The object of research, development or design (in Russian) : Новые интерполимерные комплексы (ИПК) - структурообразователи почв на основе природных полимеров

The object of research, development or design (in Kazakh) : Табиғи полимерлер негізіндегі жаңа интерполимер комплекстер - топырақты құрылымдаушылар

Aim of work (in Russian) : Разработка эффективной технологии структурирования сельскохозяйственных и городских почв с использованием ИПК для предотвращения процесса опустынивания и ремедиации земель

Aim of work (in Kazakh) : Жерлердің шөлейттену процесін алдын алу және оларды ремедиациялау үшін ИПК пайдалана отырып, ауыл шаруашылық және қалалық топырақтарды құрылымдаудың тиімді технологиясын әзірлеу

Методы исследования (на русском) : - Синтез и получение ИПК на основе полимеров различной природы и типа осуществлялись методом смешения растворов полимеров; - изучение состава, структуры и свойств ИПК осуществлялись физико-химическими методами (реовискозиметрии, механического анализа, гравиметрии, потенциометрического и кондуктометрического титрований, ДЛС, УФ-видимой и ИК-Фурье спектроскопии); - обработка почвы ИПК проводилась двухрастворным способом; - виды, дозы и способы внесения ИПК для пролонгирования влажности почвы, снижения поливных норм и расхода минеральных удобрений, а также улучшения роста, развития и продуктивности зерновых, овощных и бобовых культур растений выявлялись методом модельных вегетационных и полевых опытов; - агрохимические и водно-физические показатели почвы исследовались классическими методами почвоведения; - опытно-промышленные испытания разработанной технологии проведены в производственных условиях ВКО.

Методы исследования (на казахском) : - Әр түрлі табиғатты және типті полимерлер негізіндегі ИПК синтезі мен алынуы полимерлер ерітінділерін араластыру әдісімен жүзеге асырылды; - ИПК құрамын, құрылымын және қасиеттерін зерттеу физика-химиялық әдістермен жүзеге асырылды (реовискозиметрия, механикалық талдау, гравиметрия, потенциометрлік және кондуктометрлік титрлеу, ДЛС, УК-көрінетін және ИҚ-Фурье спектроскопия); - ИПК-мен топырақты өңдеу екі еріткіш тәсілмен жүргізілді; - топырақ ылғалдылығын ұзарту, суару нормаларын және минералды тыңайтқыштардың шығынын азайту, сондай-ақ дәнді, көкөніс және бұршақ дақылдарының өсуін, дамуын және өнімділігін жақсарту модельдік вегетациялық және далалық тәжірибелер әдісімен анықталды; - топырақтың агрохимиялық және сулы-физикалық көрсеткіштері топырақтанудың классикалық әдістерімен зерттелді; -әзірленген технологияны тәжірибелік-өнеркәсіптік сынау ШҚО өндірістік жағдайында жүргізілді.

