The object of research, development or design (in Russian) : Широкое внедрение новых сортов, методов и схем ведения первичного семеноводства, на основе использования высококачественного оздоровленного исходного материала для выращивания супер-суперэлитного и суперэлитного картофеля.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Жоғарысапалы сауықтырылған супер-суперэлита және суперэлита картобын өндіру үшін алғашқы тұқым шаруашылығында жаңа сорттар, әдістер және сызбаларды кеңінен қолдану.

Aim of work (in Russian) : Производство семян высших репродукций отечественных и зарубежных сортов картофеля в условиях Центрального Казахстана

Aim of work (in Kazakh) : Орталық Қазақстан жағдайында картоптың отандық және шетелдік сорттарының жоғары репродукциялы тұқымын өндіру

Методы исследования (на русском) : Применение различных методов и схем первичного семеноводства в жестких условиях Центрального Казахстана с его неустойчивым климатом должно базироваться на всесторонней оценке и отборе семенного материала. В этой связи более эффективным является индивидуальный отбор наиболее здоровых и урожайных растений районированных сортов. Качество оригинальных семян первичных питомников и суперэлиты предопределяют качество элитных семян и последующих репродукций. В ТОО «Карагандинская сельскохозяйственная опытная станция им. А. Ф. Христенко» и селекции лаборатории картофелеводства ведет работу по организации первичного семеноводства районированных сортов Невский, Латона, Ягодный 19, Тамаша, Костанайские новости, Сантэ на основе клонового отбора. Производство семян картофеля ведется по следующей схеме: 1год – отбор исходных растений (клонов); 2 год – питомник испытания клонов первого года; 3 год – питомник испытания клонов второго года; 4 год – питомник суперэлиты; 5 год – питомник элиты.

Методы исследования (на казахском) : Орталық Қазақстанның қатал климатты және ауа райының тұрақсыздығы жағдайында тұқым өндірісі алғашқы тұқым шаруашылығының әртүрлі әдістері мен сызбаларын қолдана отырып, тұқым материалын жан-жақты бағалау және іріктеу негізінде жүргізілуі керек. Сондықтан, ең тиімді жолы, бұл аудандастырылған сорттың егістіктегі неғұрлым сау және түсімі жоғары өсімдіктерін жекелей таңдау әдісі арқылы жұмыс жүргізу. Алғашқы көшеттіктер мен суперэлита бірегей тұқымының сапасының жоғары болуы, ол келесі репродукциялар мен элиттік тұқым сапасының жақсы болуының кепілі. «А.Ф.Христенко атындағы Қарағанды ауыл шаруашылық тәжірибе станциясы» ЖШС- де аудандастырылған Невский, Латона, Ягодный 19, Тамаша, Кустанайские новости сорттарының алғашқы тұқым шаруашылығы буындарында картоп өндірісі клондық іріктеу негізінде жүргізіледі. Картоп тұқымы өндірісі келесі сызба бойынша жүргізіледі: 1. Бастапқы өсімдіктерді таңдау. 2. Бірініші жылғы клондар сынау көшеттігі 3. Екінші жылғы клондар сынау көшеттігі 4. Суперэлита көшеттігі 5. Элита көшеттігі

Obtained results and novelty (in Russian) : 1. Оригинальное и элитное семеноводство картофеля ведется клоновым отбором по 5-ти летней схеме. 2. Оригинальное и первичное семеноводство ведется по районированным сортам Невский, Латона, Тамаша, Ягодный 19, Костанайские новости, Сантэ. 3. Ежегодно площадь посадок оригинального семеноводства составляли по 100 га. 4. Для работы в 2018, 2019 и 2020 году были отобраны и заложены на хранение по 500 клонов сорта Невский, 500 клонов сорта Латона, 500 клонов сорта Ягодный 19, 500 клонов сорта Тамаша и 250 клонов сорта Костанайские новости, и 250 клонов сорта Сантэ. За трех летку количество клонов составило 8250 штук. 5. На хранение в 2018 году было заложено из питомника испытания клонов 60 тонн оригинальных семян для дальнейшего размножения, 211 тонн суперэлитных и 270 тонн элитных семян. В 2019 году 60 тонн супер-суперэлиты, 211 тонн суперэлиты и 270 тонн элиты. В 2020 году произведено 50 тонн супер-суперэлиты, 221 тонна суперэлиты и 457 тонн элиты.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : ҚОРЫТЫНДЫ 1. Картоптың бірегей және элиттік тұқым шаруашылығы 5 жылдық сызба бойынша клондық іріктеу әдісімен жүргізіледі. 2. Картоптың бірегей және алғашқы тұқым шаруашылығы аудандастырылған Невский, Латона, Ягодный 19, Тамаша, Костанайские новости сорттары бойынша жүргізіледі. 3. Бірегей картоп тұқым өндірісінің отырғызу алаңы жыл сайын 100 га құрады. 4. 2018-2020 жылы жұмыс жүргізу мақсатында сорттар бойынша сақтауға салынған клондар: Невский – 500 клон, Латона – 500 клон, Тамаша – 250 клон, Ягодный 19 – 500 клон, Костанайские новости – 250 клон, Сантэ – 250 клон. Үш жыл кезінде клондар саны 8250 дана болды. 5. 2018 жылы сынау көшеттігінен сақтау және одан әрі көбейту үшін, 60 тонна бірегей картоп тұқым, 211 тонна суперэлиталық және 270 тонна элиталық тұқымдар салынды. 2019 жылы 60 тонна супер-суперэлита, 211 тонна супер-элита және 270 тонна элита. 2020 жылы 50 тонна супер-суперэлита, 221 тонна суперэлита және 457 тонна элита өндірілді.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : 2020 год: первичное семеноводство картофеля в ТОО «Карагандинская сельскохозяйственная опытная станция им. А. Ф. Христенко» ведется по районированным сортам Невский, Латона, Тамаша, Ягодный 19, Кустанайские новости, Сантэ. На хранение заложено 500 клонов сорта Невский, 500 клонов сорта Латона, 500 клонов сорта Тамаша, 500 клонов сорта Ягодный 19, 250 клонов сорта Костанайские новости, 250 клонов сорта Сантэ и 250 клонов сорта Нева. Из питомника испытания клонов заложено на хранение 50 тонн оригинальных семян, также на хранение заложено 221 тонна суперэлитных семян, 457тонн элитных семян.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : 2020: «А.Ф.Христенко атындағы Қарағанды ауыл шаруашылық тәжірибе станциясы» ЖШС- де картоптың алғашқы тұқым шаруашылығы, аудандастырылған Невский, Латона, Ягодный 19, Тамаша, Кустанайские новости, Сантэ сорттары бойынша жүргізіледі. Сақтауға салынған клондар: Невский – 500 клон, Латона – 500 клон, Тамаша – 500 клон, Ягодный 19 – 250 клон, Кустанайскик новости -250 клон, Сантэ – 250 клон, Нева – 250 клон. Сынау көшеттігінен 50 тонна бірегей, 221 тонна -суперэлита, 457 тонна элита тұқымы сақтауға салынды.

