The object of research, development or design (in Russian) : отечественная и мировая коллекция просо посевного (Panicum miliaceum L.) из основных эколого-географических групп в количестве 197 образцов.

The object of research, development or design (in Kazakh) : әртүрлі экологиялық-географиялық топтарға жататын егістік тарының (Panicum miliaceum L.) отандық және дүниежүзілік коллекциясының 197 үлгісі.

Aim of work (in Russian) : получение низкоамилозных продуктивных форм проса на основе традиционной селекции с применением биохимических и молекулярно-генетических методов

Aim of work (in Kazakh) : дәстүрлі селекциямен қатар биохимиялық және молекулалық-генетикалық әдістер негізінде тарының өнімді төмен амилозалы үлгілерін алу

Методы исследования (на русском) : количественное определение содержание амилозы, экстракция ДНК, ПЦР анализ, электрофорез в агарозном геле, кастрация и ТВЭЛ-метод опыление, гибридизация, структурный анализ.

Методы исследования (на казахском) : амилоза құрамын анықтау, ДНҚ экстракциясы, ПТР талдау, агарозды гелдегі электрофорез, қолдан аталықсыздандыру және будандастырудың ТВЕЛ-әдісі, будандастыру, құрылымдық талдау

Obtained results and novelty (in Russian) : Колориметрическим методом был проведен скрининг 197 образцов коллекции проса по содержанию амилозы в зерне. У отечественных форм содержание амилозы колебалось от 14,6 до 34,8% и по классификации относятся к средне- и выскоамилозной группе, что свидетельствует об отсутствии восковидных образцов проса в казахстанской селекции. Результаты ПЦР-анализа показали наличие двух продуктов: 1) продукт размером 123 п.н. характерен для средне- и высокоамилозных сортов; 2) продукт размером 108 п.н. является признаком глютинозного сорта. По результатам гибридизации зарубежных генотипов проса с районированными сортами получены фертильные гибридные зерновки в количестве 14 шт., процент завязываемости гибридных зерен в среднем составил 6,5 %. У гибридов F2-F3 поколений соотношение амилозных и глютинозных типов эндосперма соответствовал 15:1, это указывает на доминантный тип наследования амилозного эндосперма. При анализе образцов гибридных популяции проса установлено, что содержание амилозы F2 поколений варьирует в пределах 15-24%, F3 поколений 11-22%, F4 поколений 5,9-19%. В результате ПЦР-анализа выявлено, что большинство изученные образцы F3-F4 генерации явлются амилозными. Выделены 3 образцы К1М1 (кр), К1М3 (кр) и К1М4 (уд) с размером продукт 108 п.н., который характерен для глютинозных форм проса. Проведено экологическое испытание коллекции проса в полевых условиях Акмолинской и Западной Казахстанской областях.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Тары коллекциясының 197 үлгісіне колориметриялық әдіспен дән құрымындағы амилоза мөлшеріне скрининг жүргізілді. Отандық формаларда амилоза мөлшері 14,6-дан 34,8%-ға дейін ауытқыды және жіктелуі бойынша орта- және жоғары амилозалы топқа жатқызылды, бұл өз кезегінде қазақстан селекциясында балауызды үлгілердің жоқтығын растайды. ПТР талдау нәтижелері екі өнімді бөліп көрсетті: 1) орта- және төмен амилозалы сорттарға тән салмағы 123 ж.н. өнім; 2) глютинозды сорттарға тән 108 ж.н. өнім. Шетелдік генотиптерді отандық аудандастырылған сорттармен будандастыру нәтижесінде фертильді 14 дана гибридті дәндер алынды, дән байлау пайызы орташа есеппен 6,5% құрды. Будандардың F2-F3 ұрпақтарында амилозды және глютинозды эндосперм типінің ара қатынасы 15:1 сәйкес келді, бұл амилозды эндоспермнің доминантты типті екенін көрсетеді. Тарының гибридтік популяциясын талдау кезінде F2 ұрпақта амилоза мөлшері 15-24%, F3 ұрпақта 11-22%, F4 ұрпақта 5,9-19% болатыны анықталды. ПТР талдау нәтижесінде зерттелген F3-F4 ұрпақтардың басым бөлігі амилозалы болып келетіні анықталды. Үш үлгіде К1М1 (домалақ пішінді), К1М3 (домалақ пішінді) және К1М4 (ұзынша пішінді) глютинозды тары формасына тән 108 ж.н. өнім анықталды. Ақмола және Батыс Қазақстан облыстары жағдайында тары коллекциясына экологиялық сынақ жүргізілді.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Созданы новые высокопродуктивные, низкоамилозные исходные формы проса на основе традиционной и маркерной селекции для дальнейшего создание отечественных низкоамилозных сортов проса.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Дәстүрлік және маркерлік селекция негізінде ары қарай отандық төменамилозалы сорт шығаруға бастама болатын жоғары өнімді, төмен амилозалы жаңа тары формалары шығарылды.

Level of implementation (in Russian) :

Level of implementation (in Kazakh) :

Efficiency (in Russian) :

Efficiency (in Kazakh) :

Field of application (in Russian) : биотехнология, сельское хозяйство, селекция и семеноводство.

Field of application (in Kazakh) : биотехнология, ауыл шаруашылығы, селекция және тұқым шаруашылығы.