The object of research, development or design (in Russian) : конструкционные и инструментальные стали, ресурсосберегающие методы модификации поверхности и нанесения защитных покрытий.

The object of research, development or design (in Kazakh) : конструкциялық және инструменттік болат, қорғаныс жабындарын төсеу және беткі қабатты модификациялаудың ресурстарды үнемдеуші әдістері.

Aim of work (in Russian) : разработка инновационных технологий на основе ресурсосберегающих методов модификации поверхности и нанесение защитных покрытии для повышения износостойкости пар трения ответственных изделии машиностроения, подвергающихся интенсивному износу в процессе эксплуатации.

Aim of work (in Kazakh) : пайдалану процесінде қарқынды тозуға ұшырайтын машина жасау саласындағы жауапты бөлшекткрдің тозуға төзімділігін арттыру үшін беттік модификациялаудың ресурс үнемдеуші әдістеріне негізделген инновациялық технологияларды әзірлеу және қорғаныш жабындарын алу.

Методы исследования (на русском) : фазово-структурный анализ; металлографический анализ; исследования коррозионных процессов; измерение микротвердости в соответствии с ГОСТ-9450-76; наноиндентирование; сканирующая электронная микроскопия; просвечивающая электронная микроскопия; Оже-электронная спектроскопия; оптико-эмиссионная спектроскопия; трибологические испытания по схеме шар-диск; испытания образцов на абразивное изнашивание по ГОСТ 23.208-79; испытания образцов на ударно-абразивное изнашивание по ГОСТ 23.207-79; высокотемпературные испытания на износостойкость образцов по схеме «шар на диск».

Методы исследования (на казахском) : фазалық-құрылымдық талдау; металлографиялық талдау; коррозиялық процестерді зерттеу; МЕМСТ-9450-76 сәйкес микроқаттылықты өлшеу; наноиденттеттеу; сканерлеуші электронды микроскопия; сәулелі электронды микроскопия; Ожэ-электронды микроскопия; оптикалық-эмиссиялық спектроскопия; «шар-диск» схемасы бойынша трибологиялық сынақтар; МЕМСТ 23.208-79 бойынша абразивтік тозуға үлгілерді сынау; үлгілерді МЕМСТ 23.207-79 бойынша соққы-абразивтік тозуға сынау; «дискіге шар» схемасы бойынша үлгілердің тозуға төзімділігін жоғары температуралық сынау.

