The object of research, development or design (in Russian) : Селитебная зона города Павлодар

The object of research, development or design (in Kazakh) : Павлодар қаласының селитепті аумағы

Aim of work (in Russian) : разработка нового подхода к оценке экологических рисков с применением элементов искусственного интеллекта и использование его для исследования влияния антропогенных факторов на экологическую среду г. Павлодар

Aim of work (in Kazakh) : жасанды интеллект элементтерін қолдана отырып экологиялық қауіп-қатерді бағалаудың жаңа тәсілін әзірлеу және оны Павлодар қаласының экологиялық ортасына антропогендік факторлардың әсерін зерттеу үшін қолдану

Методы исследования (на русском) : рентгенофлуоресцентный анализ, компьютерное моделирование.

Методы исследования (на казахском) : рентгендік флуоресценцияны талдау, компьютерлік модельдеу

Obtained results and novelty (in Russian) : 1. Исследован химический состав окружающей среды г. Павлодар. 2. Разработана модель нейронной сети для построения электронных карт распределения элементов-загрязнителей. 3. Составлены электронные карты распределения элементов-загрязнителей по г. Павлодар. 4. Проведена комплексная оценка экологического состояния г. Павлодар. 5. Проведена оценка экологических рисков. В том числе, проведен предварительный анализ опасности, выявлена последовательность опасных ситуаций, выполнен анализ последствий. 6. Составлена интегральная эколого-техногеохимическая карта г. Павлодар. В том числе были подобраны методы адаптации и ввода данных для интегрированного картирования геологических, экологических, технологических и химических данных. Также, было разработано и адаптировано программное обеспечение для картографического отображения интегрированных данных. По результатам научно-исследовательской работы опубликовано 12 научных публикаций. Получен патент на полезную модель. Новизна выполненной работы состоит в том, что для оценки распределения элементов-загрязнителей впервые применялся метод нейронных сетей. Процесс оценки завершается составлением комплекса компьютерных эколого-техногеохимических карт по отдельным элементам-загрязнителям и интегральной карты позволяющей визуализировать техногенную нагрузку, распределенную по исследуемой территории.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : 1. Павлодарда қоршаған ортаның химиялық құрамы зерттелді. 2. Ластаушы элементтердің таралуының электрондық карталарын құру үшін жүйке желісінің моделі жасалды. 3. Павлодардағы ластаушы элементтердің таралуының электрондық картасы жасалды. 4. Павлодар қаласының экологиялық жағдайын кешенді бағалау жүргізілді. 5. Экологиялық тәуекелдерді бағалау жүргізілді. Атап айтқанда, алдын-ала қауіптілікке талдау жасалды, қауіпті жағдайлардың дәйектілігі анықталды, салдарына талдау жасалды. 6. Павлодар қаласының интегралды экологиялық-техногеохимиялық картасы құрастырылды. Геологиялық, экологиялық, технологиялық және химиялық деректерді интеграцияланған картаға түсіру үшін мәліметтерді енгізу және бейімдеу әдістері таңдалды. Сондай-ақ, интеграцияланған деректерді картаға түсіруге бейімделген бағдарламалық жасақтама жасалды. Зерттеу жұмысының нәтижелері бойынша 12 ғылыми басылымдар жарық көрді. Пайдалы моделіне патент алынды. Орындалған жұмыстың жаңалығы ластаушы элементтердің таралуын бағалау үшін нейрондық желі әдісі бірінші рет қолданылғандығында. Бағалау процесі жеке ластаушы элементтерге арналған компьютерлік экологиялық және техногеохимиялық карталар кешенін және зерттелетін аумаққа бөлінген техногендік жүктемені көрнекі түрде көрсетуге мүмкіндік беретін интегралды картаны құрастырумен аяқталады.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Основные конструктивные и технико-экономические показатели: сведения о распределении элементов-загрязнителей в почве, снеге и биомассе на территории г. Павлодар, вычисленные в результате работы нейронной сети, карты концентрационного распределения элементов в почве, снеге и биомассе, интегральные карты по суммированному распределению тяжелых металлов, результаты анализа и оценки экологических рисков на территории г. Павлодар.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Негізгі жобалық-техникалық-экономикалық көрсеткіштер: Павлодар аумағында ластаушы элементтердің топырақта, қарда және биомассада таралуы туралы, жүйке желісінің жұмысы нәтижесінде есептелген мәліметтер, топырақтағы, қардағы және биомасадағы элементтердің шоғырлануының карталары, ауыр салмақты бөлуге арналған интегралды карталар металдар, Павлодар аумағындағы экологиялық тәуекелдерді талдау және бағалау нәтижелері.

Level of implementation (in Russian) : не внедрено

Level of implementation (in Kazakh) : орындалмаған

Efficiency (in Russian) : предлагаемые пути анализа экологического состояния на основе нейронной сети позволят повысить точность, скорость, снизить стоимость при осуществлении мониторинга, анализа и прогнозов экологического состояния любых исследуемых территорий.

Efficiency (in Kazakh) : нейрондық желіге негізделген экологиялық жағдайды талдау әдістері кез-келген зерттелген территориялардың экологиялық жағдайын бақылау, талдау және болжау кезінде дәлдікті, жылдамдықты жақсартады және шығындарды төмендетеді.

Field of application (in Russian) : Результаты исследования могут применяться при анализе экологического состояния в ходе мониторинга и экоаудита как хозяйственных территориальных участков, так и промышленных территорий, в частности по г. Павлодар.

Field of application (in Kazakh) : Зерттеу нәтижелері экономикалық аумақты және өндірістік аудандарды, атап айтқанда Павлодарды мониторингілеу және экологиялық аудит барысында экологиялық жағдайды талдауда қолданыла алады.