The object of research, development or design (in Russian) : флора гор Коктау Калбинского нагорья

The object of research, development or design (in Kazakh) : Қалба таулы өлкесіндегі Көктау тауларының флорасы

Aim of work (in Russian) : Изучение флоры гор Коктау Калбинского нагорья для сохранения ботанического разнообразия и рационального использования природных ресурсов Восточного Казахстана.

Aim of work (in Kazakh) : Шығыс Қазақстанның ботаникалық әртүрлілігін сақтау және табиғи ресурстарын ұтымды пайдалану үшін Қалба таулы өлкесіндегі Көктау тауларының флорасын зерттеу.

Методы исследования (на русском) : классические общепринятые методики по флористическим и интродукционным исследованиям, изучению морфологии растений, ценопопуляций, фитоценозов.

Методы исследования (на казахском) : флористикалық және интродукциялық зерттеулер, өсімдіктер морфологиясын, ценопопуляцияларды, фитоценоздарды зерттеу бойынша классикалық жалпы қабылданған әдістер.

Obtained results and novelty (in Russian) : За период исследований собрано 2700 гербарных листов и более 50 образцов живых растений интродуцировано в Алтайский ботанический сад. Составлен конспект видов флоры гор Коктау, насчитывающий 827 видов высших сосудистых растений, относящихся к 347 родам и 92 семействам, что составляет 14,7% от общей флоры Казахстана. Впервые описан растительный покров гор Коктау. Установлено, что по составу флора гор Коктау смешанная, включающая бореальные, средиземноморские, туранские географические элементы. Проведен таксономический, ареалогический, экологический анализ. Выявлены редкие и хозяйственно ценные виды растений по показателям полезных свойств. Установлены основные факторы, неблагоприятно влияющие на растения во флоре гор Коктау. Опубликованы научные статьи по изучению хозяйственно ценных и редких видов растений флоры гор Коктау, составлен конспект видов юго-западной части гор Коктау.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Зерттеу кезеңінде 2700 гербарий парақтары жиналды және Алтай ботаникалық бағына тірі өсімдіктердің 50-ден астам үлгілері интродукцияланды. Көктау таулары флорасының 347 текке және 92 тұқымдасқа жататын 827 жоғары тамырлы өсімдіктерден тұратын түрлерінің конспектісі құрастырылды, бұл Қазақстанның жалпы флорасының 14,7%-ын құрайды. Алғаш рет Көктау тауларының өсімдік жамылғысы сипатталды. Көктау таулары флорасының құрамы аралас, оның ішінде бореалдық, жерортатеңіздік, тұрандық географиялық элементтері бар. Таксономиялық, ареалогиялық, экологиялық талдау жүргізілді. Пайдалы қасиеттері бойынша өсімдіктердің сирек және экономикалық құнды түрлері анықталды. Көктау тауларының флорасындағы өсімдіктерге жағымсыз әсер ететін негізгі факторлар анықталды. Көктау таулары флорасының шаруашылық құнды және сирек кездесетін өсімдік түрлерін зерттеу бойынша ғылыми мақалалар жарияланды, Көктау тауларының оңтүстік-батыс бөлігі түрлерінің конспектісі құрастырылды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Флора сосудистых растений гор Коктау по результатам наших исследований представлена 827 видами, относящимися к 347 родам и 92 семействам, что составляет 14,7% от общей флоры Казахстана. В 2018 году в результате проведенных исследований выявлено 374 вида высших споровых и цветковых растений, относящихся к 197 родам и 60 семействам и 6 видам адвентивной флоры. Соотношение систематических групп во флоре представлено неравномерно: Equisetophyta – 0.8%, Polypodiophyta – 3.4%, Pinophyta – 1.33%, Magnoliophyta – 94.47%. В систематической структуре в северо-восточной части гор Коктау выявлено 5 ведущих семейств: Poaceae – 13.3%, Asteraceae – 14.4%, Rosaceae – 7.2%, Lamiaceae – 5.8%, Ranunculaceae – 8.2%. В 2019 году установлен видовой состав исследуемого региона из 576 видов, относящихся к 271 роду, 74 семействам. Споровые представлены – 21 видом, что составляет 3,5% от общего флористического разнообразия; голосеменные – 7 (1,2%), покрытосеменные – 548 видами (95,2%). Общее число видов однодольных растений – 112 (19,5%) от общего количества покрытосеменных, двудольных – 436 (75,7%). В 2020 году приведено 827 видов высших споровых и цветковых растений

