The object of research, development or design (in Russian) : Объектом исследования явились биологические образцы, а также гемагглютинирующие агенты, выделенные от диких птиц водного и околоводного комплексов в различных регионах Казахстана.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Зерттеу нысаны - Қазақстанның әр-түрлі аймақтарында су және су маңы кешендеріндегі түз құстарынан жиналған биологиялық сынамалар, сонымен қатар олардан бөлінген гемагглютининдеуші агенттер.

Aim of work (in Russian) : Целью проекта является изучение генетического разнообразия, молекулярно-генетических маркеров функциональной активности, филогенетических взаимосвязей вирусов гриппа А, инфицирующих диких птиц на территории Казахстана для получения новых данных о направлениях их эволюции.

Aim of work (in Kazakh) : Жобаның мақсаты - Қазақстан аумағындағы түз құстарын зақымдайтын тұмау А вирустарының эволюциясы жөнінде жаңа деректер алу мақсатында олардың генетикалық әр-алуандығын, молекулалы-генетикалық маркерлерінің функционалды белсенділігін, филогенетикалық байланысын зерттеу.

Методы исследования (на русском) : При проведении работы использовали современные эколого-вирусологические и молекулярно-генетические методы изучения полевого материала и выделенных гемагглютинирующих агентов.

Методы исследования (на казахском) : Түз материалдарын және бөлінген гемагглютининдеуші агенттермен жұмыс жасау барысында заманауй эколого-вирусологиялық және молекулалы-генетикалық зерттеу әдістері қолданылды.

Obtained results and novelty (in Russian) : Исследовано 432 птиц 27 видов и выделены семь различных подтипов H1, H3, высокопатогенный H5, H9, H10, H13, H16, а также новый для науки подтип Н19. Вирусы гриппа были выявлены во всех регионах Казахстана. Вирус гриппа подтипа H1 выделен во время глобального распространения постпандемического вируса гриппа свиней H1N1 и имел аминокислотную замену Q в положении 226, которая может усилить способность вирусов птичьего гриппа адаптироваться к хозяевам-млекопитающим. Подтип Н3 выделяется с наиболее высоким процентом в Казахстане и считается вместе с Н4 самыми распространенными подтипами в регионе. Подтип H9 вместе с подтипами H5 и H7 являются наиболее распространенными подтипами птичьего гриппа, вызывающими инфекции у человека. Подтип Н10 вызывает спорадические инфекции среди людей и энзоотические вспышки среди тюленей., что потенциально может вызвать смертность среди каспийских тюленей в случае циркуляции его на Каспии. Представляет важное эпизоотическое значение выделение высокопатогенного вируса гриппа H5N1 Подтип Н13 является самым часто выделяемым в Каспийском регионе. В летний период наблюдается значительная смертность молодняка черноголового хохотуна на Каспии от Н13. В ходе выполнения проекта выделен новый подтип ВГП, неизвестный до этого науке, генетически отличный от ранее циркулировавших, и представляющий собой новый вариант возбудителя гриппа А, появившиеся в ходе эволюционного развития.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Жабайы құстардың 27 түрдегі 432 құс зерттелді. Бөлінген вирустар құрамында жеті түрлі H1, H3 түртармақтар, жоғары патогенді H5, H9, H10, H13, H16, сондай-ақ ғылымға жаңа H19 түртармағы болды. Тұмау вирустары Қазақстанның барлық аймақтарында анықталды. Пандемиядан кейінгі H1N1 шошқа тұмауы вирусының әлемдік таралуы кезінде бөлінген H1 вирусы 226 позицияда Q аминқышқылын алмастыруы болған. Ол құс тұмауы вирустарының сүтқоректілер иелеріне бейімделу қабілетін арттыруы мүмкін. H3 түртармақ Қазақстанда ең жоғары пайызбен бөлінеді және H4-пен бірге аймақтағы ең кең тараған түртармақтар болып саналады. H9 түртармақ H5 және H7 түртармақтармен бірге, адамдарда инфекция тудыратын құс тұмауының ең көп таралған түртармағы болып табылады. H10 түртармағы адамдарда бірен-саран инфекциялар тудырады және итбалықтардың энзоотикалық өршуіне әкеліп соқтырады, егер Каспийде айналымда болса, Каспий итбалықтарында өлім-жітім болуы мүмкін. Жоғары патогенді H5N1 тұмау вирусын бөліп алудың эпизоотиялық маңызы зор. H13 түртармағы Каспий аймағында жиі кездеседі. Жазғы кезеңде Каспий теңізінде H13-тен бастап жас өгіз шағаланың өлімі айтарлықтай байқалады. H16N3 түртармағы вирустары филогенетикалық жағынан H13 ішкі түрімен тығыз байланысты. Жоба барысында ғылымға бұрын белгісіз, генетикалық жағынан бұрынғы айналымнан ерекшеленетін және эволюциялық даму барысында пайда болған А тұмауының қоздырғышының жаңа түртармағы анықталды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Основные конструктивные и технико экономические показатели заключаются в повышении эффективности выявляемости гриппа в дикой фауне, что благоприятно повлияет на контроль за эпидемической ситуацией в человеческой популяции.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Негізгі жобалық-техникалық-экономикалық көрсеткіштер жабайы фаунада тұмауды анықтау тиімділігін арттыру болып табылады, бұл адам популяциясындағы эпидемиялық жағдайды бақылауға тиімді әсер етеді.

Level of implementation (in Russian) :

Level of implementation (in Kazakh) :

Efficiency (in Russian) :

Efficiency (in Kazakh) :

Field of application (in Russian) : Область применения – вирусология, экология, ветеринария.

Field of application (in Kazakh) : Қолдану аясы – вирусология, экология, ветеринария.