Level of implementation (in Russian) : Широкое внедрение новых сортов, методов и схем ведения первичного семеноводства, на основе использования высококачественного оздоровленного исходного материала для выращивания супер-суперэлитного и суперэлитного картофеля. Передача супер-суперэлиты в производство и получение там элиты путем двукратного репродуцирования. Реализация элиты сельхоз формированиям для размножения и выращивания товарного картофеля не ниже III – V репродукций. Прогнозное предложение о развитии объекта исследований. Коренное улучшение организации семеноводства с целью быстрейшего перехода на сортовые посевы картофеля высоких репродукций и внедрения новых высокоурожайных сортов.

Level of implementation (in Kazakh) : Ендіру деңгейі. Жоғарысапалы сауықтырылған супер-суперэлита және суперэлита картобын өндіру үшін алғашқы тұқым шаруашылығында жаңа сорттар, әдістер және сызбаларды кеңінен қолдану. Супер-суперэлита тұқымын өндіріске беріп, одан екі қайтара қалыптастыру (репродукция) арқылы элита тұқымын алу. Институтта жинап алынған элита тұқымы, көбейту үшін және III-V репродукциялы тауарлық картоп алу үшін, ауылшаруашылық құрылымдарына жіберіледі. Зерттеу нысанынының дамуының болжамдық ұсыныстары. Картоптың жоғарырепродукциялы сорттық егістіктеріне тезірек көшу және жоғарытүсімді жаңа сорттарды ендіру мақсатында картоп тұқым шаруашылығын ұйымдастыруды түбегейлі жақсарту қажет.

Efficiency (in Russian) : Экономическая эффективность работы. За три года произведено 1264 тонн оригинальных семян. Экономическая эффективность составила 70 %.

Efficiency (in Kazakh) : Жұмыстың экономикалық тиімділігі. Үш жылда 1264 тонна бірегей картоп тұқымы өндірілді. Экономикалық тиімділік 70% құрады.

Field of application (in Russian) : сельхоз формированиям Карагандинской области из урожая 2018 года реализовано 314 тонн картофеля в т.ч. на семена 150 тонн элиты сорта Латона, 26 тонн суперэлиты сорта Ягодный 19, 58 тонн суперэлиты сорт Тамаша, 50 тонн первой репродукции сорта Невский, 30 тонн элиты сорта Нева; из урожая 2019 года реализовано 350 тонн семян сорт Невский 150 тонн, сорт Латона 120 тонн, сорт Тамаша 30 тонн и сорт Ягодный 50 тонн; из урожая 2020 года запланировано реализовать 600 тонн семян сорт Латона 300 тонн, сорт Невский 100 тонн, сорт Сантэ 100 тонн, сорт Тамаша 50 тонн, сорт Ягодный 50 тонн.

Field of application (in Kazakh) : : Қарағанды облысының ауылшаруашылық құрылымдарына 2018 жылдың түсімінен 314 тонна картоп сатылды, соның ішінде тұқым алмастыруға Латона сортынан 150 тонна элита, Ягодный 19,58 сортынан 26 тонна суперэлита, Тамаша сортынан 50 тонна суперэлита және Невский сортынан 30 тонна элита, 50 тонна бірінші репродукция тұқымы сатылды. 2019 жылғы түсімінен 350 тонна тұқым сатылды, Невский сорты 150 тонна, Латона сорты 120 тонна, Тамаша сорты 30 тонна және Ягодный сорты 50 тонна; 2020 жылғы түсімінен бастап 600 тонна тұқым, Латона сорты 300 тонна, Невский сорты 100 тонна, Сантэ сорты 100 тонна, Тамаша сорты 50 тонна, Ягодный сорты 50 тонна тұқым сату жоспарланып отыр.