Obtained results and novelty (in Russian) : - Отработана методика синтеза и получены ИПК на основе природных полимеров хитозана, альгината натрия, геллана, натрийкарбоксиметилцеллюлозы; - изучены состав и свойства ИПК физико-химическими методами и установлены оптимальные параметры для их эффективного использования в качестве структурообразователей почв; - разработана технология обработки поверхностных слоев почвы ИПК двухрастворным способом; -выявлены виды, дозы и способы внесения ИПК методом модельных вегетационных и полевых опытов для пролонгирования влажности почвы, снижения поливных норм и расхода минеральных удобрений, а также улучшения роста, развития и продуктивности зерновых, овощных и бобовых культур растений; -проведены опытно-промышленные испытания разработанной технологии на пахотных землях крестьянского хозяйства Восточного Казахстана, подверженных опустыниванию и эрозии. Новизна проекта. Впервые разработана технология обработки ИПК поверхностных слоев почв сухостепной зоны Восточного Казахстана, подверженных водной и ветровой эрозии.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : - Хитозан, натрий альгинаты, геллан, натрий карбоксиметилцеллюлозасы табиғи полимерлері негізінде ИПК алынды және синтездеу әдістемесі әзірленді; - ИПК құрамы мен қасиеттері физика-химиялық әдістермен зерттелді және оларды топырақтың құрылымдаушылары ретінде тиімді пайдалану үшін оңтайлы параметрлер белгіленді; - топырақтың беткі қабаттарын екі еріткіш әдіспен өңдеу технологиясы әзірленді; - топырақтың ылғалдылығын ұзарту, суару нормалары мен минералды тыңайтқыштарды тұтынуды төмендету, сондай-ақ дәнді, көкөніс және бұршақ дақылдарының өсуін, дамуын және өнімділігін жақсарту үшін үлгілік вегетациялық және далалық тәжірибелер әдісімен ИПК енгізу түрлері, дозалары мен тәсілдері анықталды; - Шығыс Қазақстанның шаруа қожалығының шөлейттенуге және эрозияға ұшыраған егістік жерлерінде әзірленген технологияның тәжірибелік-өнеркәсіптік сынақтары жүргізілді. Жобаның жаңалығы. Алғаш рет Шығыс Қазақстанның құрғақ далалы аймағы топырақтарының жер үсті қабаттарын ИПКмен өңдеу технологиясы әзірленді.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Разработанная технология структурирования предусматривает: - синтез и применение дешевых, не токсичных и биоразлагаемых структурообразователей почв на основе ИПК из природных полимеров ХТЗ, Na-КМЦ, Na-АЛ, Гел; - двухрастворный способ обработки ИПЭК, при котором водные растворы противоположно заряженных полиэлектролитов последовательно наносятся на сухую поверхность почвы в количестве не менее 300 л/га. Растворы полимеров попадают в поровое пространство между частицами почвы и связывают их друг с другом, образуя воздухо- и влагопроницаемый защитный полимерно-корочный слой толщиной 1-5 мм; - внесение полимеров сразу после посева для сохранения целостности оструктуриваемого слоя, устойчивости ударному воздействию капель и гидродинамическому воздействию потока при орошении; - при оструктуривании поверхности пахотного слоя (0-5 мм) рекомендуется внесение ХТЗ в дозе 2 кг/га, Na-КМЦ – 15 кг/га, Na-АЛ – 10 кг/га, Гел – 8 кг/га (1 раз в год). - внесение в почву полимерных структурообразователей стимулирует развитие проростков и повышает урожайность растений, так как способствует продуктивному использованию сельскохозяйственными культурами запасов почвенной влаги и питательных элементов, условий аэрации и теплообмена.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Әзірленген құрылымдау технологиясы мыналарды қамтиды: -ХТЗ, Na-КМЦ, Na-АЛ, Гел табиғи полимерлерінен жасалған ИПК негізінде арзан, уытты емес және биологиялық ыдырайтын топырақ құрылымдаушыларын синтездеу және қолдану; - ИПЭК - ті өңдеудің екі еріткіш әдісінде қарама-қарсы зарядталған полиэлектролиттердің сулы ерітінділері топырақтың құрғақ бетіне кемінде 300 л/га мөлшерінде қолданылады. Полимерлердің ерітінділері топырақ бөлшектері арасындағы кеуек кеңістігіне еніп, оларды бір - бірімен байланыстырады, қалыңдығы 1-5 мм ауа мен ылғал өткізгіш қорғаныс полимерлі-қыртыстық қабатын құрайды; - суарған кезде құрылымдалған қабаттың бүтіндігін, тамшылардың соққы әсеріне және ағынның гидродинамикалық әсеріне тұрақтылығын сақтау үшін егістіктен кейін бірден полимерлерді енгізу; -егістік қабатының бетін құрылымдау үшін (0-5 мм) ХТЗ 2 кг/га, Na – КМЦ-15 кг/га, Na – АЛ – 10 кг/га, Гель-8 кг/га (жылына 1 рет) дозада енгізу ұсынылады. - топыраққа полимерлі құрылымдаушылардың енгізілуі өскіндердің дамуын ынталандырады және өсімдіктердің өнімділігін арттырады, өйткені ол дақылдардың топырақ ылғалы мен қоректік заттардың қорын, аэрация және жылу алмасу жағдайларын өнімді пайдалануына ықпал етеді.  

Level of implementation (in Russian) : Опубликованы 2 патента Республики Казахстан на полезную модель, защищены 5 магистерских диссертаций и 3 дипломные работы. Имеется акт внедрения в учебный процесс и акт ОПИ с ТОО «Агрофирма «Приречное»».

Level of implementation (in Kazakh) : Пайдалы модельге Қазақстан Республикасының 2 патенті жарияланды, 5 магистрлік диссертация және 3 дипломдық жұмыс қорғалды. Оқу процесіне енгізу актісі және "Агрофирма "Приречное" ЖШС-мен ТӨС актісі бар

Efficiency (in Russian) : ИПК-структурообразователи почв благодаря сочетанию уникальных физико-химических, коллоидных и механических свойств, а также нетоксичности и биоактивности востребованы для разработки технологии оптимизации водно-физических условий плодородия почв в Республике Казахстан.

Efficiency (in Kazakh) : Ерекше физика-химиялық, коллоидтық және механикалық қасиеттердің, сондай-ақ уытты емес және биоактивтілік үйлесімділігінің арқасында топырақтың құрылымдаушылары Қазақстан Республикасында топырақ құнарлылығының сулы-физикалық жағдайларын оңтайландыру технологиясын жасау үшін қажет.

Field of application (in Russian) : Сельское хозяйство

Field of application (in Kazakh) : Ауыл шаруашылығы