Obtained results and novelty (in Russian) : Были проведены стендовые и промышленные испытания режущих инструментов, подшипников качения и рабочих органов сельскохозяйственных машин, был проведен маркетинговый анализ и разработан бизнес план по внедрению разработанных технологии, был предложен научно-обоснованные рекомендации к применению разработанных технологии, был создан участок по поверхностному упрочнению деталей машин и инструментов на базе Научно-исследовательского центра «Инженерия поверхности и трибология». Результаты стендового испытания показали, что стойкость резцов с покрытием TiN в 1,5 раза превышает стойкости резцов без покрытия из стандартной стали Р6М5 (ГОСТ 19265-63). Промышленные исптыния резцов из стали Р6М5 в условиях механической обработке фланцев (1101-21-107) показали, что расход режуюсчщего инструмента (резца) с покрытием TiN в 3 раза ниже, чем без покрытия. Результаты испытания показали, что упрочнение подшипников качения путем нанесения на поверхности тела качения покрытий Cr2N методом механохимического синтеза позволяет повысить его стойкость на 1,5 раза. Полевые испытания стрельчатых лап показали, что при наработке культиватора 1000 га серийные стрельчатые лапы достигли своего предельного состояния (износ носовой части 50 мм). В то же время стрельчатые лапы, упрочненные методом детонационного напыление с тыльной стороны, при аналогичной наработке имели износ носовой части 20,7 мм.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Кесетін құралдарға, жылжымалы подшипниктерге және ауылшаруашылық машиналарының жұмыс органдарына стендтік және өнеркәсіптік сынақтар жүргізілді, маркетингтік талдау жүргізілді және әзірленген технологияларды енгізу бойынша бизнес-жоспар жасалды, әзірленген технологияны қолдануға ғылыми негізделген ұсыныстар ұсынылды, "Беттік инженерия және трибология" ғылыми-зерттеу орталығының негізінде машина бөлшектері мен құралдарды беттік өңдеу үшін учаске құрылды. Стендтік сынау нәтижелері TiN жабыны бар кескіштердің төзімділігі жабыны жоқ Р6М5 стандартты болатынан жасалған кескіштердің беріктігінен 1,5 есе артық екенін көрсетті (ГОСТ 19265-63). Фланецтерді механикалық өңдеу жағдайында (1101-21-107) Р6М5 болаттан жасалған кескіштердің өнеркәсіптік сынақтары TiN жабыны бар кескіш құралдың (кескіштің) шығыны жабыны жоқ кескішке қарағанда 3 есе төмен екенін көрсетті. Сынақ нәтижелері жылжымалы подшипниктердің бетіне механикалық химиялық синтез әдісімен Cr2N жабындарын жағу арқылы қатайту оның беріктігін 1,5 есе арттыруға мүмкіндік беретінін көрсетті. Қопсытқыштың табандарының далалық сынақтары 1000 га қопсытқышты пайдалану кезінде сериялық қопсытқыш табандары олардың шекті күйіне жеткенін көрсетті (мұрын бөлігінің тозуы 50 мм). Сонымен қатар, артқы жағынан детонациялық бүрку әдісімен қатайтылған қопсытқыш табандары ұқсас жұмыс кезінде мұрын бөлігінің тозуы 20,7 мм болды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Результаты стендового испытания показали, что стойкость резцов с покрытием TiN в 1,5 раза превышает стойкости резцов без покрытия из стандартной стали Р6М5 (ГОСТ 19265-63). Промышленные испытания резцов из стали Р6М5 в условиях механической обработке фланцев (1101-21-107) показали, что расход режущего инструмента (резца) с покрытием TiN в 3 раза ниже, чем без покрытия. Результаты испытания показали, что упрочнение подшипников качения путем нанесения на поверхности тела качения покрытий Cr2N методом механохимического синтеза позволяет повысить его стойкость на 1,5 раза. Полевые испытания стрельчатых лап показали, что при наработке культиватора 1000 га серийные стрельчатые лапы достигли своего предельного состояния (износ носовой части 50 мм). В то же время стрельчатые лапы, упрочненные методом детонационного напыление с тыльной стороны, при аналогичной наработке имели износ носовой части 20,7 мм. Таким образом, упрочненные экспериментальные стрельчатые лапы обладают в среднем в 2,4 раза более высокой износостойкостью, чем серийные изделия.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Стендтік сынау нәтижелері TiN жабыны бар кескіштердің төзімділігі Р6М5 стандартты болатынан (МЕМСТ 19265-63) жабыны жоқ кескіштердің беріктігінен 1,5 есе артық екенін көрсетті. Фланецтерді механикалық өңдеу жағдайында (1101-21-107) Р6М5 болаттан жасалған кескіштерді өнеркәсіптік сынау TiN жабыны бар кескіш құралдың (кескіштің) шығыны жабынсызға қарағанда 3 есе төмен екенін көрсетті. Сынақ нәтижелері тербелетін мойынтіректерді механикалық химиялық синтез әдісімен Cr2N жабындарын дененің бетіне жағу арқылы қатайту оның беріктігін 1,5 есе арттыруға мүмкіндік беретінін көрсетті. Ланцет табандарының далалық сынақтары 1000 га қопсытқышты пайдалану кезінде сериялық ланцет табандары олардың шекті күйіне жеткенін көрсетті (мұрын бөлігінің тозуы 50 мм). Сонымен қатар, артқы жағынан детонациялық бүрку әдісімен қатайтылған ланцет табандары ұқсас жұмыс кезінде мұрын бөлігінің тозуы 20,7 ММ болды. Осылайша, беріктендірілген эксперименттік ланцет табандары сериялық өнімдерге қарағанда орта есеппен 2,4 есе жоғары тозуға төзімділікке ие.

