research, development or design (in Russian) : Объект исследования – рисовая оросительная система Акдалинского массива орошения, рисосеющий кооператив Агрофирмы «Бирлик» и крестьянское хозяйство «Владимир».

The object of research, development or design (in Kazakh) : Зерттеу объектісі - Ақдала суару алқабының күріш суару жүйесі, «Бірлік» агрофирмасының күріш өсіретін кооперативі және «Владимир» шаруа қожалығы.

Aim of work (in Russian) : Цель проекта – повышение эффективности использования водных ресурсов на рисовых оросительных системах за счет сокращения необоснованных сбросов и проточности воды, разработка критических пороговых показателей по температуре, минерализации и рН воды в рисовых чеках, при которых производятся сбросы и проточность воды.

Aim of work (in Kazakh) : Жобаның мақсаты – негізсіз су тастауды қысқарту және судың ағындылығы есебінен күріш суару жүйелерінде су ресурстарын пайдалану тиімділігін арттыру, су тастау және ағындылық жүргізілетін күріш атыздарындағы судың температурасы, минералдануы және рН бойынша шекті көрсеткіштерді дайындау.

Методы исследования (на русском) : Методы исследования. Опытно-экспериментальные исследования выполнены в производственных условиях на рисовых полях Агрофирмы «Бирлик» в 2018 г. на площади 155 га и в крестьянском хозяйстве «Владимир» в 2019 г. на площади 28 га и в 2020 г. на площади 32 га Акдалинской рисовой системы Балхашского района, Алматинской области.

Методы исследования (на казахском) : Зерттеу әдістері. Тәжірибелік-эксперименттік зерттеулер Ақдала күріш жүйесінің 2018 ж. «Бірлік» агрофирмасының 155 га және 2019 ж. 28 га, 2020 ж. 32 га «Владимир» шаруа қожалығының күріш танаптарында жүргізілді.

Obtained results and novelty (in Russian) : Полученные результаты. Изучены критические пороговые показатели слоя воды рисовых чеков по температуре, минерализации и рН, при которых возникает необходимость производить сбросы воды. Установлено, что температура слоя воды в рисовых чеках в оросительный период не превышает 31°С, что ниже критического порогового значения 35°С, сбросы воды из рисовых чеков, или проточность не производились. Минерализация и рН слоя воды в рисовых чеках, из которых фильтрация воды в оросительный период составляет 9-12 мм/сут, обновление воды происходит за счет фильтрационного стока, минерализация слоя воды составляет 720 мг/л, щелочная среда рН слоя воды -7,99, эти показатели ниже пороговых критических 2500 мг/л и рН≥11. Сбросы воды из рисовых чеков в оросительный период по минерализации и рН не производились. Урожайность риса составляет 60,14 ц/га, оросительная норма 24727 м3/га. В рисовых чеках, из которых фильтрация в оросительный период составляет 3,5 мм/сут, минерализация воды повышается и достигает критического порогового показателя 2500 мг/л, из этих чеков произведены сбросы воды, с последующим затоплением из оросительного канала. Урожайность риса на этих чеках составляет 43,3 ц/га, оросительная норма риса – 23299 м3/га, сбросной сток – 1700 м3/га. Научная новизна проекта – изучены критические пороговые показатели слоя воды рисовых чеков по температуре, минерализации и рН, при которых возникает необходимость сбросов (смены) воды в чеках.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Алынған нәтижелері. Күріш атыздарындағы су қабатының су тастау қажеттілігі туындататын температура, минералдануы және рН бойынша шекті көрсеткіштері зерттелді. Күріш атыздарында су қабатының температурасы суару кезеңінде 310С-тан жоғары көтерілмейтіні анықталды, бұл шекті мәннен яғни 350 С төмен және су тасталымы немесе ағындылық жүргізілмегені анықталды. Суару кезеңінде күріш атызтарында су сүзілуі 9-12 мм/тәулікті құрады және судың жаңаруы ағынды сүзілудің есебінен жүреді, су қабатының минералдануы 720 мг/л аспайды, бұл 2500 мг/л яғни шекті көрсеткіштен төмен, суару кезеңінде күріш атыздарының су қабатының сілті ортасы рН 7,99 аспайды, яғни бұл РН ≥10 шекті көрсеткіштен төмен. Минералдану және рН бойынша суару кезеңінде күріш атыздарынан су тастау жүргізілген жоқ. Күріштің өнімділігі бұл күріш атыздарынан 60,14 ц/га, суару нормасы 24727 м3/га құрайды. Суару кезеңінде су сүзулуі 3,5 мм / тәу құраған атыздарда су қабатының минералдануы жоғарылайды және шекті көрсеткішіне яғни 2500 мг/л жетті, осы атыздардан су тасталды және кейіннен суару каналынан жаңа сумен бастырылды. Бұл чектердегі күріштің өнімділігі 43,3 ц/га, күріштің суару нормасы-23299 м3/га, суды тастау ағыны – 1700 м3/га. Жобаның ғылыми жаңалығы - күріш атыздарынды судың температура, минералдану және рН бойынша шекті көрсеткіштері зерттелді.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Сокращаются необоснованные сбросы воды с рисовых систем, снижаются затраты воды на возделывания риса на 221 м3/ц, повышается урожайность риса на 5,8 ц/га, рентабельность производства риса на 10,2%, сокращается сбросной сток с рисовых систем на 3,5%.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Күріш жүйелерінен суды негізсіз тастауды, күріш өсіруге жұмсалатын су шығыны 221 м3/ц азаяды, күріштің өнімділігі 5,8 ц/га-ға артады, күріш өндірісінің рентабельділігі 10,2% - ға артады, күріш жүйелерінен ағызылатын ағын 3,5% - ға азаяды.

Level of implementation (in Russian) : не внедрено

Level of implementation (in Kazakh) : Енгізілмеген

Efficiency (in Russian) :

Efficiency (in Kazakh) :

Field of application (in Russian) : Разработки проекта следует внедрить во всех рисосеющих зонах Казахстана на площади 220 тыс.га, что позволит дополнительно собрать 240 тыс.тонн риса, сэкономить 380 млн. м3 воды.

Field of application (in Kazakh) : Жобаның әзірлеуі Қазақстанның барлық күріш егетін аймақтарында 220 мың га алқапта пайдалану керек, қосымша 240 мың тонна күріш жинауға, 380 млн.м3 суды үнемдеуге мүмкіндік береді.