The object of research, development or design (in Russian) : водоёмы Арало – Сырдарьинского бассейна, геномная ДНК, вирусы.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Арал-Сырдария бассейнінің су қоймалары, геномдық ДНҚ, вирустар.

Aim of work (in Russian) : Изучить биоразнообразие бактериофагов в экологически неблагополучных регионах Арало-Сырдарьинского бассейна для оценки антропогенного влияния на водные экосистемы.

Aim of work (in Kazakh) : Су экожүйелеріне антропогендік әсерді бағалау үшін Арал-Сырдария бассейнінің экологиялық жағынан қолайсыз аудандарында бактериофагтардың биоәртүрлілігін зерттеу.

Методы исследования (на русском) : вирусологические, молекулярно-биологические, микробиологические

Методы исследования (на казахском) : Вирусологиялық, молекулалы- биологиялық және микробиологиялық

Obtained results and novelty (in Russian) : Впервые было проведено изучение разнообразия вирома водоемов Арало - Сырдарьинского бассейна. Полученные результаты: был проведен анализ экологического состояния различных водоемов Арало-Сырдарьинского бассейна. Показано, что водные объекты региона относятся к трем группам степени загрязнения. Со всех трех групп водоемов собраны образцы. После ступенчатого концентрирования из исследуемых образцов были выделены нуклеиновые кислоты и подготовлены метагеномные библиотеки. Проведено секвенирования 6 метагеномных библиотек в результате которого было получено 12 баз данных, каждая из которых содержала от 1768633 до 2346461 ридов. В результате таксономической классификации, что количество вирусных последовательностей варьировало от 0,9% до 5,2%, Среди них было выявлено до 26 семейств дцДНК вирусов. Таксономический анализ оцДНК вирома выявил присутствие 8 семейств вирусов. Показано, что в водных образцах, кроме автохтонных вирусов типичных для гидроэкосистем, присутствуют бактериофаги микроорганизмов, вызывающих заболевания человека и животных. Была создана лабораторная коллекция из 6 штаммов бактериофагов лизирующих E. coli, база данных, объединяющих представителей 7 семейств вирусов. Составлены рекомендации по возможному использованию фагов для оценки состояния водных объектов. По результатам исследований опубликовано 13 работ, из которых 4 входят в международную базу данных.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Алғаш рет арал-Сырдария бассейініндегі су қоймаларындағы вирустардың алуан түрлілігіне зерттеу жүргізілді. Зерттеулер нәтижесінде келесі негізгі нәтижелер алынды. 2017-2018 жылдары жарияланған деректерді пайдалана отырып, Арал-Сырдария бассейніндегі әртүрлі су қоймаларының экологиялық жағдайына талдау жүргізілді. Аймақтың су объектілері ластану дәрежесінің үш тобына жататындығы көрсетілген. Су қоймаларының барлық үш тобынан үлгілер жиналды. Қадамдық концентрациядан кейін нуклеин қышқылдары зерттелетін үлгілерден бөлініп, метагеномдық кітапханалар дайындалды. 6 метагеномдық кітапхананы ретке келтіру жүргізілді, нәтижесінде 12 дерекқор алынды, олардың әрқайсысында 1768633-тен 2346461 ридке дейін болды. Алынған тізбектердің таксономиялық жіктелуі жүргізілді, нәтижесінде вирустық тізбектердің саны 0,9% - дан 5,2% - ға дейін өзгерді, олардың ішінде 26-ға дейін екі тізбекті ДНҚ вирустары анықталды. Бір тізбекті ДНҚ виромы таксономиялық талдауы вирустардың 8 тұқымдасының болуын анықтады. Су үлгілерінде гидроэкожүйелерге тән автохтонды вирустардан басқа, адамдар мен жануарлардың ауруларын тудыратын микроорганизмдердің бактериофагтары бар екендігі көрсетілген. E. coli лизисті бактериофагтардың 6 штаммынан тұратын зертханалық жинақ жасалды вирустардың нуклеотидтік тізбегінің мәліметтер базасы-8 тұқымдас. Су объектілерінің жай-күйін бағалау үшін фагтарды пайдалану бойынша ұсынымдар жасалды. Зерттеу нәтижелері бойынша 13 жұмыс жарияланды, олардың 4-і халықаралық деректер базасына кіреді.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Было изучено разнообразие бактериофагов в различных водоемах Арадо - Сырдарьинского бассейна, составлена база данных по фрагментам геномов, объединяющих представителей 7 семейств вирусов,создана лабораторная коллекция из 6 штаммов бактериофагов, лизирующих E. coli, выделенных из водоема Арадо - Сырдарьинского бассейна. Составлены рекомендации по возможному использованию фагов для оценки состояния водных объектов.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Арал-Сырдария бассейінінің әртүрлі су айдындарындағы бактериофагтардың әртүрлілігі зерттелді, вирустардың 7 тұқымдасының өкілдерін біріктіретін геномдардың фрагменттері бойынша мәліметтер базасы құрылды, Арал-Сырдария бассейінінің су қоймасынан оқшауланған E. coli лизирлеуші бактериофагтардың 6 штаммынан тұратын зертханалық жинақ жасалды. Су объектілерінің жай-күйін бағалау үшін фагтарды барынша пайдалану бойынша ұсыныстар жасалды.

Level of implementation (in Russian) :

Level of implementation (in Kazakh) :

Efficiency (in Russian) :

Efficiency (in Kazakh) :

Field of application (in Russian) : связана с изучением биоразнообразия бактериофагов водных экосистемах Арало-Сырдарьинского бассейна, и возможным использованием бактериофагов в качестве новой системы биоиндикации экологического состояния водоёмов.

Field of application (in Kazakh) : Арал-Сырдария бассейнінің су экожүйелеріндегі бактериофагтардың биологиялық әртүрлілігін және су объектілерінің экологиялық мәртебесіне жаңа биоиндикациялық жүйе ретінде бактериофагтарды пайдалану мүмкіндігімен байланысты.