The object of research, development or design (in Russian) : Воздушный бассейн города с высоким уровнем загрязнения (на примере города Алматы)

The object of research, development or design (in Kazakh) : Ластану деңгейі жоғарғы қаланың әуе бассейні (Алматы қаласы мысалында)

Aim of work (in Russian) : Разработка методики рискового картирования влияния выбросов предприятий теплоэнергетики на качество воздуха в приземном слое городской атмосферы.

Aim of work (in Kazakh) : Жылу энергетикасы кәсіпорындарының зиянды заттарды шығаруының қала атмосферасының жерге жақын қабаттағы ауаның сапасына ықпалын тәуекел карталау әдістемесін әзірлеу.

Методы исследования (на русском) : Используются методы теории вероятности, математического моделирования, охраны окружающей среды, метеорологии и геоинформатики.

Методы исследования (на казахском) : Ықтималдықтар теориясы, математикалық модельдеу, қоршаған ортаны қорғау, метеорология және геоинформатика әдістері қолданылады.

Obtained results and novelty (in Russian) : 1) Разработана теоретико-вероятностная риск-модель загрязнения атмосферы города, основанная на стохастичности атмосферных процессов. Сформулированы критерии (меры) риска, учитывающие принятые санитарные нормы. 2) Впервые адаптирован к условиям г. Алматы модель WRF-Chem переноса и рассеяния загрязняющих веществ. Определена оптимальная конфигурация методов параметризации на основе статистического анализа погрешностей расчетов. 3) Выполнены тестовые расчеты распространения двуокиси серы (SO2). Показано, что ветровой режим северной части города формирует широтный перенос вдоль горного хребта, в южной части господствует горно-долинная циркуляция. 4) Риск-модель реализована в виде вычислительного комплекса, в котором модель WRF-Chem встроена как расчетный модуль решения прямых задач и множество этих решений замыкается на стохастической модели рискового картирования. 5) Данные о выбросах предприятий теплоэнергетики, картографическая информация, результаты дистанционного зондирования и выбранный набор методов параметризации составили входной пакет информации вычислительного комплекса. 6) Впервые возможные экологические риски от выбросов двуокиси серы SO2 предприятиями теплоэнергетики представлены в виде рисковых карт для различных критериев риска. Как показали расчеты зоны повышенного риска могут охватывать значительные территории города.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : 1) Атмосфералық процестердің стохастикасына негізделген қалалық ауаның ластану қаупінің теориялық және ықтималды моделі жасалды. Қабылданған санитарлық нормаларды ескере отырып, тәуекел критерийлері (шаралары) тұжырымдалады. 2) Алғаш рет Алматы қаласы жағдайына ластаушы заттарды тасымалдауға және таралуға арналған WRF-Chem моделі бейімделді. Параметрлеу әдістерінің оңтайлы конфигурациясы есептеу қателіктерін статистикалық талдау негізінде анықталады. 3) Күкірт диоксидінің (SO2) таралуының тесттік есептеулері жүргізілді. Қаланың жел режимін солтүстік бөлігінде таулы жотаның бойымен ендік тасымалдау, ал оңтүстік бөлігінде тау-аңғар айналымы басым жел құрайтыны көрсетілген. 4) Тәуекел моделі есептеу кешені түрінде жүзеге асырылады. Онда WRF-Chem моделі тікелей есептерді шешуге арналған есептеу модулі ретінде ендірілген және осы шешімдердің көпшілігі стохастикалық тәуекелдерді карталау үлгісіне негізделген. 5) Жылу энергетикасы кәсіпорындарының шығарындылары туралы мәліметтер, картографиялық ақпарат, қашықтықтан зондтау нәтижелері және таңдалған параметрлеу әдістері жиынтығы есептеу кешенінің кіріс ақпараттық пакетін құрады. 6) Жылу энергетикасы кәсіпорындарының SO2 күкірт диоксиді шығарындыларынан туындайтын экологиялық қауіп-қатерлер алғаш рет әр түрлі тәуекел критерийлері үшін тәуекелдер картасы түрінде ұсынылған. Есептеулер көрсеткендей, қауіпті аймақтар қаланың үлкен аудандарын қамтуы мүмкін.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : нет

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : нет

Level of implementation (in Russian) :

Level of implementation (in Kazakh) :

Efficiency (in Russian) : Оценка экологических рисков – социально значимая задача

Efficiency (in Kazakh) : Экологиялық тәуекелді бағалау әлеуметтік маңызды мәселе

Field of application (in Russian) : Охрана окружающей среды, планирование воздухоохранных мероприятий, теория экологических рисков

Field of application (in Kazakh) : Қоршаған ортаны қорғау, ауаны қорғау шараларын жоспарлау, экологиялық тәуекелдер теориясы