The object of research, development or design (in Russian) : Институт биев, батыров, тарханов, жасаулов, ходжей в структуре казахского ханства: их деятельность и ликвидация (XV-XIX вв.)

The object of research, development or design (in Kazakh) : ХҮ-ХІХ ғ. Қазақ Хандығы құрылымындағы билер, батырлар, тархандар, жасауылдар, қожалар институттары: олардың қызметі және жойылуы.

Aim of work (in Russian) : Изучение истории институтов в структуре Казахского ханства, сопоставление их функций в традиционном обществе, внутренней гармонии между собой с институтами управления в государствах тюркоязычных народов, изучение разрушения государственности в результате политики Российской империи.

Aim of work (in Kazakh) : Қазақ хандығы құрылымындағы институттар тарихын зерттеу арқылы олардың дәстүрлі қоғамдағы атқарған қызметтерін, өзара ішкі үйлесімділігін түркітілдес халықтардың мемлекеттеріндегі басқару институттарымен салыстыра, Ресей империясы саясаты нәтижесінде мемлекеттіліктің жойылуын зерттеу.

Методы исследования (на русском) : В ходе исследования использовались общенаучные методы – эмпирические и теоретические методы исследования (индукция, дедукция, моделирование, математические методы, системный подход), специальные исторические методы - хронологический, синхронный, дихронно-периодический, историко-моделирующий, статистический. Тем не менее, методы исторической, исторической последовательности, последовательности были в центре внимания.

Методы исследования (на казахском) : Зерттеу барысында жалпы ғылыми әдістер – зерттеудің эмпирикалық және теориялық зерттеу әдістері (индукция, дедукция, модельдеу, математикалық әдістер, жүйелік тәсіл), арнайы тарихи әдістер - хронологиялық, синхрондық, дихрондық-периодтау, тарихи-модельдеу, статистикалық әдістер қолданылыды. Дегенмен тарихи, тарихи жүйелілік, бірізділік әдістері басты назарда болды.

