Inventory number IRN Number of state registration
0220РК00739 AP05132249-OT-20 0118РК00656
Document type Terms of distribution Availability of implementation
Заключительный Gratis Number of implementation: 0
Not implemented
Publications
Native publications: 3
International publications: 5 Publications Web of science: 1 Publications Scopus: 2
Number of books Appendicies Sources
1 2 23
Total number of pages Patents Illustrations
54 0 19
Amount of funding Code of the program Table
15000000 AP05132249 0
Code of the program's task under which the job is done
217
Name of work
Разработка электронных тезаурусов тюркских языков для создания систем многоязычного поиска и извлечения знаний
Report title
Type of work Source of funding The product offerred for implementation
Applied Модель
Report authors
Шәріпбай Алтынбек Әмірұлы , Муканова Асель Сериковна , Ергеш Бану Жантуғанқызы , Разахова Бибигул Шамшановна , Ниязова Розамгуль Сериковна , Жеткенбай Лена ,
0
1
1
7
Customer МНВО РК
Information on the executing organization
Short name of the ministry (establishment) МНВО РК
Full name of the service recipient
Некоммерческое акционерное общество "Евразийский Национальный университет имени Л.Н. Гумилева"
Abbreviated name of the service recipient НАО "ЕНУ им.Л.Н.Гумилева"
Abstract

Морфология, синтаксис тюркских (казахского, кыргызского, татарского, турецкого и узбекского) языков, метаязык и онтологические модели.

Түркі (қазақ, қырғыз, татар, түрік, өзбек) морфологиясы, синтаксисі, метатіл және онтологиялық моделдер.

Разработка электронного тезауруса грамматики тюркских языков для создания систем многоязычного поиска и извлечения знаний.

Көптілді іздеу жүйесін құру үшін және білім алуға арналған түркі тілдерінің грамматикасының электрондық тезаурусын әзірлеу

Методы разработки метаязыков, методы онтологического моделирования, методы формальных языков и автоматов, методы морфологического анализа и синтеза, методы синтаксического анализа и синтеза, методы семантического анализа, методы представления и обработки знаний, методы построения тезауруса.

Метатілдерді әзірлеу әдісі, онтологиялық моделдеу әдістері, формалды тілдер және автоматтар теория әдістері, морфологиялық талдау мен синтез әдістері, синтаксистік талдау мен синтез әдістері,семантикалық талдау әдістері, білімдерді бейнелеу әдістері және тезаурус тұрғызу әдістері

Результатами работы являются электронный тезаурус грамматики тюркских (казахского, кыргызского, татарского, турецкого и узбекского) языков. Обоснование научной новизны результата: единый метаязык, онтологические модели морфологии и синтаксиса, а также электронный тезаурус грамматики тюркских языков созданы впервые и опубликованы в рейтинговых журналах и трудах международных конференциях, которые подтверждают их научную новизну.

Жұмыс нәтижелері: түркі (қазақ, қырғыз, татар, түрік және өзбек) тілдері грамматикасының электрондық тезаурусы. Нәтиженің ғылыми жаңалығын негіздеу: бірыңғай метатіл, морфология мен синтаксистің онтологиялық моделдері, сондай-ақ түркі тілдері грамматикасының электрондық тезаурусы алғаш рет жасалды, ғылыми жаңалығын растайтын рейтингтік журналдар мен халықаралық конференциялардың еңбектерінде жарияланған.

Полученные результаты не являются материальными объектами, поэтому они не обладают некоторыми указанными характеристиками. Но при получении результатов использовалась широкораспрастраненная технология построения онтологических моделей Protege, разработанной в Стэндфордском университете, для разработки инструмента для создания тезауруса используется язык Python .

Алынған нәтижелер материалдық объект болмағандықтан кейбір көрсетілген сипаттамалары болмайды. Бірақ нәтижелерді алу барысында Стэндфорд университетінде (АҚШ, Калифорния) жасалған және Mozilla Public License лицензиясымен кең таралған Protege онтологиялық модел әзірлеу технологиясы, тезаурус жасау құралын әзірлеу үшін Python тілі қолданылды.

На данном этапе внедрение результатов не предусмотрено.

Бұл кезеңде нәтижелерді ендіру қарастырылмаған.

На данном этапе не предусмотрено внедрение и коммерциализация результатов НИР. Тем не менее, очевидно, что если результаты проекта будут применяться в вышеуказанных предметных областях для автоматизации обработки текстов большого объема на перечисленных тюркских языках, то они будут иметь большую экономическую эффективность и значимость.

Бұл кезеңде зерттеу нәтижелерін ендіру және коммерциаландыру қарастырылмаған. Алайда, егер жобаның нәтижелері жоғарыда аталған пәндік салаларда аталған түркі тілдеріндегі үлкен көлемді мәтіндерді өңдеуді автоматтандыру үшін қолданылса, онда олар үлкен экономикалық тиімділік пен маңыздылыққа ие болатыны анық.

Областью применения результатов проекта является образование, наука, социология, юриспруденция, документоведение и другие социально-экономические отрасли тюркских стран, в том числе социальные сети, которые используют технологии компьютерной обработки тюркских языков.

Білім беру, ғылым, әлеуметтану, юриспруденция, құжаттану және түркі елдерінің басқа да әлеуметтік-экономикалық салалары, соның ішінде түркі тілдерін компьютерлік өңдеу технологияларын қолданатын әлеуметтік желілер.

UDC indices
004.8; 81.32
International classifier codes
20.23.25; 16.31.21; 28.23.39;
Readiness of the development for implementation
Key words in Russian
компьютерная лингвистика; метаязык; онтологическая модель; тезаурус; морфология; синтаксис; тюркские языки;
Key words in Kazakh
компьютерлік лингвистика; метатіл; онтологиялық модел; тезаурус; морфология; синтаксис; түркі тілдері;
Head of the organization Сыдыков Ерлан Батташевич доктор исторических наук / Профессор
Head of work Шәріпбай Алтынбек Әмірұлы Доктор технических наук / Профессор
Native executive in charge Муканова Асель Сериковна и.о.доцента