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Біздің зерттеулеріміздің нәтижелері бойынша Көктау тауларының тамырлы өсімдіктерінің флорасы 347 туыстасқа және 92 тукымдасына жататын 827 түрден тұрады, бұл Қазақстанның жалпы флорасының 14,7% құрайды. 2018 жылы жүргізілген зерттеулер нәтижесінде 197 туыстасқа және 60 тукымдасына және адвентивті флораның 6 түріне жататын жоғары споралы және гүлді өсімдіктердің 374 түрі анықталды. Флорадағы жүйелік топтардың қатынасы біркелкі емес: Equisetophyta-0.8%, Polypodiophyta – 3.4%, Pinophyta – 1.33%, Magnoliophyta – 94.47%. Көктау тауларының солтүстік-шығыс бөлігіндегі жүйелік құрылымда 5 жетекші отбасы анықталды: Poaceae – 13.3%, Asteraceae – 14.4%, Rosaceae – 7.2%, Lamiaceae – 5.8%, Ranunculaceae – 8.2%. 2019 жылы зерттелетін аймақтың түр құрамы 271 туыстасқа, 74 тұқымдасқа жататын 576 түрден белгіленді. Споралар 21 түрмен ұсынылған, бұл жалпы флористикалық әртүрліліктің 3,5% құрайды; гимоспермдер – 7 (1,2%), ангиоспермдер – 548 түр (95,2%). Даражарнақты өсімдіктер түрлерінің жалпы саны – ангиоспермдердің жалпы санынан 112 (19,5%), қос жарнақты-436 (75,7%). 2020 жылы жоғары споралы және гүлді өсімдіктердің 827 түрі келтірілген.

Level of implementation (in Russian) : Результаты научных исследований опубликованы в рецензируемых отечественных научных журналах с ненулевым импакт-фактором, в международном научном ресурсе Scopus, в монографии, в которую включены конспект флоры и перечень хозяйственно ценных растений гор Коктау. Проведена рассылка рекомендаций, публикация научных и научно-популярных статей в научных журналах и СМИ, проведение научного семинара, издание информационных материалов, буклетов, научно-популярных брошюр, рекламных открыток. В горах Коктау сотрудниками сада выявлено местообитание и дана фитоценотическая характеристика эндемичного вида Восточного Казахстана Scabiosa austroaltaica Bobrov., обследованы популяции редких и хозяйственно ценных видов, таких как Allium nutans L., Allium altaicum Pall., Inula helenium L., Iris ludwigi Maxim, Viburnum opulus L.

Level of implementation (in Kazakh) : Ғылыми зерттеулердің нәтижелері нөлдік емес импакт-факторы бар рецензияланатын отандық ғылыми журналдарда, халықаралық ғылыми сала ресурстарында, Көктау тауларының флорасы мен шаруашылық құнды өсімдіктерінің конспектісі енгізілген монографияларда жарияланды. Ұсынымдар таратылды, ғылыми және ғылыми-көпшілік мақалалар ғылыми журналдар мен БАҚ-та жарияланды, ғылыми семинар өткізілді, ақпараттық материалдар, буклеттер, ғылыми-көпшілік брошюралар, жарнамалық ашық хаттар басып шығарылды. Көктау тауларында бақ қызметкерлері мекендеу орындарын анықтап, Шығыс Қазақстанның эндемикалық түрі Scabiosa austroaltaica Bobrov фитоценотикалық сипаттамасын берді Allium nutans L., Allium altaicum Pall., Inula helenium L., Iris ludwigi Maxim, Viburnum opulus L. сияқты сирек кездесетін және экономикалық тұрғыдан құнды түрлердің популяциясы зерттелді.

Efficiency (in Russian) : Проведение мероприятий в рамках настоящего проекта позволило сохранить биоразнообразие нарушенных экосистем Восточного Казахстана, пополнить видовой состав Флоры Казахстана и мировой флоры, сократить ущерб от антропогенного воздействия на растительный покров региона. Реализация настоящего проекта способствовала устойчивому развитию и экологической безопасности Республики Казахстан, развитию международных научных связей, повышению престижа страны на международной арене в деле сохранения и устойчивого использования биоразнообразия.

Efficiency (in Kazakh) : Осы жоба шеңберінде іс-шараларды өткізу Шығыс Қазақстанның бұзылған экожүйелерінің биоалуантүрлілігін сақтауға, Қазақстан флорасы мен әлемдік флораның түрлік құрамын толықтыруға, өңірдің өсімдік жамылғысына антропогендік әсерден болатын залалды қысқартуға мүмкіндік берді. Осы жобаны іске асыру Қазақстан Республикасының орнықты дамуына және экологиялық қауіпсіздігіне, халықаралық ғылыми байланыстарды дамытуға, биоәртүрлілікті сақтау және орнықты пайдалану ісінде елдің халықаралық аренадағы беделін арттыруға ықпал етті.

Field of application (in Russian) : Целевыми потребителями являются фармацевтические предприятия, нацеленные на выращивание хозяйственно ценных и редких видов лекарственных растений на собственных плантациях. Потребителями полученных результатов также будут Восточно-Казахстанское управление природных ресурсов и регулирования природопользования, Восточно-Казахстанский филиал Иртышского департамента экологии.

Field of application (in Kazakh) : Мақсатты тұтынушылар-өз плантацияларында экономикалық құнды және сирек кездесетін дәрілік өсімдіктерді өсіруге бағытталған фармацевтикалық кәсіпорындар. Алынған нәтижелердің тұтынушылары Шығыс Қазақстан Табиғи ресурстар және табиғат пайдалануды реттеу басқармасы, Ертіс экология департаментінің Шығыс Қазақстан филиалы болады.