Obtained results and novelty (in Russian) : В соответствии с календарным планом проекта на 2020 год научный сотрудник проекта, докторант Р. Жусупов провел поиск в Российском Государственном историческом архиве Российской Федерации в г. Санкт-Петербурге, Архиве внешней политики Российской империи в г. Москве, библиотеке им.Ленина, Центральном государственном архиве Республики Казахстан. Научный сотрудник проекта А. Жумабаев работал с документами Национальной библиотеки Республики Казахстан и Центральной научной библиотеки РГП «Ғылым ордасы» КН МОН РК. Руководитель проекта Мухтар А. К., главный научный сотрудник У. Т. Ахметова провела поиск в Национальной академической библиотеке Республики Казахстан и Национальном архиве Республики Казахстан в г. Нур-Султан, а также пообщалась с учеными Института истории государства Республики Казахстан. В заключении проанализированы материалы, собранные в результате изучения научной литературы и проведения источниковедческого и историографического анализа. Новизна работы заключается в том, что в историю личностей, непосредственно относящихся к истории институтов казахского общества, вошли новые имена, систематизирована их общественно-политическая деятельность. Анализировался в сравнении с другими государственными институтами, изучалась роль институтов ханьской эпохи во внутренних и внешних отношениях, заслуги в защите страны. Особенности институтов Казахского ханства и политика Российской империи при ликвидации традиционных институтов были раскрыты в полной мере.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Жоба тақырыбымен 2020 жылдың күнтізбелік жоспарына сәйкес жобаның ғылыми қызметкері, докторант Р.Жусупов Ресей Федерациясы Санкт-Петербург қаласындағы Ресей мемлекеттік тарихи архивінде, Москва қаласындағы Ресей империясының сыртқы саясат архивінде, Ленин атындағы кітапханасында, Қазақстан Республикасы Орталық мемлекеттік архивінде ізденіс жүргізді. Жобаның ғылыми қызметкері А.Жумабаев Қазақстан Республикасы Ұлттық кітапханасы және ҚР БҒМ ҒК «Ғылым ордасы» РМК Орталық ғылыми кітапханасы қорлары құжаттарымен жұмыс жасады. Жоба жетекшісі Ә.Қ. Мұқтар, бас ғылыми қызметкер У.Т. Ахметова Нұр-Сұлтан қаласында Қазақстан Республикасының Ұлттық академиялық кітапханасы мен Қазақстан Республикасы Ұлттық архивінде ізденістер жүргізіп, Қазақстан Республикасы Мемлекет тарихы институты ғалымдарымен пікірлесті. Қорытындысында ғылыми әдебиеттерді зерттеу және оларға деректанулық және тарихнамалық сараптау жасау нәтижесінде жинақталған материалдар сараланды. Жұмыс жаңалығы қазақ қоғамындағы институттар тарихына тікелей қатысты тұлғалар тарихына жаңа есімдер тарихқа еніп, олардың қоғамдық-саяси қызметтері жүйеленді. Өзге мемлекеттік институттарымен салыстыра сараланып, хандық дәуір институттарының ішкі және сыртқы қарым-қатынастағы атқарған ролі, ел қорғаудағы сіңірген еңбектері зерделенді. Қазақ хандығындағы институттардың өзіндік ерекшеліктері және Ресей империясының дәстүрлі институттарды жою барысындағы саясаты толық ашылды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Объем результатов. 1 монография, 1 Книга, 2 статьи в зарубежных журналах с высоким импакт-фактором, 4 статьи в журналах из списка Комитета контроля МОН РК, 7 статей опубликованы на областных, республиканских, международных конференциях, 2 статьи приняты в журналы, входящие в базу данных Российского индекса научных ссылок, подготовлены специальные съемки на телевидении Хабар, Казахстан, Казахстан-Атырау. Области применения результатов научно-исследовательской работы могут быть полностью использованы в истории Казахстана, мировой истории. Он дает возможность по-новому узнать средневековую и новейшую историю и ориентируется на другие фундаментальные исследования. Полученные результаты могут быть использованы соискателями, докторантами, магистрантами, историками, политиками, государственными служащими в своих исследованиях, выводах по Истории государства.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Нәтижелердің көлемі. 1 монография, 1 кітап, 2 мақала жоғары импакт факторлы шетелдік журналға, 4 мақала ҚР БжҒМ Бақылау комитеті тізіміндегі журналдарға, 7 мақала облыстық, республикалық, халықаралық конференцияларда жарияланды, 2 мақала Ресейлік ғылыми сілтемелер индексі базасына енетін журналдарға қабылданды, Хабар, Қазақстан, Қазақстан-Атырау теледидарында арнайы түсірілім дайындалды. Ғылыми-зерттеу жұмысының нәтижелерін қолдану аумағы Қазақстан тарихы, Әлем тарихына толық пайдалануға болады. Ол ортағасырлық және жаңа тарихты жаңаша тануға мүмкіндік және өзге іргелі зерттеулерге бағыт-бағдар береді. Алынған нәтижелерді ізденушілер, докторанттар, магистранттар, тарихшы, саясаткер, мемлекеттік қызметкерлер өз зерттеулеріне, мемлекет тарихы жөніндегі тұжырымдарына пайдалана алады.

Level of implementation (in Russian) : Результаты проекта могут быть включены в качестве дополнения к дисциплинам всемирной истории и истории Казахстана, историографии и источниковедению краеведческих дисциплин и использованы вузами республики Казахстан в качестве научно-исследовательских тем.

Level of implementation (in Kazakh) : Ғылыми-зерттеу нәтижелерін енгізу ұсыныстары. Жоба нәтижелерін Дүниежүзі тарихы мен Қазақстан тарихы, Өлкетану пәндерінің тарихнамасы және деректемесі пәндеріне қосымша ретінде енгізуге болады және Қазақстан Республикасындағы жоғары оқу орындары ғылыми-зерттеу тақырыптары ретінде пайдалана алады.