Level of implementation (in Russian) : Результаты проекта были внедрены в учебный процесс ВКУ им. С.Аманжолова, а также разработанная в рамках данного проекта технологии воздушно-плазменного напыления внедрена в производство ТОО Фирма-КАА для упрочнения резцов из быстрорежущих сталей, которые применяются при механической обработке фланцев, выпускаемые данной компанией.

Level of implementation (in Kazakh) : Жоба нәтижелері С. Аманжолов ШҚУ-нің оқу процесіне енгізілді, сондай-ақ осы жоба шеңберінде әзірленген ауа-плазмалық тозаңдату технологиялары Фирма-КАА ЖШС шығаратын фланецтерді механикалық өңдеу кезінде қолданылатын тез кесетін болаттардың кескіштерін нығайту үшін өндіріске енгізілді.

Efficiency (in Russian) : Внедрение разработанных ресурсосберегающих технологий, увеличивающих ресурс деталей и инструментов в производство приводит к снижению амортизационных затрат. При этом проект имеет большую значимость в национальном и международном масштабе. Так, современный этап развития техники характеризуется повышенным интересом к технологиям, обеспечивающим высокую износостойкость деталей, машин и инструментов. При этом, вопросы износостойкости приобретают определяющее значение для ресурса, стоимости сервисного обслуживания машин, и в итоге, себестоимости продукции. Таким образом, результаты проведенных исследований внесут вклад в индустриально-инновационное развитие страны.

Efficiency (in Kazakh) : Өндіріске бөлшектер мен құралдардың ресурсын арттыруға әзірленген ресурс үнемдейтін технологияларды енгізу амортизациялық шығындардың төмендеуіне әкеледі. Бұл ретте жобаның ұлттық және халықаралық ауқымда маңызы зор. Сонымен, технологияны дамытудың заманауи кезеңі бөлшектердің, машиналар мен құралдардың жоғары тозуға төзімділігін қамтамасыз ететін технологияларға деген қызығушылықтың артуымен сипатталады. Сонымен қатар, тозуға төзімділік мәселелері ресурс үшін, машиналарға сервистік қызмет көрсету құны және, атап айтқанда, өнімнің өзіндік құны үшін шешуші мәнге ие болады. Осылайша, жүргізілген зерттеулердің нәтижелері елдің индустриялық-инновациялық дамуына үлес қосады.

Field of application (in Russian) : Областью применения полученных результатов проекта являются машиностроение, автомобилестроение и металлургия. Потребителями полученных результатов являются Казахстанские и зарубежные металлургические и машиностроительные предприятия по производству и обработке деталей автотранспорта, железнодорожного транспорта и т.д., а также научные и конструкторские предприятия, занимающиеся вопросами создания высокопрочных металлических изделий, созданием инновационных технологий плазменной обработки материалов и развитием фундаментальных и прикладных научных исследований в области материаловедения.

Field of application (in Kazakh) : Жобаның алынған нәтижелерін қолдану саласы машина жасау, автомобиль жасау және металлургия салалары болып табылады. Алынған нәтижелердің тұтынушылары автокөлік бөлшектерін, темір жол көлігін және т. б. өндіру және өңдеу бойынша қазақстандық және шетелдік металлургиялық және машина жасау кәсіпорындары, сондай-ақ беріктігі жоғары металл бұйымдарын жасау, материалдарды плазмалық өңдеудің инновациялық технологияларын жасау және материалтану саласында іргелі және қолданбалы ғылыми зерттеулерді дамытумен айналысатын ғылыми және конструкторлық кәсіпорындар болып табылады.