The object of research, development or design (in Russian) : Коллекция из 191 гексаплоидной яровой и озимой пшеницы, а также сорта и линии, являющиеся дифференциаторами P. tritici-repentis.

The object of research, development or design (in Kazakh) : 191 гексаплоидты жаздық және күздік бидайдың коллекциясы, сонымен қатар P. tritici-repentis дифференциаторы болып табылатын сорттар мен линиялар.

Aim of work (in Russian) : Полногеномный поиск ассоциаций по устойчивости к Pyrenophora tritici-repentis сортов мягкой пшеницы, возделываемых в Казахстане.

Aim of work (in Kazakh) : Қазақстанда өсірілетін жұмсақ бидай сорттарының Pyrenophora tritici-repentis-ке төзімділігі бойынша толық геномдық ассоциациясын іздеу.

Методы исследования (на русском) : Оценка устойчивости к PTR по Saari, Prescott, 1975 и по Михайловой, Квитко, 1970. Структуру популяции оценивали по программе STRUCTURE 2.3.4; PCA анализ – по PAST v.3.15; матрикс родства сортов – по TASSEL v. 5.2.24.

Методы исследования (на казахском) : Saari, Prescott, 1975 және Михайлова, Квитко, 1970 бойынша PTR-ге төзімділікті бағалау, Популяция құрылымы STRUCTURE 2.3.4 бағдарламасы бойынша бағаланды; PCA талдау – PAST v. 3.15 бойынша; сорттардың туыстық матрицасы – TASSEL V. 5.2.24 бойынша жүргізілді.

Obtained results and novelty (in Russian) : Коллекция гермоплазмы пшеницы генотипирована с использованием технологии DArTseq и фенотипирована на устойчивость к пиренофорозу на стадии проростков и взрослых растений. Выявлено высокое генетическое разнообразие (PIC = 0,33) в панели. Кривая неравновесного сцепления генов по геному составила 22 Mb (порог r2=0,1). Анализ главных компонентов выявил четкое разделение евразийской гермоплазмы от линий CIMMYT и IWWIP. GWAS идентифицировал 34 ассоциации маркер-признак (MTA) устойчивости к пиренофорозу. Количество фенотипических вариаций, объясняемых этими MTA, варьировало от 4 до 13,7%. Предполагается существование новых ценных устойчивых аллелей на хромосомах 3BS, а также 5DL и 6AL для устойчивости к расе 1 и расе 5. На хромосоме 6AL была идентифицирована геномная область, охватывающая 3 Mb, придающая устойчивость как к расе 1, так и к расе 5. Двадцать пять линий с лучшими комбинациями аллелей SNP, ассоциированных с устойчивостью к обеим расам, идентифицированы как кандидаты в будущие сорта. План публикаций выполнен.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Бидай гермоплазмасының коллекциясы DArTseq технологиясын қолдана отырып генотиптелген және өскін мен ересек сатысында пиренофорозға төзімділікке фенотиптелген. Панельде жоғары генетикалық әртүрлілік анықталды (PIC = 0,33). Гендердің геномға тепе-тең емес қисығы 22 Mb құрады (шегі r2=0,1). Негізгі компоненттерді талдау Еуразиялық гермоплазманың CIMMYT және IWWIP линияларынан нақты бөлінуін анықтады. GWAS пиренофорозға төзімділіктің 34 маркер-белгі (MTA) ассоциациясы анықтады. Осы MTA түсіндірген фенотиптік вариациялардың саны 4%-дан 13,7% - ға дейін өзгерді. 3 BS хромосомаларында, сондай-ақ 5DL және 6AL-да 1-ші және 5-ші расаларға төзімділік үшін жаңа құнды төзімді аллельдердің болуы болжанады. 6AL хромосомасында 3 Mb-ны қамтитын геномдық аймақ анықталды, бұл раса 1-де, раса 5-ке де төзімділік береді. Екі расаға да төзімділікпен ассоциацияланған SNP аллельдерінің ең жақсы комбинациясы бар жиырма бес линия болашақ сорттарға үміткер ретінде идентификацияланған. Жарияланымдар жоспары орындалды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Экономическая эффективность или значимость работы: использование устойчивых к болезни сортов пшеницы принесет прибыль, равную 20%-ной стоимости продукции. Рекомендации по внедрению результатов НИР: в качестве перспективного материала в селекции на устойчивость к пиренофорозу рекомендуется использовать отобранные линии пшеницы, устойчивые к 2-м расам патогена. Прогнозные предположения о развитии объекта исследования: необходимо продолжить исследования для подтверждения результатов на независимых генетических фонах, чтобы можно было использовать идентифицированные маркеры в селекции.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Жұмыстың экономикалық тиімділігі немесе маңыздылығы: ауруға төзімді бидай сорттарын пайдалану өнімнің 20% құнына тең пайда әкеледі. ҒЗЖ нәтижелерін енгізу бойынша ұсынымдар: пиренофорозға төзімдімділігі бойынша селекцияда перспективті материал ретінде патогеннің 2 расасына да төзімді іріктелген бидай линияларын пайдалану ұсынылады. Зерттеу объектісінің дамуы туралы болжамды болжамдар: селекцияда идентификацияланған маркерлерді пайдалану үшін тәуелсіз генетикалық фондағы нәтижелерді растау үшін зерттеулерді жалғастыру қажет.

Level of implementation (in Russian) :

Level of implementation (in Kazakh) :

Efficiency (in Russian) :

Efficiency (in Kazakh) :

Field of application (in Russian) : Молекулярная генетика и селекция растений, фитопатология.

Field of application (in Kazakh) : Молекулалық генетика және өсімдік селекциясы, фитопатология.