Efficiency (in Russian) : Экономическая эффективность или значимость научно-исследовательской работы. В научном исследовании впервые изучена история традиционных институтов управления в структуре Казахского ханства во взаимосвязи, взаимодополняемом, критически комплексном ключе. До сегодняшнего дня история институтов бийцев, батыров, Тарханов, ходжей изучалась в определенной степени индивидуально. А история народного совета, жасаулов, дедов требовала изучения. Благодаря проекту история институтов управления пополнилась новыми историческими личностями, их общественно-политической деятельностью. В результате работы институтов стали проявляться в полной мере. Исторические материалы были проанализированы по архивам, критически сопоставлены между собой и впервые выявлены особенности казахского общества. Например, Тарханский институт. Доказано, что он был введен российской политикой в первой половине XVIII века, цель которого состояла в том, чтобы приумножить сторонников своей политики. Уточнены пути их ликвидации, что институты управления в Казахском ханстве постепенно вступили в кризис с колонизацией России. Все это доказывает важность проекта. Тема проекта требует дальнейшего развития, изучения. Необходимо собрать материалы по истории казахской государственности из архивов и библиотек дальнего зарубежья, а также провести исследования по дальнейшему изучению истории государственности. Можно представить следующие очередные проекты.

Efficiency (in Kazakh) : Ғылыми-зерттеу жұмысының жұмыстың экономикалық тиімділігі немесе маңыздылығы. Ғылыми зерттеуде Қазақ хандығы құрылымындағы дәстүрлі басқару институттары тарихы өзара байланыста, бірін-бірі толықтыра, сыни тұрғыдан кешенді түрде алғаш зерделенді. Бүгінге дейін билер, батырлар, тархандар, қожалар институттары тарихы белгілі дәрежеде жеке дара зерттелген. Ал Халық кеңесі, жасауылдар, аталықтар тарихы зерттеуді қажет етті. Жоба арқылы басқару институттары тарихы жаңа тарихи тұлғалармен, олардың қоғамдық-саяси қызметтерімен толықты. Нәтижесінде институттардың атқарған қызметтері толық көрініс таба бастады. Тарихи материалдар архив бойынша сараланып, сыни тұрғыдан өзара салыстырылуы да аса маңызды және қазақ қоғамындағы өзіндік ерекшеліктер де алғаш рет анықталды. Мәселен, тархандық институт. Оның Ресей саясатымен ХҮІІІ ғасырдың алғашқы жартысында енгізілгені, мақсаты өз саясатын қолдаушыларды көбейту болғаны дәлелденді. Қазақ хандығындағы басқару институттары Ресей отарлауымен біртіндеп дағдарысқа ұшырағаны, оларды жою жолдары нақтыланды. Мұның барлығы жобаның маңыздылығын дәлелдейді. Жоба тақырыбы одан әрі дамытуды, зерттеу ді қажет етеді. Әлде де болса алыс шетел архивтері мен кітапханаларынан Қазақ мемлекеттілігі тарихы туралы материалдарды жинақтап, мемлекеттілік тарихын одан әрі зерттеу мақсатында ізденістер керек. Келесі кезекті жобаларды ұсынуға болады.

Field of application (in Russian) : Области применения результатов научно-исследовательской работы могут быть полностью использованы в истории Казахстана, мировой истории. Он дает возможность по-новому узнать средневековую и новейшую историю и ориентируется на другие фундаментальные исследования. Полученные результаты могут быть использованы соискателями, докторантами, магистрантами, историками, политиками, государственными служащими в своих исследованиях, выводах по Истории государства.

Field of application (in Kazakh) : Ғылыми-зерттеу жұмысының нәтижелерін қолдану аумағы Қазақстан тарихы, Әлем тарихына толық пайдалануға болады. Ол ортағасырлық және жаңа тарихты жаңаша тануға мүмкіндік және өзге іргелі зерттеулерге бағыт-бағдар береді. Алынған нәтижелерді ізденушілер, докторанттар, магистранттар, тарихшы, саясаткер, мемлекеттік қызметкерлер өз зерттеулеріне, мемлекет тарихы жөніндегі тұжырымдарына пайдалана алады.